İZBETON operasyonunda iç denetim raporları ortaya çıktı

İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Bürosu ile Organize Suçlar Bürosu'ndan Sorumlu Başsavcı Vekili Necati Kayaközü koordinasyonunda yürütülen soruşturma kapsamında, İZBETON şirketi ve kooperatiflere yönelik 1 Temmuz'da belirlenen 157 şüpheliye yönelik operasyon düzenlendi. Aralarında eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu, eski İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya, İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan, Genel Sekreter Yardımcısı Övünç Özgen, eski Genel Sekreter Barış Karcı gibi isimlerin de bulunduğu 137 şüpheli gözaltına alındı. Adliyeye sevk edilen 99 kişiden eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu ile İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya ve İzmir Büyükşehir Belediyesi eski Genel Sekreteri Barış Kırcı'nın da aralarında olduğu toplam 60 kişi tutuklandı. Aralarında İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan, İzmir Büyükşehir Belediyesi eski Sosyal İşler Daire Başkanı Ulaş Aydın ve Ertan Dikmen'in de olduğu 58 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Bir kişi de savcılıktaki ifadesinin ardından salıverildi.

'RAPOR 2024 NİSAN'DA İSTENMİŞ'

Operasyon kapsamında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay'ın belediye içerisindeki denetim birimine kendinden önceki dönemle ilgili incelemeler yaptırdığı ve düzenlenen raporların geçen 24 Haziran tarihli belgeyle savcılığa bildirimde bulunulduğu öğrenilmişti. O raporların detayları ortaya çıktı. Tugay'ın, 18 Nisan 2024 tarihinde İç Denetim Birimi Başkanlığı'na yazı gönderdiği öğrenildi. İç Denetim Birimi Başkanlığı'na hitaben yazılan yazıda, “İZBETON A.Ş. tarafından gerçekleştirilen mal ve hizmet alımları ile yapım işleri kapsamında yapılan ve yapılacak olan ödemeler ile şirket envanterinde yer alan nakdi ve gayri nakdi varlıklar ile stoklar ve sabit kıymetlerin kaydı ve fiili durumlarının tespitine yönelik Birim Başkanlığınızca bir inceleme yapılması ve düzenlenecek raporun ivedi olarak tarafıma sunulması hususunda gereğini rica ederim" ifadelerine yer verildiği görüldü. Hazırlanan raporların Tugay'ın oluruyla savcılığa gönderildiği de belirlendi.

'YAPILMADIĞI HALDE YAPILMIŞ GÖSTERİLMİŞ'

Hazırlanan raporlarda birçok usulsüzlüğün tespit edildiği ortaya çıktı. Belediye tarafından İZBETON A.Ş.'ye il sınırları içindeki ulaşım yollarında asfalt kaplama, yol ve inşaat bakım-onarım işleri kapsamında aralık hak edişinde fiyat farkı ve ek fiyat farkı dahil toplam 2 milyon 925 bin 659 lira tutarında yersiz ödeme yapıldığı, ayrıca 14-31 Aralık 2021 tarihleri arasında Güney Bölge Yol İşleri Şube Müdürlüğü stok sahasına gerçekleştirilmediği halde yapılmış gibi gösterilen 7 bin 812 metrekare kilit parke sevkiyatı nedeniyle 350 bin 723 lira yersiz ödeme yapıldığı raporda belirtildi. Öte yandan, MCA Beton Yapı Elemanları A.Ş.'den, İZBETON'un alt yüklenicisi Balaban Hafriyat'ın çalışma sahasına yapılması gereken 16 bin 416 metrekarelik kilit parke sevkiyatının gerçekleşmediği ve bu gerçekleşmeyen sevkiyatlar için ek fiyat farkı dahil 516 bin 036 lira ödendiği ifade edildi. Yine aynı raporda, Merkez Şantiye Kilit Parke Alımı işinin yüklenicisi Loft Dizayn Ltd. Şti.'nin üretim yeri veya stok sahasından belediyeye ait şantiyeye 30 Eylül-14 Ekim 2022 tarihleri arasında yapılması gereken 37 bin 144 metrekare kilit parke sevkiyatının gerçekleşmediği, bu sebeple belediye tarafından 5 milyon 779 bin 655 lira, İZBETON tarafından ise aynı firmaya 2 milyon 785 bin 800 lira tutarında yersiz ödeme yapıldığı vurgulandı. Ayrıca MCA Beton Yapı Elemanları A.Ş. tarafından 22 Nisan-29 Kasım 2021 tarihleri arasında İZBETON stok sahasına yapıldığı bildirilen 167 bin 718 metrekarelik kilit parke sevkiyatının kim tarafından teslim alındığının tespit edilemediği ifade edildi.

'20 MİLYONU AŞKIN FAZLADAN ÖDEME'

2021-2024 yılları arasında İZBETON A.Ş. tarafından yüklenicilere yaptırılan yapım işlerine ilişkin imalatların, sözleşme ve şartname hükümlerine uygunluğu ile hak edişlerde yer alan imalat türü ve miktarına uyumlu olup olmadığına yönelik yapılan inceleme sonucunda, Ramer İnş. Ltd. Şti. tarafından yürütülen “Bayındır ve Torbalı ilçelerinde sathi kaplama yapılması işi' ile Siyam Group A.Ş. tarafından yürütülen 'Menemen ilçesi sathi kaplama işi' kapsamında hak ediş ödemelerinde toplam 20 milyon 248 bin 974 liralık yersiz ödeme yapıldığı saptandığı raporlarda yer aldı. Aynı iş kalemleri ve miktarların, Belediye Fen İşleri Dairesi Başkanlığı'na sunulan hak edişlerde de kullanılması sonucu İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından İZBETON A.Ş.'ye 20 milyon 935 bin 873 lira tutarında fazla ödeme yapıldığı tespit edildi.

'KAMU ZARARI OLUŞTU'

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen '2023 ve 2024 Yılı İş Makineleri ve Kara Taşıtları Kiralanması Hizmeti Alımı' ihalelerine ilişkin hak edişlerde görev alan kontrol heyeti üyelerinin, görevlerini mevzuata uygun şekilde yerine getirmedikleri ve bu nedenle kamu zararı oluşmasına sebep oldukları da iç denetim sonucunda tespit edildi. Özellikle 2023 Temmuz ve Ağustos ayları ile 2024 yılının ilk üç ayında toplamda yaklaşık 1,7 milyon lira tutarında fazladan ödeme yapıldığı belirlenmiştir. Ayrıca, İZBETON'un bu ihaleye yönelik ihtiyaç duyduğu araçları istisnai alım yöntemiyle ve mevzuat sınırlarını aşarak temin ettiği, bu işlemlerin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na aykırı olduğu, dönemin İZBETON yöneticilerinin de bu süreçte sorumluluğu bulunduğu saptandı.

'İHLALİN BEDELİ 1,7 MİLYON LİRA'

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan '2023 ve 2024 Yılı İş Makineleri ve Kara Taşıtları Kiralanması Hizmeti Alımı' ihalelerinde görev alan kontrol heyeti üyeleri Halil Gündoğdu, Kamil Usta, Ethem Karaibrahimoğlu, Alper Sualp ve Hüseyin Çavdar'ın, temmuz, ağustos, ocak, şubat ve mart aylarına ait hak edişlerde kontrol görevlerini mevzuata uygun şekilde yerine getirmedikleri de iç denetim sonucunda belirlendi. Bu ihlaller sonucunda toplam 1 milyon 712 bin 118 lira fazladan ve yersiz ödeme yapıldığı saptandı. Öte yandan İZBETON'un ihale kapsamında sunması gereken araçlara fiilen sahip olmamasına rağmen, bu araçları Merkez, Kuzey ve Güney şantiyeleri için alınmış gibi gösterdiği belirlendi. Bu işlemlerde imzası bulunan dönemin İZBETON Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan Bozan ile Genel Müdür Heval Savaş Kaya'nın da sorumluluğu bulunduğu da raporlarda yer aldı.

'ÇALIŞMAYAN ARAÇLARA ÖDEME YAPILMIŞ'

İZBETON'un 2023 ve 2024 yıllarında gerçekleştirdiği iş makinesi, araç kiralama ve nakliye hizmet alım ihalelerine aynı araçların hem iş makinesi hem de nakliye hizmet alımlarında hak edişlerde tekrar yer alması nedeniyle toplam 3 milyon 683 bin 392 lira mükerrer ödeme yaptığı vurgulandı. Bu mükerrer ödemelerin bir kısmının, İZBETON'un yüklenicisi olduğu İzmir Büyükşehir Belediyesi ihalelerinde de görüldüğü ve belediye tarafından İZBETON'a 1 milyon 712 bin 118 lira fazladan ödeme yapılmasına neden olduğunun altı çizildi. Bunun yanı sıra, 'İki Ay Süreli İş Makinesi ve Araç Kiralama Hizmeti Alımı' kapsamında hak ediş cetvellerine eklenen bazı araçların gerçekte hiçbir işte çalışmadığına dair somut bir veri bulunmamasına rağmen ödeme yapıldığı, bu durumun da 4 milyon 214 bin 676 lira yersiz ödemeye yol açtığı tespit edildi.

'11 FATURANIN ASLI İBRAZ EDİLEMEDİ'

2021-2024 yılları arasında şirket kayıtlarında yer alan seyahat, konaklama, yemek, uçak bileti ve organizasyon harcamalarına ilişkin yapılan inceleme sonucunda bazı usulsüzlükler ve eksiklikler tespit edildi. İncelemede, nitelikleri aynı olmasına rağmen bazı harcamaların 740 No'lu Hizmet Üretim Maliyetleri Hesabı altında, diğerlerinin ise 770 No'lu Genel Yönetim Giderleri Hesabı altında açılan hesaplara kaydedildiği görüldü. Bu kapsamda, toplam tutarın KDV hariç 6 milyon 534 bin lira olduğu belirlendi. Harcamalar içinde, toplam tutarları KDV dahil 5 milyon 937 bin 136 lira olan 129 adet faturanın bulunduğu tespit edildi. Ancak bu faturalara ait yevmiye fişlerinde, söz konusu ödemelerin şirket faaliyetleriyle ilgisini ortaya koyan herhangi bir belge veya açıklayıcı bilgiye rastlanmadığına değinildi. Faturaların yalnızca arka yüzlerinde Genel Müdür, Genel Müdür Vekili ve Genel Müdür Yardımcısı tarafından atılmış imza veya paraflar yer aldı ve bu doğrultuda ödeme talimatı verildiği anlaşıldı.

Toplamı KDV dahil 3 milyon 989 bin 879 lira olan 107 fatura arkasındaki imza veya parafın dönemin Genel Müdürü Heval Savaş Kaya'ya, toplamı KDV dahil 835 bin 083 lira olan 9 faturanın dönemin Genel Müdür Vekili Hüseyin Şimşek'e ve toplamı KDV dahil 28 bin 524 lira olan 2 faturanın Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan Bozan'a ait olduğu tespit edildi. Öte yandan, toplamı KDV dahil 983 bin 649 lira olan 11 adet faturanın aslı ibraz edilemediğinden dolayı, bu ödemelerin kimin talimatıyla yapıldığının belirlenemediği kaydedildi.

'YÖNETİM KURULUNA SUNULMAMIŞ'

Harcamaların KDV dahil 3 bin 492 liralık bölümünün 'harcama bedeli', KDV dahil 1 milyon 366 bin 032 liralık bölümünün 'organizasyon bedeli', KDV dahil 2 milyon 203 bin liralık bölümünün 'otel konaklama bedeli', KDV dahil 1 milyon 356 bin 756 liralık bölümünün 'yemek gideri', KDV dahil 62 bin liralık bölümünün 'yurt dışı uçak bileti' ve KDV dahil 945 bin 786 liralık bölümünün 'yurt içi uçak bileti' bedelinden oluştuğu tespit edildi. Bu faturaların 4 milyon 44 bin 293 liralık kısmının ise Barhan Turizm Organizasyon Danışmanlık Fuarcılık Ltd. Şti.'ne ait olduğu belirlendi. Öte yandan harcamaların yarısından fazlasının seyahate bağlı kalemler (uçak bileti, konaklama, yemek) olduğu ve bu harcamaların büyük bölümünün dönemin Genel Müdürü Heval Savaş Kaya tarafından bizzat yapıldığı ya da bilgisi dahilinde gerçekleştirildiği ortaya çıktı. Ancak şirket içi düzenleme olan Personel ve İdari İşler Yönetmeliği'ne göre genel müdür tarafından yapılan bu tür seyahatler ve harcamaların her birinin şirket faaliyetleriyle ilgisinin açıkça belirtilerek Yönetim Kurulu'nun onayına sunulması gerekirken, bu yönde alınmış herhangi bir özel ya da genel yönetim kurulu kararının bulunmadığı tespit edildi.