İstanbul’dan kim ne bekliyor... Düğüm yarın çözülür mü?

Şubat 2022’den bu yana devam eden Ukrayna savaşını sona erdirmek için umut kapısı haline gelen İstanbul’daki doğrudan görüşmelerin başlamasına saatler kala tarafların nasıl bir masa kurulmasını istedikleri yavaş yavaş şekillenmeye başladı. Ukrayna ve Avrupalı müttefikleri 30 günlük kapsamlı ateşkesle paralel olarak yürütülmesini istedikleri doğrudan görüşmelerde, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin dikkate alınmasını istiyor. 30 günlük ateşkesin Ukrayna ordusuna “nefes aldırma” amacı taşıdığını savunan Rusya tarafı, uzun vadeli bir yol haritasının peşinde. Son haftalarda Rusya üzerindeki baskıyı arttıracak açıklamalar yapan ABD, tarafların istekleri arasında orta yol bularak anlaşma sağlama arayışında. Avrupa Birliği (AB) ise müzakere masasında sandalye istiyor.

UKRAYNA NE İSTİYOR?

Ukrayna tarafı Rusya ile İstanbul’daki müzakerelerin kapsamlı ateşkes ilanıyla ihtilafın uluslararası hukuk çerçevesinde, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliği dikkate alınarak görüşülmesini istiyor. Görüşmenin sonunda Rusya’nın karada, havada ve denizde 30 günlük kapsamlı ateşkes ilan etmeyi kabul etmemesi durumunda Rusya’nın barış istemeyen taraf olarak ilan edilmesini savunuyor. Ukrayna ayrıca savaşta Rusya tarafından ele geçirilen Kırım Yarımadası, Herson, Zaporojye, Lugansk ve Donetsk bölgelerinin geçici işgal altındaki topraklar tanımıyla tarif edilmesini, bu toprakların resmen Rusya’ya devredilmesini kabul etmiyor. Ukrayna ayrıca savaşın yarattığı yıkım nedeniyle Rusya’dan maddi ve manevi tazminat talebini masaya taşımak istiyor.

RUSYA’NIN ŞARTI ÇOK

Rusya tarafı müzakerelerin gizli yapılmasını ve sahadaki askeri gerçekler dikkate alınarak yürütülmesini isteyen Rusya’nın en net talebi 2014’te ilhak ettiği Kırım ile 2022’de ilhak ettiği Lugansk, Donetsk, Zaparojye ve Herson bölgelerinin kendi toprağı olarak tanınması. Üç yıl aradan sonra ikinci görüşme masasında tarafların bağlayıcı kararlar yerine Ukrayna’da kalıcı barışın sağlanması yolu haritasının çıkartılmasını istiyor. Rusya, 30 günlük kapsamlı ateşkes ilanı önerisinin Ukrayna tarafının uzlaşma niyetine ve Batı’nın silah vermemesine bağlı olacağını dile getiriyor. Rus tarafı ayrıca şimdiki İstanbul görüşmesinin Mart 2022’de yine İstanbul’da yapılan Rusya-Ukrayna müzakerelerinin devamı olmasını istiyor. Rusya’nın bir diğer talebiyse anlaşma haline getirilecek nihai kararların savaşın tarafı Ukrayna yerine Rusya ile ABD arasında kararlaştırılmasını savunuyor.

ABD’NİN AMACI ‘BİR AN ÖNCE’ ANLAŞMA

ABD Başkanı Donald Trump, çözme sözü verdiği Ukrayna krizinde artık netice görmek istiyor. İstanbul’da Trump’ı tatmin edecek ilk adım görüşmelerden kapsamlı ateşkes çıkması. Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, masaya gelecek konularla ilgili Washington’ın bakışını dün özetledi. “Birinci ve en önemli konu Rusya ile Ukrayna arasında Rus işgali altındaki toprakların statüsünün netleştirilmesi” diyen Witkoff, “tarafların yeniden sınır çizmesi gerekecek” dedi. Rus kontrolündeki Zaporojye Nükleer Santarlı’nın akıbeti, Ukrayna’nın Karadeniz’e serbest erişimi ve Ukrayna’da cephe hattından geçen Dinyeper nehrinin kullanımı da ABD’nin krizin çözümünde kritik gördüğü noktalar. Öte yandan Washington’ı temsilen Witkoff ve Trump’ın Ukrayna Temsilcisi Keith Kellogg’un İstanbul’a geleceği iddia edildi.

AVRUPA MASADA YER PEŞİNDE 

SAVAŞIN başından bu yana Kiev yönetimine finansal ve askeri yardım yapan müttefiki Avrupa Birliği de, olası bir barış anlaşmasının Avrupa’yı doğrudan etkileyeceği gerekçesiyle Rusya, Ukrayna ve ABD’nin ardından masadaki dördüncü aktör olmak istiyor. Ancak Moskova yönetimi, AB’nin böyle bir statüyü hak etmediğini savunuyor. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov son olarak, “Tamamen Ukrayna yanlısı davranan Avrupa ülkeleri objektif olmadıkları için müzakere masasında yer alamaz” açıklamasını yaptı.

ZELENSKİ TÜRKİYE’YE GELİYOR... ‘PUTİN’İ GETİRMEK İÇİN HER ŞEYİ YAPACAĞIZ’

İstanbul’da yarın yapılması planlanan Rusya-Ukrayna görüşmeleriyle ilgili en çok merak edilen konu, Rusya lideri Vladimir Putin’in gelip gelmeyeceği. Ukrayna lideri Volodimir Zelenski dün, “Putin’i İstanbul’a getirmek için her şeyi yapacağız” dedi. Bugün ya da yarın Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşeceğini söyleyen Zelenski, İstanbul’da ise Rus tarafından yalnızca Putin ile görüşeceğini, düşük seviyeli bir toplantıya katılmayacağını aktardı. Dün Putin’in İstanbul görüşmelerine katılımı sorulduğunda yanıt vermeyen Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise, “Putin uygun gördüğü zaman İstanbul’a gidecek heyetin açıklanacağını” söyledi.