Küsüp susmanın bedeli ağır olabiliyor

Surat asmak, mesajlara geç cevap vermek, küsüp susmak... Trip atmak kelimeler olmadan kurulan iletişimdir ama ilişkilerde büyük çatlaklara yol açabilir. Peki neden trip atarız, bu davranış neyi gizler ve nasıl önüne geçebiliriz? İlişkilerde sessizliğin yarattığı tehlike ve iletişimi kurtarmanın yolları

İlişkilerde her şey bazen tek bir kelimeyle çözülür, bazen de bir kelimenin eksikliğiyle bozulur. Bir bakarsınız, aynı evde yaşayan iki insan günlerdir birbirine doğru düzgün bakmamış. Sofrada çatal bıçak sesi dışında bir ses yok. Telefonlar sessizde, gözler yerde. Dışarıdan bakan biri, 'Bunlar kavga etmemiş, resmen soğuk savaş yaşıyor' der. İşte bu hâlin halk arasındaki adı 'trip'tir.
Trip, kelimeler yerine sessizlikle, tavırla, bakışla, soğuklukla konuşmaktır. Yani kelimeler yoktur ama mesaj vardır. Hem de bazen en sertinden... Kimi zaman kırgınlık, kimi zaman gurur, kimi zaman da 'bak bakalım beni ne kadar tanıyorsun' testi... Trip, çoğu ilişkide başvurulan, ama çoğu zaman da işleri çözümsüz bırakan bir yöntemdir. Çünkü trip, anlaşılmak üzerine kurulu bir iletişim biçimidir. Ama anlaşılmamanın ihtimali yüksektir. Halk dilinde trip; küsme, surat asma, soğuk davranma, mesafe koyma, konuşmama gibi davranışların genel adıdır. Psikoloji literatüründe bunun karşılığı pasif-agresif iletişimdir. Yani kişi, yaşadığı olumsuz duyguyu doğrudan ifade etmez; ima, sessizlik, beden dili veya soğuk tavırlarla karşı tarafa iletir.

SORUN DEĞİL DEYİP SURAT ASMAK!
Tripte örnekler çok tanıdık. Mesela sevgiliniz buluşmaya geç kalır, 'Neden geç kaldın?' diye sormak yerine 'Sorun değil' deyip yüzünüzü asarsınız. Arkadaşınız doğum gününüzü unutur, 'Beni unuttun' demek yerine üç gün mesaj atmazsınız. Eşiniz sofrayı toplamayı unutmuştur, 'Keşke yardım etseydin' demek yerine tabakları sertçe bırakıp mutfaktan çıkarsınız. Bu davranış biçiminin ortak noktası; söylenmeyen ama hissettirilmek istenen bir duygunun olmasıdır. Amaç, karşı tarafın bu mesajı almasıdır. Sorun şu ki, mesaj ya hiç alınmaz ya da yanlış anlaşılır. Türkiye, iletişim biçimi olarak 'yüksek bağlamlı' toplumlar arasında sayılır. Yani bizde, sözden çok ima, bakış, jest ve mimik önemlidir. Batı toplumlarında 'Ne düşünüyorsan söyle' kültürü yaygınken, bizde 'Bilen anlar' anlayışı hâkimdir. Çocukluğumuzdan beri şu cümleleri duyarız: Kızdı ama belli etmedi, bakışından anladık. Ayıp olur, açık açık söyleme. İnsan lafı anlamaz mı, illa yüzüne mi söyleyeceksin? Bu kültürel altyapı, ilişkilerde trip atmayı doğal bir yöntem hâline getirir. Çünkü biz, hissettirmeyi söylemeye tercih ederiz. Ancak bu yöntem, herkesin aynı kültürel kodlara sahip olduğu aile ortamında işe yarayabilir. Fakat romantik ilişkilerde, farklı şehirlerden veya kültürlerden gelen iki insan arasında yanlış anlamalara yol açması çok kolaydır.

TRİP ATMANIN ARKASINDAKİ FARKLI PSİKOLOJİK NEDENLER
- ANLAŞILMA İSTEĞİ: İnsan ister ki, sevdiği onu kelimesiz anlasın. 'Beni tanıyorsan neye bozulduğumu bilirsin' beklentisi, ilişkilerde romantik bir hayal gibi görünür.
Ama gerçek şu ki, kimse zihninizi okuyamaz.
- DOĞRUDAN YÜZLEŞME KORKUSU: 'Beni kırdın' demek, karşı tarafın tepkisiyle yüzleşmek anlamına gelir. Bu da birçok kişi için risklidir. Bu yüzden sessizlik, daha güvenli görünür.
- GURUR: Bazı durumlarda, kişi ilk adımı atmak istemez. 'Önce o gelsin, özür dilesin' mantığıyla bekler. Bu bekleyiş bazen saatler, bazen günler sürer.
- DUYGUSAL TEST: 'Acaba arayacak mı? Yazacak mı? Fark edecek mi?' soruları, trip'in arkasındaki görünmez sınavlardır.
- ALIŞKANLIK: Çocukluğundan beri bu şekilde iletişim kurmayı öğrenmiş kişiler, yetişkin olduklarında da aynı yöntemi sürdürür. Onlar için hissettirmek, söylemekten daha doğaldır.

TRİP ATMANIN TÜRLERİ
Trip dediğimiz şey tek tip değil; zamanla değişmiş, çeşitlenmiş, hatta teknolojinin gelişmesiyle yepyeni formlar kazanmış durumda. İşte en sık görülen trip türleri:
1 KLASİK TRİP: Eski usul... Surat asma, kısa cevap verme, göz göze gelmemek, normalde yaptığınız bir şeyi yapmamak. Mesela, her sabah kahve yaptığınız eşinize o gün kahve yapmamak. Mesaj çok açık: 'Bir şey oldu.'
2 SESSİZLİK TRİBİ: Tamamen iletişimi kesmek. Yüzüne bakmamak, cevap vermemek, gerekirse birkaç gün hiç konuşmamak. Sessizlik, bazen bağırmaktan daha çok gürültü çıkarır.
3 İMA TRİBİ: Doğrudan söylemeden laf çarpma. Mesela, 'Bazı insanlar sözünde durur' gibi cümleler kurmak. Kimin üzerine alındığı zaten bellidir.
4 DİJİTAL TRİP: Sosyal medya çağının ürünü. Mesaja geç cevap vermek, 'gördü' yapıp yazmamak, çevrim içi olup selam vermemek. Instagram'da story izleyip beğeni atmamak bile bazen trip sayılır.
5 HAFİF TRİP: Sitemle karışık espri yapmak. Mesela, 'Benim doğum günümü Facebook hatırlattı sana galiba' demek. Hafiftir, çoğu zaman tatlıya bağlanır.

TRİP ATMANIN İLİŞKİLERE ETKİSİ
YANLIŞ ANLAŞILMA: Mesaj net olmadığı için karşı taraf bambaşka bir sebepten suçluluk hissedebilir.
SORUNLARIN BÜYÜMESİ: Konuşulmayan her mesele, zamanla daha karmaşık hale gelir.
GÜVENİN ZEDELENMESİ: "Ne zaman neye bozulacağını bilmiyorum" düşüncesi, ilişkide huzursuzluk yaratır.
SEVGİ DİLİNİN BOZULMASI: İletişim kopunca, şefkat ve ilgi de azalır.
Genelleme yapmak risklidir ama gözlemler şunu gösterir. Kadınlar, tribi daha çok jest, mimik ve sessizlikle yapar. Karşı tarafın fark etmesini bekler. Erkekler ise fiziksel uzaklaşma eğilimindedir. Ortamı terk etme, dışarı çıkma, iletişimi kesme gibi yolları tercih eder. Benzer nokta: Her iki taraf da doğrudan yüzleşmektense dolaylı yoldan mesaj vermeyi tercih edebilir. Trip bazen sadece kırgınlık değil, güç gösterisidir. Karşı tarafa "Benim duygularım önemli" mesajını vermek için sessizlik kullanılır. Bu, kısa vadede işe yarayabilir ama uzun vadede ilişkide bir rekabet havası yaratır. İlişkilerde rekabet yerine iş birliği olması gerekir. Ama trip, farkında olmadan "kim önce pes edecek?" oyununa dönüştüğünde, bağlar zayıflar.

ÖNLEM ALMAK GEREK
- KENDİNİ TANIMA: Trip atma nedeninizi anlamak gerekir. Gurur mu? Kırgınlık mı? Anlaşılma isteği mi?
- KARŞI TARAFI TANIMA: Karşı taraf tribi anlamaya hazır mı? Yoksa sizin sessizliğinizi farklı mı yorumlar?
- DIJİTAL TRİBİ SINIRLAMA: Sosyal medya veya mesaj uygulamalarında soğuk davranmak yerine, bir emoji veya kısa bir cevap ile durumu açıklamak iletişimi kolaylaştırır.
- DOĞRU ZAMAN VE MEKÂN SEÇİMİ: Kavga sıcağında trip yapmak yerine sakin bir ortamda konuşmak daha etkili olur.
- AÇIK İFADE ÖRNEKLERİ: "Beni kırdın" yerine "Bu davranışın beni üzdü" demek. Mesajlarda kısa ama net cümleler kullanmak.

EMPATİ KURMAK ÖNEMLİ
Tribin üstesinden gelmenin en etkili yolu empati kurmaktır. Karşı tarafın bakış açısından durumu görmek, kendi kırgınlığınızı ifade ederken, suçlayıcı olmamak, gereksiz suçlamalardan kaçınmak. Empati hem trip'in dozunu azaltır hem de ilişkinin sağlıklı bir şekilde sürmesine yardımcı olur.