Kerkük Yumurtalık’a yeni format Ekonomi Haberleri

Türkiye ile Irak arasında temeli 1973’e dayanan Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı’na ilişkin anlaşma 27 Temmuz 2026’da sona eriyor. Taraflar, bu sona erdirmeyi fırsata çevirerek hattı daha yüksek kapasite, güncellenmiş fiyatlandırma ve bölgesel projelerle uyumlu “yeni bir format”la yeniden yapılandırmayı hedefliyor. Anlaşma sağlanırsa hattın günlük petrol akışı 500 bin varilden 2,2 milyon varile çıkarılacak.

Türkiye ile Irak arasında 1973 yılında imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması, Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre 27 Temmuz 2026 itibarıyla sona erecek. Edinilen bilgilere göre, boru hattı 27 Temmuz 2026 sonrasında da açık kalacak. İki ülke, hattın farklı bir formatta çalışmaya devam etmesi için müzakerelerini sürdürüyor. Türkiye ve Irak, boru hattı için yeni ve canlı bir dönem istiyor. Anlaşmanın sona ereceğine dair kararın bir yıl önceden Resmi Gazete’de yayımlanmasının nedeni, anlaşma metninde yer alan otomatik uzama maddesi.

YENİDEN MÜZAKERE SÜRECİ

Buna göre taraflardan biri, anlaşmanın süresinin uzatılmayacağını en az bir yıl öncesinden bildirmezse, sözleşme kendiliğinden uzamış sayılıyor. Türkiye, bu bildirimi yaparak anlaşmanın mevcut haliyle devam etmeyeceğini resmen ilan etmiş oldu. Türkiye ile Irak arasında başlayan boru hattı iş birliği, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki petrolün Akdeniz'e ulaştırılmasında önemli bir rol oynadı. Başlangıçta Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı'nı kapsayan anlaşma, zamanla genişletilerek iki ülkenin enerji ticareti açısından en kritik altyapı projelerinden biri haline geldi. Anlaşmanın süresi son olarak 2010 yılında 15 yıl süreyle uzatıldı. Hat ile Irak’ın Kuzeyi’nden günlük 450-500 bin varil petrol sevk ediliyordu.

20 MİLYAR DOLARLIK ZARARA YOL AÇTI

Ancak Bağdat ve Erbil yönetimleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle petrol akışı 25 Mart 2023’te durduruldu. İki yılı aşkın süredir hat üzerinden akış sağlanmıyordu. Petrol ihracatının durması bölgede yaklaşık 20 milyar dolarlık bir zarara yol açtı. Anlaşmanın resmen sona ermesi demek, Türkiye'nin bu hat üzerinden Irak petrolünü taşıma yükümlülüğünün kalmaması ve yeni bir müzakere sürecinin başlaması anlamına geliyor.

KALKINMA YOLU PROJESİ İLE ENTEGRE EDİLEBİLİR

Türkiye ile Irak arasındaki petrol boru hattının uzun süredir yeterince etkin kullanılmaması, Ankara tarafından talihsizlik olarak değerlendiriliyor. Edinilen bilgilere göre, Türkiye, bu konuda hem iki ülkenin hem de bölge ülkelerinin yararına olacak “yeni ve canlı bir dönem” başlatmayı hedefliyor. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan yetkililer, hattın “bölge için son derece aktif ve stratejik bir hat haline gelme potansiyeline” sahip olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin boru hattının bakımına ciddi yatırımlar yaptığına dikkat çeken yetkililer, bu hattın Türkiye ve Irak’ı kapsayan Kalkınma Yolu gibi bölgesel projeler açısından taşıdığı önemin defalarca dile getirildiğini vurguluyor.

Birim fiyatlar güncellenecek

İki ülke yeni bir format üzerinde çalışıyor. Söz konusu yeni anlaşma formatında, boru hattının mevcut kapasitesinin daha etkin kullanılması hedeflenirken, günlük taşınan ham petrol miktarında metreküp bazında bir artış öngörülüyor. Akış kesilmeden önce günlük 500 bin varile kadar petrol sevk edilirken bunun 1.5 milyon varile çıkarılması planlanıyor. Edinilen bilgilere göre, bu artışa paralel olarak taşıma hizmetlerine ilişkin fiyatlandırma mekanizmasında da güncellemeye gidilmesi gündemde. Yeni format kapsamında, sevkiyat hacmindeki artışın ekonomik karşılığının yeniden değerlendirilmesi ve birim fiyatlar ile toplam gelir paylaşımının taraflar arasında yeniden yapılandırılması planlanıyor. Böylece hem taşıma kapasitesinin artırılması hem de gelir ve maliyet dengesinin daha sürdürülebilir bir zemine oturtulması amaçlanıyor.

Yeni bir hattın eklenmesi de gündemde

Türkiye ve Irak, yalnızca mevcut hat üzerinde anlaşma sağlayarak yeniden devreye alınmasını değil, aynı zamanda daha geniş bir enerji koridorunun inşasını da hedefliyor. Yeni önerilen hat, Basra'dan kuzeye Haditha'ya, oradan da Türkiye'nin güneydoğusundaki Silopi'ye kadar uzanacak. Bu güzergah, mevcut siyasi ve güvenlik hassasiyetlerini gözeterek, Irak'ın kuzeyindeki federal bölgelere minimum temas edecek şekilde tasarlandı. Ocak 2025'te imzalanan Basra-Haditha hattı anlaşmasıyla günlük 2 milyon 250 bin varil petrol sevkiyatı planlanıyor. Bu da yıllık 30 milyar dolar ticarete denk geliyor.