Karacasu’da binlerce yıllık çömlekçilik geleneği yaşatılıyor

Aydın’ın Karacasu ilçesinde binlerce yıllık çömlekçilik geleneği, ustaların elinde zorluklara rağmen yaşatılmaya devam ediyor. Mesleğin en zahmetli aşamalarından biri olan fırınlama işlemi, yazın kavurucu sıcaklarında adeta bir ateşle imtihana dönüşüyor.

Karacasu’ya özgü “terra sigillata” adı verilen kırmızı topraktan hazırlanan çamur, kerne olarak bilinen atölyelerde bardak, testi, güveç, cezve, vazo ve diğer çömlek ürünlerine dönüştürülüyor. Kurutulan ürünler, 150–200 yıllık taş fırınlara özenle yerleştiriliyor. Yaklaşık 500 parçayı aynı anda pişirebilen fırınlarda çömlekler, 8–10 saat boyunca bin dereceyi bulan odun ateşinde pişiriliyor.

Fırınlama sırasında yükselen alevler ve is, yüzyıllardır “ateşten gül almak” olarak adlandırılan sürecin en zorlu kısmını oluşturuyor. Çam odunu, çıra ve çalı çırpı kullanılarak yapılan son ateşlemeyle ürünler son haline kavuşuyor.

37 yıllık usta Hüseyin Kocabıyık, sıcak havalarda fırın başında çalışmanın büyük bir mücadele olduğunu söyledi:

“Hava 40 dereceyi aştı. Fırının içi ise bin 200 dereceye ulaşıyor. Sabah 11.30’da ateşe koyduğumuz ürünler akşam 9’a kadar pişiyor. Gün içinde 400–500 kilo odun yakıyoruz. Tüm bu çabamız, Karacasu’nun asırlık çömlekçiliği yok olmasın diye.”

Kocabıyık, fırınlama sırasında büyük dikkat gerektiğini de belirterek, “Ürünleri fırın hala sıcakken çıkarmak zorundayız. Eldivenler ve özel giysilerle kendimizi koruyoruz. Hatta tutuşmamak için üzerimize su serpiyoruz. Ne kadar zor olsa da severek yaptığımız için sıcak bize ağır gelmiyor” dedi.

Usta çömlekçi, geleneksel taş fırınların yapısını şöyle anlattı:

“Fırının alt kısmına ‘cehennemlik’ deniyor. Ateş burada yanıyor, delikler aracılığıyla 1,70 metre derinlikteki üst bölüme çıkıyor. Ürünlerimizi oraya diziyoruz. 200 yıllık taş fırınlarımız hâlâ kullanılıyor. Çam odunu hem parlak alev veriyor hem de ısısı yüksek oluyor. İşlem bittikten sonra fırın soğuyana kadar 1 gün bekliyoruz.”

Karacasu’daki usta çömlekçiler, yazın haftada iki kez, kışın ise haftada bir kez fırın yakarak üretim yapıyor. El emeğiyle şekillenen ürünler, Türkiye’de ve yurt dışında alıcı buluyor.