Kentsel dönüşüm, yıkım ve yeniden inşanın ötesinde bir süreç

Türkiye'de uzun yıllardır süregelen dönüşüm anlayışının konutların ve konut alanlarının yıkımıyla yeniden inşasına odaklı olduğuna işaret eden Prof. Dr. Özkan, "Depremle oluşabilecek yıkım risklerini en aza indirmek hayati bir meseledir. Bu süreçte sınırlı bir kentsel dönüşüm anlayışına odaklanıldı. Kentsel dönüşümüm geniş bir eylemler çerçevesi var. Kentsel dönüşüme ilişkin bugünkü anlayışının kökleri 1980'lerde benimsenen inşaat ekonomisi ile atılmıştır. Bugün kentsel dönüşüm mevzuatı aracılığıyla devam etmekte olan bu anlayış, örneğin imalat ekonomisinin yüksek oranda istihdama ihtiyaç duyan, dışa açık, ihracata uygun yapısından farklı olarak, yoğunlukla iç pazara hitap eden, kendisi bir tüketim nesnesi olan ürünler - konut yapıları- üretmektedir. Kentsel dönüşüm, üretim kanadında sürdürülebilir bir ekonomiyi ve kentsel kamusal mekanların ve aktivitelerin tıpkı harç gibi bir arada tuttuğu toplumsal ayağı da gözeten bir anlayışla gerçekleştiğinde büyük fayda alanları yaratacak" ifadelerini kullandı.

'BİR DÖNÜŞÜM STRATEJİSİ OLARAK KÜLTÜR MAHALLESİ'

Kültürü odağına alan dönüşüm stratejilerinden biri olan 'kültür mahallesi' kavramına dikkati çeken Prof. Dr. Özkan, yaklaşımı şöyle özetledi:

“Kültür mahalleleri geleneksel kentsel aktiviteleri, alanın tarihsel ve özgün mekânsal yapısı, tarihinden gelen kimliği ve destekleyici kentsel aktiviteler ile, tıpkı bir mahallede olduğu gibi fiziksel sınırları tanımlı bir alanda bir araya getirebilmektir. Kültür mahalleleri, yıkım ve yeniden inşanın yerine geçebilecek bir yaklaşımın ötesinde değerlendirmek gerekir. Kültür mahalleleri küresel ekonomideki dalgalanmalardan kısmen korunmuş, yüksek riskler taşımayan alanlardır. Yerele özgü değerleri ve yerel istihdamı kullanırlar. Bu yönleriyle ekonomik, mekânsal ve toplumsal açıdan sürdürülebilir dönüşümün yolunu açabilme potansiyeli taşırlar" diye konuştu.

Kültür mahallesi yaklaşımının merkezinde özellikle sanayi öncesi geleneksel üretim biçimlerinin olduğunu belirten Prof. Dr. Özkan, geçmişte var olan ve kısmen bugün de varlığını sürdüren müzik enstrümanı yapımcılığı, dokumacılık, cam işçiliği, seramik gibi zanaatların önemine dikkat çekti. Prof. Dr. Özkan'a göre bu yaklaşım çerçevesinde harekete geçirilen geleneksel ve/veya yenilikçi üretim, turizm sektörünü de tetikleyerek kent ekonomisine katkı sunuyor.

Prof. Dr. Özkan, Türkiye'nin gerek geleneksel ürün ve üretim biçimleri, gerekse kent dokusu açısından zenginliğine dikkati çekerek, bakırcılık, ahşap oyma, seramik, dokuma, resim, halıcılık, minyatür gibi nice zanaatı kentsel politikalarla yeniden canlandırmanın, kentlerde uzun vadeli, sürdürülebilir bir iyileşme ve refah yaratacağının altını çizdi.