İsrail füzeleri sadece Doha’yı vurmadı: Körfez Amerika’ya nasıl güvensin

İsrail’in salı günü Katar’ın başkenti Doha’daki Hamas liderliğini hedef alarak düzenlediği saldırı, Katar sınırlarını aşarak tüm Körfez ülkelerinde şok etkisi yarattı. ABD’nin “NATO üyesi olmayan büyük ortak” statüsünde gördüğü ve Washington ile yakın ilişkileri olan Katar’ın buna rağmen İsrail saldırısına maruz kalmış olması, Amerikan güvenlik şemsiyesine bel bağlayan Körfez ülkelerinde bu konuyu yeniden gündeme getirdi. İsrail saldırısı, ABD’nin bölgedeki güvenilirliğine zarar verdiği kadar İbrahim Anlaşmaları’nı genişleterek Körfez ülkeleriyle normalleşme hedefine de zarar verdi.

‘İHANETE UĞRADIK’ HİSSİ

Katar yalnızca birkaç ay önce ABD Başkanı Donald Trump’ı ağırlamış, kırmızı halıyla karşılanan Trump’la yüzlerce milyar dolarlık anlaşmalar imzalamış ve bir de başkanlık uçağı hediye etmişti. Katar haziran ayında ABD ve İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik ortak saldırısından da etkilenmiş, İran, ABD’nin Katar’da bulunan Ortadoğu’daki en büyük üssü El Udeyd’e yönelik bir saldırı düzenlemişti. Gazze’de ABD’nin öncülük ettiği yeni ateşkes anlaşmasının detaylarını Katar Başbakanı Muhammed el Sani pazartesi akşamı, İsrail saldırısının ana hedeflerinden olan Hamas yetkilisi Halil el Hayya ile bire bir görüşmüştü. Katar’ın ABD’nin isteği üzerine ev sahipliğini yaptığı Hamas Siyasi Bürosu’na ev sahipliği yapması ve tüm bu yakın ilişkilere rağmen İsrail füzelerinden kurtulamayan Doha’da ihanete uğramışlık hissine neden oldu.

ANLAŞMALAR ENGELLEMEDİ

Ancak uzmanlar bu hissin Katar sınırlarında kalmayacağını öngörüyor. Amerikan CNN’e kounşan Washington merkezli düşünce kuruluşu Carnegie’dan araştırmacı H. A. Hellyer, “ABD’nin Körfez ülkelerini kendi müttefikinden (İsrail) bile koruyamamış olmasının bölgede yeni bir güvenlik mimarisine yatırımı gündeme getireceği” görüşünde. Washington’daki Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü’nden Kristin Diwan da New York Times’a yaptığı değerlendirmede aynı noktaya dikkat çekerek, “Katar, topraklarında ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı üssü olmasına rağmen vatandaşlarını koruyamadı. Bu durum bölgede ABD ortaklığının değerinin sorgulanmasına neden oluyor” ifadelerini kullandı. ABD Başkanı Trump, ilk döneminde olduğu gibi ikinci döneminde de ilk yurtdışı gezisini Körfez’e yapmış, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’la 3 trilyon dolarlık anlaşmalar imzalamıştı. Uzmanlar saldırının yarattığı şok dalgasının bölge ülkelerini güvenlik stratejilerinde farklı rotalara yönelmeye itebileceğini değerlendiriyor.

İSRAİL KENDİNİ DE VURDU

İsrail’in saldırısı ABD-Körfez ilişkileri kadar Ortadoğu’da İransız yeni bir düzen kurma hedefi olan ve İbrahim Anlaşmaları’nın genişletilmesini isteyen Tel Aviv yönetimine de zarar verebilir. Uzmanlara göre saldırı İsrail’in güvenliğini askeri güçle sağlamayı diplomatik ilişkilerin önüne koyduğunun göstergesi olarak yorumlanıyor.

KATAR BÖLGESEL TEPKİ İSTİYOR: ‘NETANYAHU YARGILANMALI’

Katar yönetimi İsrail’in Doha’ya yaptığı saldırıya tüm Körfez ülkeleriyle birlikte kolektif bir tepki gösterilmesi için çalışıyor. Önceki gün Amerikan CNN’e konuşan Katar Başbakanı Muhammed el Sani, “tüm Körfez bölgesinin risk altında olduğunu” söylerek, İsrail’e verilecek yanıt için Körfez ortaklarıyla koordinasyon halinde olduklarını aktardı. “İsrail zorbalığını durdurabilecek anlamlı bir yanıt” vermeyi umduklarını söyleyen el-Sani, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu da bölgeyi “kaosa sürüklemeye çalışmakla” suçladı. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Netanyahu hakkındaki yakalama kararını hatırlatan el Sani, “Netanyahu bütün uluslararası kanunları çiğniyor. Adalet önüne çıkarılması gerek” diye konuştu.

PAZAR GÜNÜ TOPLANIYORLAR

Türkiye ve birçok Arap ülkesi saldırıyı kınayan açıklamalarda bulunurken, Birleşik Arap Emirlikleri Şeyhi Muhammed el Nahyan, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Ürdün ve Kuveyt veliaht prensleri Katar’a destek ziyaretinde bulundu. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman’ın da Doha’ya gideceği bildirildi. Birçok lider de destek mesajı vermek için Katar Başbakanı el Sani’yi aradı. Ayrıca pazar günü Doha’da İsrail saldırıları gündemiyle acil bir Arap İslam ülkeleri toplantısı yapılacağı bildirildi. Öte yandan BM Güvenlik Konseyi, Hamas müzakere heyetinin bulunduğu Katar’ın başkenti Doha’ya yapılan saldırıyı kınadı. Yayımlanan kınama mesajında İsrail’in adının geçmemesi dikkati çekti.