Likya da yürüyüş rotasının mühendislik harikası: Delikkemer

Helenistik dönemde yapıldığı tahmin edilen ve Roma İmparatorluğu döneminde Patara Antik Kenti'nin su ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanılan Antalya'nın Kaş ilçesindeki tarihi su yolu, ziyaretçilerini tarihin derinliklerinde büyüleyici bir yolculuğa çıkarıyor.

Toplam 22 kilometrelik tarihi su yolunda 200 metre uzunluğunda birbirine geçmiş ortası delik taş ve dev kaya bloklardan oluşan delikkemer, tüm ihtişamıyla ayakta duruyor. Roma döneminin su mühendisliği harikası olarak anılan ve ters sifon sistemiyle derin vadiden suyun Patara'ya taşınmasını sağlayan delikkemer, orman ve deniz manzarasıyla turistlerin de ilgisini çekiyor.

22 KİLOMETREDEN ANTİK KENTE SU GETİRİLMİŞ

Patara Antik Kenti Kazı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Şevket Aktaş, su yolunun Helenistik dönemden itibaren var olduğunu, Roma İmparatoru Vespasian döneminde tadilat gördüğünü ve imparatorluğun sonuna kadar kullanıldığını belirtti.

Antik dönemde Bodamya adı verilen şimdiki adı ise İslamlar olarak bilinen bölgede su kaynağının bulunduğunu ifade eden Aktaş, yaklaşık 22 kilometre uzunluğunda döşenen antik yoldan suyun Patara Antik Kenti'ne kadar ulaştırıldığını kaydetti. Suyun açık-kapalı kanallar ve kemerlerle antik kente getirildiğini dile getiren Aktaş, şunları kaydetti:

"Özellikle Roma İmparatorluğu döneminde Antalya'nın Side, Myra, Aspendos, Perge gibi önemli kentlerinde su yolları ve kemerleri bulunuyor. Buradaki delikkemer, yapısal olarak Anadolu arkeolojisi için çok önem arz ediyor. Vadinin çevresindeki iki tepe üzerine kurulmuş, ters sifon sistemiyle çalışan bir kemer. 190 metre uzunluğunda, 9,5 metre yüksekliğinde ve 3,5 metre genişliğinde bir yapı. Buradan akan suyun delikkemer gibi 5 tane kemerli yapının üzerinden geçip kente kadar geldiğini biliyoruz."

Kente gelen suyun ana depoda tutulduğunu anlatan Aktaş, "Oradan da kentin ihtiyacı olan bölümlere naklediliyor. Su, antik dönemde de ana ihtiyaç kaynağı. Delikkemer sistemi gerçek bir mühendislik harikası. Ters sifon sistemi çok özel. Dönemin mimarisini ve mühendisliğini bize yansıtıyor. Su yolları Roma kentleri için bir ihtiyaç olduğu kadar kentin büyüklüğünü gösteren bir prestij meselesi" diye konuştu.

"SUYUN ROTASINI TAKİP EDENLER PATARA ANTİK KENTİ'NE ULAŞIYOR"

Tarihi su yolunun turistlerin ve bölge halkının da ilgisini çektiğini kaydeden Aktaş, "Bölge halkı bu su yolunda her yıl yürüyüş düzenliyor ardından da festival düzenliyor. Antik dönemde su yolu olarak kullanılan bu rota, turistler için de bir yürüyüş rotası haline geldi. Turistler bu yolda suyun izlerini takip ederek Patara Antik Kenti'ne ulaşıyor" ifadelerini kullandı.

Kente getirilen suyun liman yerleşimlerine dağıtılmak üzere kent kapısına ulaştırıldığına değinen Aktaş, şöyle devam etti:

"Bu su kurşun borularla kent kapısının üzerine çıkarılıp ortadaki pencere açıklığından su perdesi olarak akıtılıyor. Kente girerken büyüleyici bir manzara eşliğinde giriyorlar. Bu, su yapısının yanı sıra aslında bir propaganda aleti. Biz de Kültür ve Turizm Bakanlığının Geleceğe Miras Projesi kapsamında, kent kapısından aslına uygun olarak yeniden su akıtmayı planlıyoruz. Antik dönemde kente gelen insanların yaşadığı duyguları kısmi olarak da günümüzde buraya gelen ziyaretçilere hem ses hem de görüntü açısından yaşatmayı planlıyoruz.

TERS SİFON SİSTEMİ

Aktaş, ters sifon sisteminin çalışma prensibiyle ilgili de şu bilgiyi aktardı:

"Su sistemi bir vadiye ulaştığında, vadi tabanı çok geniş veya derinse ters sifon sistemi uygulanır. Vadinin başlangıcında bir su deposu inşa edilir. Burada su depolanır. Buradan köprü üzerinden borularla vadinin karşısına geçer. Burada da su depolanır. Burada önemli olan suyun geldiği depo ile karşısındaki depo arasında belli bir yükseklik farkı olmasıdır. Birleşik kaplar teorisine göre bir U borusunun kollarındaki su seviyesi aynıdır. Bir kolun seviyesi biraz düşürülüp yüksekte kalan giriş kolundan su verilirse seviye farkına bağlı olarak su akar. Delikkemer 170 metre kottan 140 metre kota suyu aktaracak şekilde inşa edilmiş."