KKM devri kapandı ardında tek gerçek kaldı: Ünlü ekonomist açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesap açma ve yenileme işlemlerinin bugün itibarıyla sonlandırıldığını duyurdu.

Merkez Bankası, 21 Aralık 2021'de dövizdeki aşırı oynaklığa karşı devreye alınan KKM uygulamasına ilişkin yeni bir düzenlemeye gitti. MB, KKM hesap açma ve yenileme işlemlerinin 23 Ağustos 2025 itibarıyla sona erdirildiğini bildirdi. YUVAM hesapları ise bu değişikliğin dışında tutuldu.

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, söz konusu tarihten önce açılmış hesaplar vade sonunda sona erecek ve ilgili tebliğler yürürlükten kaldırılacak. Bu kararla birlikte, KKM’nin Türk Lirası’na geçiş ve yenilenmesine ilişkin toplam hedefin kaldırıldığı belirtildi.

Bu kapsamda zorunlu karşılık faiz ve komisyon düzenlemelerinin de gözden geçirildiği ifade edildi.

Mehmet Şimşek'in ekonomi yönetimine gelişi ile çıkış için hazırlığa başladığı KKM bir çok eleşitirinin de odağındaydı. Bir süredir devam eden çıkış hazırlıkları sonunda nihai çıkış oldu. TCMB'nin KKM kararı ekonomistler tarafından değerlendirildi. KKM'nin büyük bir kayıp yarattığı en çok öne çıkan değerlendirmeler arasında yer aldı.

Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir sosyal medya hesabından şu değerlendirmede bulundu:

"Unutmayalım! KKM, Eylül 2021'de başlayan, bütün dengeyi alt üst eden nas politikasının sonucunda ortaya çıktı.

Aralık 2021'de faiz indirimleri ve TL'deki rekor değer kayıpları ile yurt içindeki yerleşiklerin artık tek gün bile TL'de kalmak istemediği, geliri olan herkesin "bir gün bir gündür" diyerek dövize koştuğu dönemde dolarizasyona koşan servet sahibi yurtiçi tasarruf sahibinin bu gazını almak için çıkarıldı. 60 milyar dolara mal oldu.

Ancak içeride kapalı devre KKM ile dengelense de asıl mesele dış açık finansmanı yani dövizin ülkeye gelmesiydi. Bu yüzden 2023 Haziran'da "rasyonel" yüksek faiz dönemi başladı. O da döviz krizi olmasın, yurt dışındaki yatırımcı ülkeye gelsin diye yapıldı. Şu ana kadar 80 milyar doları aştı maliyet.

Her ikisinin maliyetini de milyonlarca emekçiye, borçluya yıktılar. Yıkmaya da devam ediyorlar. Çünkü tek bildikleri bu! Bozdukları sistemi düzeltebilme ihtimalleri, yıktıkları güveni inşa etme ihtimalleri kalmadı.

Ülkenin düzlüğe çıkmasının tek yolu var, bir erken seçim ve iktidar değişimi! Aksi takdirde bu servet aktarım mekanizması bazen içeridekine, bazen dışarıdakine devam edecek. Emeğimiz, üretimimiz, çabamızla biz değil, iktidarın politikasından yararlananlar durdukları yerde zenginleşmeye devam edecek! "

İktisatçı Mustafa Sönmez ise şu eleştiride bulundu:

"Döviz tavanı delerken 2022 başında uygulamaya sokulan ve 2023’te 140 milyar $ ı bulan KKM, hazine ve TCMB üstünden zarar yazarak milyarları rantiyelere aktardı ve 44 ay sonra son buluyor.
Erdoğan’ın çıkardığı döviz yangınına çok pahalı bir köpük oldu, malı da zenginler götürdü."

KKM'ye dair ekonomide büyük kayıp yarattığı yorumlarına Merkez Bankası eski Başekonomisti Hakan Kara'dan dikkat çeken bir değerlendirme geldi. Kara KKM'nin yarattığı kaybın hesaplanamayacağını belirterek, yıkımın çok daha büyük olduğuna dikkat çekti. Sosyal medya hesabu X'ten şu açıklamayı yaptı:

"KKM’nin maliyeti şu kadar lira bu kadar dolar gibi hesap yapanlar görüyorum. Böyle bir politikanın gerçek maliyetini hesaplamak imkansızdır. Yüksek enflasyon, servet transferi, gelir dağılımdaki bozulma, güven kaybı, ahlaki çürüme, beyin göçü vs.. bunların maddi hesabı yapılamaz."

Türk Lirası’nı korumak amacıyla devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi, ilk kez 21 Aralık 2021 tarihinde uygulanmaya başlanmıştı. Dövizde yaşanan ani dalgalanmaların önüne geçmeyi hedefleyen bu sistemde, gerçek kişilere ait TL vadeli hesaplarda uygulanan faiz oranı ile vade başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki döviz kuru artışı kıyaslanıyordu. Hangi oran daha yüksekse, o orana göre ödeme yapılıyordu. Faiz, kur artışını geçtiğinde faiz ödenirken; kur farkı daha yüksekse bu fark karşılanıyordu.

KKM uygulamasının hayata geçirildiği dönemde sistemin toplam hacmi 459 milyar 230 milyon dolar seviyesindeydi. Ancak kurdaki yükselişin önüne geçilemedi. Uygulama sonrası dolar kuru 18 liradan 12 lira seviyelerine kadar inse de, Aralık 2022’ye gelindiğinde yeniden 18 liranın üzerine çıktı.

Kurun yükselişi, sistemdeki maliyeti artırarak Hazine ve Merkez Bankası üzerindeki finansal yükü büyüttü. Faiz oranlarının kur farkından düşük kalması durumunda oluşan fark, kamu kaynaklarıyla karşılandı ve bu durum sistemin sürdürülebilirliğini zorlaştırdı.

Mayıs 2023 seçimlerinin ardından ekonomi yönetiminde yaşanan değişimle birlikte, KKM uygulamasına yönelik politikalar da revize edildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesiyle, KKM'den aşamalı çıkış sinyalleri verildi. Piyasalarda istikrarı bozmadan sistemden çıkış yapılacağı belirtilerek, TL'yi daha cazip kılan çeşitli önlemler hayata geçirildi. Bu sürecin ardından KKM hesaplarında azalma başladı.

BDDK verilerine göre, KKM hesapları 18 Ağustos 2023 tarihinde 3 trilyon 407 milyar TL’ye ulaşarak tarihi zirvesini gördü. Atılan adımlar neticesinde, yıl sonuna kadar bu rakam 2 trilyon 626 milyar TL seviyesine kadar düştü.

2025 yılına 1 trilyon 108 milyar TL’lik hacimle giren KKM sistemindeki düşüş hız kesmeden devam etti. 15 Ağustos itibarıyla hesap büyüklüğü 440,6 milyar TL’ye (yaklaşık 11 milyar dolar) kadar geriledi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 23 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla KKM hesaplarına ilişkin yenileme ve yeni açılış işlemlerinin sona erdiğini açıkladı. Tüzel kişilere yönelik çıkış adımı ise daha önce, Şubat 2025'te tamamlanmıştı. TCMB'nin yaptığı açıklamada KKM uygulamasında çıkış sürecinin tamamen sona erdiği vurgulandı. Böylece Kur Korumalı Mevduat sistemi, 44 aylık bir dönemin ardından resmen sona ermiş oldu.