Koç Holding in rakibiydi: Sanayi devi Ercan Holding nasıl battı? Sözcü Gazetesi

1919’da Ankara’nın Karagedik köyünde dünyaya gelen Tevfik Ercan, Türkiye sanayi tarihinde derin izler bırakmış bir girişimcidir. İsviçre’de iktisat ve ticaret eğitimi aldıktan sonra Türkiye’ye dönen Ercan, ticaretteki yeteneğiyle kısa sürede fark yarattı. İlk büyük hamlesi, Yeşilköy’deki 15 odalı Çınar Oteli satın alarak onu bir dünya markasına dönüştürmek oldu.

Sanayide Zirveye Tırmanış

Efsane İşler isimli YouTube kanalında yer verilen derlemeye göre Tevfik Ercan, 1966’da MAN Otobüs ve Kamyon A.Ş.’yi Alman ortaklarla birlikte kurarak Türkiye'de otomotiv sektörüne dev bir adım attı. Ardından İsmak markasıyla forklift ve iş makineleri üretti. 70’lerin sonunda kurduğu Ercan Holding, Türkiye'nin en fazla istihdam sağlayan şirketlerinden biri haline geldi. Ardından Burtrak ile yerli traktör üretimine ortak oldu.

1983 yılında Bülent Ulusu’nun katılımıyla temeli atılan ağır dizel motor fabrikası, Türkiye’nin bu alandaki ilk büyük yatırımıydı. 1984’te ise dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın açılışını yaptığı MAN fabrikasıyla otomotivdeki etkisini zirveye taşıdı.

Vizyoner Bir Destekçi: Turgut Özal ve Tevfik Ercan İlişkisi

Ercan, Turgut Özal’ın serbest piyasa politikalarının en ateşli destekçilerinden biriydi. Özal’ın kardeşi Yusuf Bozkurt Özal, yıllarca Ercan Holding’in genel koordinatörlüğünü yaptı. Tevfik Ercan, sanayinin kabuk değiştirmesi gerektiğini savunarak, Türkiye’nin Japonya gibi bir mucize yaratabileceğine inanıyordu.

Sektörden Sektöre Yatırım: Kimya, Savunma, Turizm ve Spor

Ercan sadece otomotiv değil, kimya, tekstil, sigorta, turizm ve eğitim gibi birçok alanda da yatırım yaptı. 1985’te Türkiye’nin en zenginleri arasında 10. sıraya yükseldi. Savunma sanayisinde tank ve zırhlı araç üretimi için Kraus Maffai firmasıyla anlaşma sağladı. Aynı zamanda Volvo’nun Türkiye distribütörlüğünü de aldı.

1986’da futbol kulüplerinin kiralanabileceğine dair yasanın ardından Fenerbahçe’yi iki yıllığına kiralama fikrini dahi kamuoyuyla paylaştı.

Krizin Gölgesi: 1988 Ekonomik Sarsıntısı

1988’de hükümetin aldığı ekonomik kararlar sonrası döviz fırladı, faizler %65’e çıkarıldı. Ercan Holding bu şoka hazırlıksız yakalandı. Bankalar ardı ardına haciz işlemleri başlattı. MAN kamyon ve otobüslerine, ofis malzemelerine ve şirket binalarına haciz geldi. Mecidiyeköy’deki merkezde telefonlar ve telex cihazları dahi alındı.

MAN fabrikası Alman ortağa 10 yıllığına kiralandı. Ercan’ın hissesi %20’ye düştü. 2100 kişilik istihdam 400’e geriledi. Sabancı Grubu ve Türk Ticaret Bankası iflas davaları açtı. Ardından Mehmet Emin Karamehmet’le de davalık oldu.

Düşüşün Ardındaki Sözler

Tevfik Ercan, yaşanan krizi şu sözlerle özetledi:
“Bankalar para kazanan firmaları bile çalıştırmadı. Bizi limon gibi sıktılar. Teminat mektubu vermediler, bizi kilitlediler.”

Özal’dan destek isteyen Ercan’a, dönemin başbakanı "Halit Narin gibi villasını satsın" diyerek cevap vermişti. Ercan gerçekten de villasını, gayrimenkullerini, hatta altınlarını bile satmak zorunda kaldı.

Küçülerek Hayatta Kalma Mücadelesi

1990’da aktif iş hayatından çekilen Tevfik Ercan, işleri oğlu Murat Ercan’a devretti. 1998’de Meges şirketinin %50,1 hissesi Almanlara satıldı. Murat Ercan da 2002’de verdiği röportajda şunu itiraf ediyordu:

“Büyüklük iddiasını bıraktık. Artık sadece sağlıklı kalmayı tercih ediyoruz. Babam gibi borçla yatırım yapmak intihardır.”

Sessiz Veda

2004 yılında 85 yaşında hayata veda eden Tevfik Ercan, arkasında inişli çıkışlı bir dev sanayi hikayesi bıraktı. Her ne kadar imparatorluğu bir anda dağılsa da, kurduğu fabrikalar, sağladığı istihdam, devletten sonra en çok vergi veren şirketlerden biri olması ve vizyoner girişimleriyle Türk sanayisinin yapı taşlarından biri oldu.

Bir Başarı mı, Yoksa Bir Ders mi?

Ercan’ın öyküsü, kimine göre bir başarı, kimine göre büyük bir iflas hikayesi. Ancak bir gerçek var ki: Tevfik Ercan, Anadolu’dan çıkarak sanayide çığır açan ve binlerce kişiye umut olan bir girişimciydi. Onun hikâyesi, Türk iş dünyasına hem ilham hem de ders olacak nitelikte.