Kurtların dönüşü 80 yıldır görülmeyen ağaçları geri getirdi Sözcü Gazetesi

1995 yılında Yellowstone Ulusal Parkı’na boz kurtların (Canis lupus) yeniden getirilmesiyle başlayan ekolojik dönüşüm, neredeyse 80 yıldır yeni filiz vermeyen Amerika titrek kavağı (quaking aspen - Populus tremuloides) ağaçları için umut oldu. Parkta giderek çoğalan kurtlar, genç ağaçların büyümesini engelleyen geyik popülasyonunu dengeleyerek, Amerika titrek kavağı ormanlarının yeniden canlanmasına olanak sağladı.

1930’lu yıllarda insan kaynaklı avlanma, yaşam alanı kaybı ve hükümetin yok etme programları nedeniyle kurtlar parkta tamamen yok olmuştu. Bu boşluğu dolduran geyikler ise, genç ağaçları kökten tüketerek yeni nesil Amerika titrek kavaklarının büyümesini engelledi. 1990’larda yapılan incelemelerde park genelinde Amerika titrek kavağı fidanı bulunamamıştı.

Oregon Eyalet Üniversitesi’nden ekolojist Luke Painter’ın liderliğindeki yeni bir araştırma, boz kurtların yeniden ekosisteme katılmasının Amerika titrek kavağı ormanlarında nasıl bir fark yarattığını ortaya koydu. Kurtların geri dönmesiyle birlikte geyik sayısı 18 binden yaklaşık 2 bine düştü ve Amerika titrek kavağı ilk kez genç gövdelerle orman tavanına ulaşmaya başladı.

Painter ve ekibi, 2012 yılında inceledikleri üç bölgeye geri dönerek toplam 87 Amerika titrek kavağı standını değerlendirdi. İncelenen alanların üçte birinde, göğüs hizasında çapı 5 santimetreden büyük genç Amerika titrek kavağı ağaçlarının yaygın olduğu görüldü. Bu ölçülerdeki genç ağaçlara parkın kuzeyinde 1940’lardan beri rastlanmamıştı.

Genç ağaçların bu seviyeye ulaşması, hem köklerinden yeni sürgünler verme hem de tohum yoluyla çoğalma potansiyeli açısından kritik öneme sahip. Painter, bu ağaçların gelecekte ne olacağının kesin olmadığını, ancak büyüdükçe daha dirençli hale geldiklerini vurguluyor.

Ancak tehditler tamamen ortadan kalkmış değil. Geyik sayısı azalırken bazı bölgelerde bizon (Bison bison) popülasyonunun arttığı gözleniyor. Painter’a göre, kurtların avlamasının çok daha zor olduğu bu dev otoburlar, yer yer Amerika titrek kavağı büyümesini yeniden baskılayabilir.

Amerika titrek kavağı ağaçlarının yeniden çoğalması, yalnızca ağaçlar için değil, tüm ekosistem için olumlu bir etki yaratıyor. Daha açık bir gölgelik yapısına sahip olan bu ağaçlar, ışığın filtrelenmesini sağlayarak çeşitli bitkiler, böcekler ve kuşlar için uygun yaşam alanı oluşturuyor. Ayrıca kunduzlar gibi bazı hayvan türleri için de besin ve yapı malzemesi sağlıyor.

Painter, kurtların sadece geyikleri değil, bölgedeki ekolojik dengeyi de etkilediğini belirtiyor. Hatta bölgede ayı ve puma sayısında da artış gözlenmiş olabileceğini, ancak bunun nedeninin net olarak bilinmediğini ekliyor.

İngiltere’deki Leeds Üniversitesi’nden profesör Dominick Spracklen, çalışmanın ekosistemlerde yırtıcıların yeniden kazandırılmasının ne denli önemli sonuçlar doğurabileceğini gösterdiğini söylüyor. Spracklen, büyük yırtıcıların eksik olduğu ekosistemlerin zamanla dengesizleştiğini belirterek, bu tür restorasyonların doğal dengeyi yeniden kurmak açısından büyük faydalar sağladığını ifade ediyor.