Kuvvetli yağışlar, soğuk dalgaları ve ilk kar: La Nina kapıda! Kuraklık ne zaman bitecek? Hafta sonu hava nasıl olacak?

Yaz mevsiminin son demlerindeyiz. Sabah ve akşam saatlerinde kendini hissettirmeye başlayan serinlik, sonbaharın sessiz adımlarla yaklaştığını gösteriyor.
Doğa yavaş yavaş sarıya, turuncuya bürünmeye hazırlanırken, atmosferdeki daha büyük ölçekli değişimler de kendini göstermeye başladı. Küresel iklim modelleri tropikal Pasifik’te orta şiddette bir La Nina evresinin oluşmakta olduğuna işaret ediyor.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (National Oceanic and Atmospheric Administration / NOAA) ve Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts / ECMWF) gibi önemli iklim kurumlarının son verileri, sonbaharda başlayacak olan La Nina’nın kış boyunca etkili olabileceğini ve atmosferik dolaşımı belirgin şekilde değiştireceğini gösteriyor.

AVRUPA İÇİN DE DİKKATLE TAKİP EDİLMESİ GEREKEN BİR GELİŞME

Bu durum, sadece Amerika Birleşik Devletleri değil Avrupa için de dikkatle takip edilmesi gereken bir gelişme. La Nina, her ne kadar doğrudan Avrupa’yı hedef alan bir sistem olmasa da Atlantik üzerindeki hava akımlarını ve kutupsal jet akımını etkileyerek Avrupa’nın kış hava düzeninde dolaylı ama güçlü değişimlere yol açabiliyor. Bunu daha önce yaşadık.

BU YIL DURUM DAHA KARMAŞIK OLABİLİR

ABD’de, La Nina’nın klasik etkisi güney eyaletlerde daha sıcak ve kurak koşullar, kuzey ve kuzeybatı bölgelerde ise daha soğuk ve yağışlı hava şeklinde görülüyor. Öte yandan Avrupa için tablo daha belirsiz. NOAA’daki uzmanlara göre Atlantik Okyanusu üzerindeki jet akımının nasıl şekilleneceği, Avrupa kıtasında kışın kaderini belirleyecek.
Bu yıl, kar yağışı sevenler için durum karmaşık: Artan küresel sıcaklıklar nedeniyle, yeterli yağış olsa bile karın tutunması zor olabilir.

Peki, tüm bunlar ne anlama geliyor? Avrupa ve Türkiye gibi orta enlemlerde yer alan bölgeleri nasıl bir sonbahar ve kış bekliyor? Önümüzdeki günlerde hava koşulları nasıl şekillenecek?
Bu yıl özellikle kuraklık çok derin hissediliyor; bazı şehirlerde su kesintileri yaşanıyor. Kuvvetli yağışları ne zaman göreceğiz? Kuraklık dönemi ne zaman sona erecek?
Tüm bu sorular, yaklaşan sonbahar ve kış mevsimlerin gidişatıyla ilgili merak edilen temel noktalar arasında yer alıyor.

El Nino ve La Nina, Pasifik Okyanusu’nun ekvator bölgesinde deniz suyu sıcaklıklarındaki değişimlerle ortaya çıkan doğal iklim olaylarıdır. El Nino sırasında, deniz suyu normalden daha sıcak olur ve bu durum dünya genelinde hava koşullarını etkileyerek yağışlarda artış veya kuraklık gibi ekstrem hava olaylarına yol açabilir. La Nina ise tam tersine, deniz suyu sıcaklıklarının normalden daha soğuk olduğu bir dönemi ifade eder ve bu da farklı bölgelerde değişik iklim etkilerine neden olur. Her iki olay da küresel hava durumunu önemli ölçüde etkileyerek tarım, balıkçılık ve su kaynakları gibi alanlarda ciddi etkiler yaratabilir.

‘HAZİRAN AYINDAN İTİBAREN LA NİNA KOŞULLARINA GEÇİLDİ’

Meteoroloji Mühendisi Adil Tek, Pasifik Okyanusu’ndaki deniz suyu sıcaklıklarına bağlı olarak değişen El Nino ve La Nina koşullarına ilişkin yaptığı değerlendirmede, “2024’ün başından nisan ayına kadar El Nino koşulları etkiliydi. Nisan sonundan mayıs sonuna kadar nötr koşullar gözlendi. Haziran ayından itibaren ise La Nina koşullarına geçildi” dedi.
La Nina’nın şu anda çok kuvvetli olmadığını, nötr koşullara yakın bir düzeyde seyrettiğini belirten Tek, “İklim modellerine baktığımda, Ocak 2026’ya kadar zayıf ya da orta şiddette bir La Nina etkisinin süreceği öngörülüyor. Bu açıdan, uluslararası kurumların tahminlerine katılıyorum” ifadelerini kullandı.

İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi, Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir de şu aşamada kesin konuşmanın zor olduğunu vurgulayarak, “Önümüzde uzun bir dönem var ancak uluslararası yayınlarda yer alan öngörülere ben de katılıyorum. Model çalışmalarına baktığımda, La Nina’nın bazı evrelerde etkisini artıracağı, ardından zayıflayacağı görülüyor. Yani süreç içerisinde bir değişim söz konusu olacak” şeklinde konuştu.

DİKKAT! ‘BU YIL VORTEXİN BOZULACAĞI YÖNÜNDE BEKLENTİLER VAR’

Kutup bölgesi ve Arktik’teki gelişmelerin La Nina üzerinde belirleyici olduğunu söyleyen Adil Tek, “Arktik bölgedeki durumlar jet akımlarını, yani vortex'in bozulup bozulmayacağını etkiliyor. Vortex bozulduğunda kışlar daha sert geçiyor. Eğer vortex bozulmazsa kış koşulları normal seyrediyor. Ancak bu yıl vortex'in bozulacağı yönünde beklentiler var. Fakat henüz kesin değil, bir ihtimal olarak değerlendiriyoruz” dedi.
EKİM VE KASIM AYLARI MEVSİM NORMALLERİNDE OLACAK; ARALIK, OCAK VE ŞUBAT İSE…

Adil Tek, mevsim tahminlerine ilişkin değerlendirmelerinde, eylül ayında sıcak günlerin soğuk günlerden daha fazla olmasının beklendiğini söyledi. Tek, sonbahar ve kış ayları için ise şu öngörülerde bulundu.

-- NOAA’nın mevsimsel tahminlerine baktığımda, iki gün önce yayınlanan raporlara göre örneğin eylül ayında sıcak günlerin sayısı, soğuk günlerden daha fazla görünüyor. Ekim ve kasım ayları mevsim normalleri civarında seyredecek gibi. Aralık, ocak ve şubat aylarında ise sıcaklıkların mevsim normallerinin yaklaşık bir derece üzerinde olması bekleniyor.
-- Bu kış aylarında da sıcak günlerin sayısının soğuk günlerden fazla olacağı anlamına geliyor, ancak bu demek değildir ki hiç soğuk olmayacak. Bu tür tahminler, ortalamadan sapmaları ve anomalileri ifade ediyor. Örneğin, sıcaklık değerleri ortalamanın üzerinde görünse de ocak ayında birkaç soğuk hava dalgası gelebilir; bu dalgalar birkaç gün boyunca yoğun kar yağışı ve soğuk hava getirebilir.

'KUTUP GİRDABI OLUŞMAYA BAŞLADI, BU DURUM BİR İHTİMAL ÜLKEMİZE YAĞIŞ GETİREBİLİR’

Dr. Güven Özdemir, Kuzey Yarımküre’de sonbahar mevsimiyle birlikte kutup girdabının oluştuğunu belirtti. Özdemir, “Bu, her yıl yaşanan doğal bir süreç ve zonal rüzgârların hızlanmasına yol açıyor. Yağışlar da mevsim normallerinde kendini göstermeye başlıyor. Ancak biz artık ‘normal’i yaşayamıyoruz, iklimde önemli değişiklikler oldu” dedi.
İzlanda alçak basıncının da sonbaharın ikinci yarısında güçleneceğini söyleyen Dr. Özdemir, “Eskiden bu sistem ülkemize çok kuvvetli yağışlar getirirdi ancak günümüzde ısı adalarının oluşması ve sıcaklık artışı nedeniyle bu yağışlar azaldı. Sonbaharın ikinci yarısından itibaren, Balkanlar üzerinden etkili olan bu sistem bir ihtimal Türkiye’yi de zaman zaman etkileyebilir. Bu dönemde kuvvetli yağışlar, fırtınalar ve gök gürültülü sağanaklar görülebilir. Ekim sonu ile kasım arası bunu görebiliriz” ifadelerini kullandı.
YAĞIŞLAR ARA ARA GÖZÜKSE BİLE KURAKLIK RİSKİ HÂLÂ YÜKSEK!

Dr. Güven Özdemir, bu yağışların bazı bölgelerde sınırlı kalabileceğini de belirterek, “Ortalama sıcaklıkların mevsim normallerinin biraz üzerinde seyretme ihtimali yüksek. Ara ara yağışlar görülse de sonbaharın ikinci yarısından itibaren de genel olarak kuraklık yaşanacak gibi gözüküyor. Düzensiz yağışların genellikle ortalamanın altında kalacağını düşünürsek, bölgemizde kuraklık riski halen yüksek” ifadelerini kullandı.

KURAKLIKTAN NE ZAMAN KURTULACAĞIZ?

Bu soruma Adil Tek, “Eylül ayı yine kurak geçecek, yağışlar ortalamanın altında kalacak. Ekim ayında da yağışların ortalamanın altında seyretmesi bekleniyor. Kasım ayında ise Ege, Marmara ve Güneydoğu’da kuraklık devam edecek, diğer bölgeler mevsim normallerinde olacak” cevabını verdi ve şu bilgilerin altını çizdi:
“Aralık ve ocak aylarında ortalamanın üzerinde yağış görünüyor. Kuraklık devam ediyor ancak kurtulma zamanı aralık gibi gözüküyor. Bu durum kar yağışına neden olur mu, şimdiden kesin söylemek zor ama ihtimaller dahilinde olduğunu söyleyebilirim.”

HAFTA SONU SICAK HAVA DALGASI GELİYOR!

Adil Tek, hafta sonunda sıcak hava dalgasının etkili olacağını söyledi. Tek, “Sıcaklık çok yüksek seviyelere çıkmayacak, pazar günü pik yapması bekleniyor. Özellikle İstanbul’da pazar günü 32 derece civarında sıcaklıklar görülebilir” dedi.
Marmara Bölgesi’nde poyrazın devam edeceğini de belirten Tek, “Poyraz bazı noktalarda sıcaklıklarda düşüş yaratabilir ancak İstanbul’da poyraz nem oranını artırıyor. Eylül ayı boyunca sıcaklıklar ortalamanın üzerinde olacak ve İstanbul’da bu etkisini hissedecek. Yazın aşırı sıcaklıkları kadar olmasa da zaman zaman eylül ayının normallerinin üzerinde sıcaklıklar görülebilir” diye ekledi.

Marmara Bölgesi’nde 6 Eylül’e kadar yağış beklenmediğini, daha uzun vadeli tahminlere göre ise 14-15 Eylül’e kadar yağış görünmediğini söyleyen Tek; Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun doğu kesimlerinde ise eylül ayında yer yer yağışlar görülebileceğini belirtti.
Fotoğraflar: iStock