İstanbul Kalkınma Ajansı destekli ‘Kurumsal İkiz Dönüşüm Projesi’

1 Ocak 2023 yılında Alman Tedarik Zincir Yasası’nın yürürlüğe girmesi ve 5 Temmuz 2024 yılında sonra Avrupa Birliği Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi” devreye alınmasıyla birlikte Avrupa Birliği ülkeleri, tüm dünyadan ithal edecekleri ürünlerin üretim ve tedarik süreçlerinde sürdürülebilirlik koşullarına uygun olmasını öngörüyor. Buna ek olarak AB’de 1 Ocak 2026’da başlayacak olan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, karbon ayak izi yüksek olan ihracatçı firmalara ekstra vergi uygulaması getiriyor. AB’ye uyum kapsamında Türkiye’de temmuz ayında çıkan İklim Kanunu’yla da birlikte şirketlerin ve özellikle de KOBİ’lerin bu yasalara uyumu için ciddi bir dönüşüm gerçekleştirmesi gerekiyor. Bu ihtiyaçtan hareketle Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Türkiye Alüminyum Sanayicileri Derneği (TALSAD) ve Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDÖKSAD) iş birliği ve Yeditepe Üniversitesi yürütücülüğünde 'Kurumsal İkiz Dönüşüm Projesi' uygulamaya konuldu. İstanbul Kalkınma Ajansı’ndan destek almaya hak kazanan projeyle şirketlerin dijital dönüşümle birlikte sürdürülebilirlik kriterlerini iş süreçlerine entegre etmesi hedefleniyor.

'SANAYİDE KARBONSUZLAŞTIRMA ZORUNLU'

Konuya ilişkin sorularımızı yanıtlayan Yeditepe Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi (YUTTO) Müdürü Doç. Dr. Ahmet Turan, ikiz dönüşüm kavramının sanayide kritik bir dönüm noktası olduğunu söyledi. Bu projeyle şirketlerin üretim süreçlerinde en az karbon salınımını gerçekleştirmeleri ve dijital dönüşümü de aynı anda sağlamalarının hedeflendiğini belirterek, “2026 yılında çelik, alüminyum, gübre, enerji ve hidrojen üretimi gibi sektörler başta olmak üzere karbon salınımının yüksek olduğu sektörlerde karbon vergisi ödenmeye başlanacak. Bu nedenle, bu sektörlerin karbonsuzlaştırılması ülkemiz için çok önemli hale geldi. Biz de Kurumsal İkiz Dönüşüm Projesini, ilgili sektörlere ve bu konuda çalışmak isteyen akademisyenlere ve bilim insanlarına destek olması amacıyla geliştirdik. Projemizde iki temel unsur bulunuyor: yeşil dönüşüm ve dijital dönüşüm” dedi.

‘ÖNCE İSTANBUL ARDINDAN TÜRKİYE’YE EĞİTİM VERİLECEK’

TİM, TALSAD ve TÜDÖKSAD’in proje ortağı olduğunu kaydeden Doç. Dr. Turan, “Ayrıca kimya, demir-çelik, alüminyum ve seramik sektörlerinden de paydaşlarımız projede yer alacak. Öncelikle bizimle hareket edecek paydaşlarımızla, ardından İstanbul’daki firmalarla ve daha sonra da ulusal ölçekte tüm firmalarla bu süreci yaygınlaştırmayı planlıyoruz. Platformumuzda eğitimler vereceğiz, öğrencileri ve firmaları eğiteceğiz. Proje sonunda dönüşümlerini gerçekleştirmiş olan firmalar Avrupa’ya veya diğer ülkelere yaptıkları ihracatta karbon vergilerinden korunabilecekler” ifadelerini kullandı.

‘YAPAY ZEKA DESTEKLİ CHATBOT'

Proje kapsamında dünyada ilk defa, karbonsuzlaşma konusunda yapay zeka destekli bir chatbot da geliştirdiklerini belirten Doç. Dr. Turan, “Geliştirdiğimiz chatbot, herhangi bir firmada çalışan birinin ya da öğrencinin karbonsuzlaşma konusundaki sorularına cevap verecek. Böylece tam anlamıyla bir karbonsuzlaştırma külliyatı ortaya koyacağız” diye konuştu.

‘KARBON AYAK İZİ YÜKSEKSE, EKSTRA VERGİ'

Projede araştırmacı olarak görev alan Yeditepe Üniversitesi Almanca Uluslararası İşletme Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Şule Aydeniz de, çıkan yasalarla AB ülkelerinin ithal edecekleri ürünlerde sürdürülebilirlik şartlarını aradığını belirterek “Bu nedenle AB’yle ticaret yapan Türk firmaları, özellikle KOBİ’ler, yeşil dönüşümü gerçekleştirmek zorundalar. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması nedeniyle gelecek ekstra vergiler KOBİ’leri zorlayacak çünkü uluslararası piyasalarda fiyat dezavantajı yaşayacaklar. AB’de tüm bu değişikliklerle birlikte 9 Temmuz 2025’de Türkiye’de de İklim Kanunu yürürlüğe girdi. Bu sebeple Türkiye’deki KOBİ’ler özellikle yeşil dönüşümü sağlamak zorundalar” dedi.

‘ZAMAN VE MALİYET AVANTAJI”

İkiz dönüşüm projesinin firmalara hem zaman hem maliyet avantajı sağlayacağını söyleyen Prof. Dr. Aydeniz, “Dünya dijitalleşmeye gittiği için yeşil dönüşüm, dijital sistemler üzerinden gerçekleştiriliyor. Yani firmalar, bir taşla iki kuş vurmuş olacaklar. Bu da firmalara zaman ve maliyet avantajı sağlayacak. Firmalar ikiz dönüşümü aynı anda yaptıklarında finansmana daha kolay erişebilecek, ihracatlarını sürdürebilecek ve rekabet avantajlarını kaybetmeyecekler. Firmalara özellikle KOBİ’lere yol haritası çizmek gerektiği için bu projeyi başlattık. Bu projede karbonsuzlaştırma ve dijitalleşmenin yanı sıra yeşil teknoloji, kurumsal yönetişim, sürdürülebilir raporlama sistemi, dönüşümün finansal fizibilite yaklaşımı, dönüşüm süreçlerinde maliyet ve finansman imkanları, çalışanların hakları, sosyal yaklaşım ve sosyal sorumluluk projeleri gibi birçok konuda şirketlere yol haritası çizeceğiz. Firmaların bu dönüşümü gerçekleştirmek için finansman desteğine de ihtiyaçları olacak. Türkiye ve Avrupa’daki uygun kredi destekleri konusunda da finansman imkanlarını anlatacağız. Projede 12 ay içinde 30 firma ve 400 çalışana ulaşmayı hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.