Lavaboya dökerken iki kez düşünün: Hapis cezası var Sözcü Gazetesi

Birleşik Krallık’ta hukuk uzmanları ve su şirketleri, milyonlarca haneyi ilgilendiren ciddi bir uyarıda bulundu. 1991 tarihli Su Endüstrisi Yasası’nın 111. maddesi, kamu kanalizasyonuna zarar verebilecek yağ, katı yağ ve gres gibi maddelerin dökülmesini suç sayıyor. Yasaya göre, bu maddeleri lavaboya ya da tuvalete atanlar 2 yıla kadar hapis ve sınırsız para cezası ile karşı karşıya kalabiliyor.

AĞIR CEZALAR GÜNDEMDE

Yasa, yalnızca işletmeleri değil bireyleri de kapsıyor. Ev sahipleri, mülk sınırları içindeki giderlerde tıkanıklık oluşması durumunda yüksek onarım masraflarını kendileri karşılıyor. İskoçya’da da benzer bir yasa yürürlükte. Hukukçular, bu düzenlemenin artık ev kullanıcıları için de uygulanabilir hale geldiğini belirtti. 

HER DÖRT KİŞİDEN BİRİ YAĞI LAVABOYA DÖKÜYOR

2023 yılında yapılan bir araştırma, İngiltere’de yetişkinlerin %27’sinin yağları lavaboya döktüğünü, %22’sinin dış giderleri kullandığını, %11’inin ise tuvalete attığını gösterdi. 2019 verilerine göre ise her iki kişiden biri yaşamı boyunca en az bir kez yemeklik yağı lavaboya dökmüş durumda.
Özellikle Noel gibi dönemlerde, fazla miktarda yemek pişirilmesiyle bu davranışın arttığı belirtildi. 

İŞLETMELERE DEV CEZALAR

Yasayı ihlal eden işletmelere yönelik cezalar da dikkat çekici boyutta. Henley-on-Thames’teki bir pub, kanalizasyona yağ döktüğü için 16 bin sterlinden fazla ceza aldı. Fulham’daki China Panda paket servisi, tekrarlanan ihlaller sonrası 13 bin sterlinden fazla ödeme yapmak zorunda kaldı. Cafe Saffron ise 2016’da benzer suçtan 5.500 sterlin ceza aldı.
Sadece 2024 yılında, Thames Water bölgesinde gıda işletmelerine toplam 265 bin sterlinin üzerinde ceza verildi.

“YAĞ DAĞLARI” MİLYONLARCA STERLİNE MAL OLUYOR

Thames Water, her yıl yaklaşık 75 bin tıkanıklık için milyonlarca lira harcıyor. Bu tıkanıklıkların büyük kısmı, yağ ve mendillerin birleşip “fatberg” (yağ dağı) oluşturmasından kaynaklanıyor. Su şirketleri, sıcak su ve deterjanın bu sorunu çözmediğini, yağların borularda ilerledikçe tekrar katılaştığını vurguluyor.

TÜRKİYE’DE DE DURUM FARKLI DEĞİL

Uzmanlara göre, benzer çevre riskleri Türkiye’de de ciddi boyutlara ulaşmış durumda. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde lavaboya dökülen kızartma yağları, kanalizasyon hatlarında tıkanmalara yol açıyor; bu durum hem belediyelere ek maliyet getiriyor hem de çevre kirliliğine neden oluyor.

Türkiye’de yağların lavaboya dökülmesi doğrudan cezai bir suç olarak tanımlanmamış olsa da, Çevre Kanunu kapsamında “atık yönetmeliğine aykırı davranmak” fiili nedeniyle işletmelere idari para cezaları uygulanabiliyor.