İzinde çalışırken patrona yakalanmayın Sosyal Güvenlik Haberleri

Okullar tatil olunca özellikle çocuklu çalışanlar yıllık izinlerini kullanmaya başladılar. Ekonomik sebeplerle, yıllık izin sırasında başka bir işte çalışanlar olabiliyor. Bu şekilde çalışanlar iş arkadaşlarınca veya doğrudan işverence tespit edilirse işçiler zor durumda kalabiliyor. Çoğu zaman da işçiler sosyal medyadaki paylaşımlarıyla kendilerini ele veriyorlar.

SORULARINIZ İÇİN: [email protected]

İşçilere ücretli izin hakkı uzun mücadeleler sonrası elde edildi. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası da işçilere yıllık ücretli izin hakkı verilmesini öngörüyor.

Anayasal güvence dolayısıyla işçinin yıllık ücretli izin hakkı vazgeçilemez, işverene devredilemez bir hak olarak düzenlenmiş bulunuyor. İşçi kendi istese bile ücretli izin hakkından vazgeçemez.

İş Kanununa göre yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Kanun ücreti geri alıp almamayı işverenin tasarrufuna bırakıyor. İşveren işçisinin yıllık izinde çalışmasına isterse göz yumar istemezse yaptırım uygular. İşveren ücreti geri istediğinde işçi yıllık izin sırasında boşuna çalışmış olur.

İŞTEN ATILIRSA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Kanunda, yıllık izinde çalışan işçinin işten çıkartılabileceğine yönelik bir hüküm bulunmuyor. Ancak, bazı işverenler işten çıkarma yoluna gidebiliyor.

İşçi özellikle işverenin rakibi bir işyerinde çalışırsa çoğu işverence işten çıkartılabiliyor. Yargıtay bunu işçinin işverene olan sadakat borcuna aykırı kabul ediyor.

Peki bu sebeple işten çıkartılan işçi ihbar ve kıdem tazminatı alabilir mi? Yargıtay (9. Hukuk Dairesi, Esas No. 2009/46353, Karar No. 2011/91), işçinin yıllık izinde rakip firmada çalışması nedeniyle işverence işten çıkartılmasını “geçerli fesih sebebi” kabul etti. Geçerli sebeple fesihte işçi ihbar tazminatının yanı sıra işyerindeki çalışma süresi bir yıldan fazla ise kıdem tazminatını alabiliyor.

İŞÇİ ÜCRETİN YANI SIRA PRİMLERİ DE İADE ETMEK ZORUNDA KALIR

İşveren yıllık izin sırasında çalıştığını tespit ettiği işçiden, izin süresine karşılık gelen ücreti talep ettiğinde işçinin kaybı sadece net ücretle sınırlı kalmaz.

İşçi ücreti için aynı zamanda gelir vergisi, sosyal sigorta primi işçi ve işveren payı ile işsizlik sigortası primi işçi ve işveren payı da ödeniyor. Dolayısıyla, işveren işçiden bu tutarları da iade etmesini isteyebilir.

İZİN SÜRELERİ NASIL HESAPLANIR?

Yıllık izne hak kazanabilmek için en az bir yıl çalışmış olmak gerekiyor. Yıllık izin süresi, aynı işyerindeki toplam çalışma süresine göre belirleniyor. Çalışması bir yıldan fazla beş yıldan az olanlara 14 gün; 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 gün; çalışması 15 yıl ve daha fazla olanlara 26 gün yıllık ücretli izin verilir. İzin süreleri yasayla belirlenen günlerin altında olamaz ama toplu iş sözleşmesiyle veya işverenle işçi arasında imzalanan iş sözleşmesiyle artırılabilir.

İşçinin daha önce aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerinde geçen hizmetlerinin, yıllık izne hak kazanma ve izin süreleri hesabı yönünden dikkate alınması gerekir.

İZİN PARASI PEŞİN VEYA AVANS OLARAK ÖDENİR

Kanuna göre, işveren izin dönemine ilişkin ücreti işçiye, izne çıkmadan önce peşin ödemek veya avans vermek zorunda. Normalde ücretini her ayın sonunda alan işçi, ayın 1’i ile 15’i arasında izne çıkacaksa, o sürenin parasını avans veya peşin olarak alma hakkına sahiptir.

Basın İş Kanununa tabi çalışanlar ücretlerini her ayın başında peşin aldıkları için izin günlerine karşılık gelen ücretlerini de peşin almış olduklarından onlara ayrıca bir ödeme yapılmaz.