Metal zincir ölüm getirdi! MR odasına kolye ile girdi, aldığı yaralar nedeniyle hayatını kaybetti Adeta bir füze gibi hareket ediyor

Herhangi bir nedenle MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) çektirmemiz gerektiğinde MR odasına girmeden üzerimizdeki metal eşyaların çıkarılması istenir ancak çoğumuz bunun ölüme neden olacak kadar ciddi sonuçlara neden olabileceğini aklımızın ucundan bile geçirmeyiz.Geçtiğimiz günlerde yaşanan bir olay bize bunun önemini bir kez daha hatırlattı.

BOYNUNDAKİ METAL KOLYE SONU OLDU

ABD'nin New York eyaletinde bir adam, boynundaki ağır metal zincir nedeniyle çalışan MR cihazına çekilerek hayatını kaybetti. Cihazın çalıştığı sırada odaya izinsiz giren adamın, güçlü manyetik alandan etkilenerek ağır şekilde yaralandığı belirtildi.

Long Island bölgesindeki Westbury kasabasında meydana gelen olay sonrası polis 61 yaşındaki adamın aldığı yaralar sonucu yaşamını yitirdiğini doğruladı.

MR makinelerinin daha önce de ölüm ve yaralanmalara neden olduğu biliniyor. 

CBS News'in haberine göre, 2001 yılında New York'ta 6 yaşındaki bir çocuk, tarama sırasında odada bulunan oksijen tüpünün uçarak kafatasını kırması sonucu hayatını kaybetmişti. 

KTVU Fox 2'nin bildirdiğine göre, 2023 yılında, Kaliforniya'da bir hemşire MR makinesi ile yatağı arasında sıkışarak ezilerek yaralanmıştı.

2014’te Hindistan’da bir adam, cebindeki metal oksijen tüpünü MR odasına soktuğu için tüp fırladı ve kendisi de ağır yaralandı.

Yanlışlıkla MR alanına giren metal hastane sedyeleri de geçmişte pek çok kazaya neden oldu. Yaşanan bu trajik olaylar, MR cihazları öncesi yapılan uyarıların neden bu kadar hayati olduğunu bir kez daha gösterdi.

Metal eşyalar sadece bu cihazların çalışmasını değil, insan hayatını da tehlikeye sokabiliyor. Peki, bu tür kazaların önlenmesi için MR merkezlerinde hangi güvenlik protokolleri uygulanıyor?

Hasta ve personel için yapılan uyarılar ve kontroller genellikle yeterli mi? 

Metal takılar gibi küçük objeler bile ölümcül sonuçlara neden olabilir mi? 

Bu tür kazaların önlenmesi için mevcut prosedürlerde değişiklik yapılmalı mı? Radyoloji personelinin acil durumlara müdahale için aldığı eğitimler yeterli mi?

Ulusal Biyomedikal Görüntüleme ve Biyomühendislik Enstitüsü'ne göre MR ya da manyetik rezonans görüntüleme, bir kişinin vücudunun içinin üç boyutlu görüntülerini üretmek için kullanılan bir tekniktir ve hastalıkların ve tedavilerin tespit edilmesi ve izlenmesi için kullanılabilir. 

Görüntüleme işlemlerinin gerçekleşmesi için kişinin MR cihazının içinde hareketsiz yatması gerekir. Bu cihazlar, güçlü mıknatıslar ve radyo frekans akımı kullanarak detaylı vücut görüntüleri üretir. Beyin gibi yumuşak dokuların taranmasında çok etkilidir. Diz ve omuz gibi kas-iskelet sistemi yaralanmalarında sıkça kullanılır.

Ulusal Biyomedikal Görüntüleme ve Biyomühendislik Enstitüsü'ne göre, manyetik alan bir tekerlekli sandalyeyi odanın diğer tarafına fırlatacak kadar güçlüdür. Bu nedenle taramadan geçecek kişilerin doktorlarına eğer varsa herhangi bir implanttan bahsetmeleri ve kalp pili ve kulak implantı gibi metal içeren bazı cihazlara sahip olanların tarama yaptırmamaları gerektiğini söyledi.

ADETE BİR FÜZE GİBİ HAREKET EDİYOR

Radyoloji Uzmanı Doç. Dr. Yasemin Altıntaş, MRI cihazlarının genellikle 1,5 Tesla veya 3 Tesla manyetik alan ürettiğini, klinik uygulamalarda bu seviyelerin standart olduğunu, araştırma cihazlarında ise 7 Tesla ve üzeri değerlerin kullanıldığını söyledi ve ekledi:

“Bu güçlü manyetik alanlar ferromanyetik (manyetiğe duyarlı) metaller üzerinde kuvvetli bir çekim etkisi yaratır. Bu metaller MRI odasında adeta birer “füze” gibi hareket ederek, ciddi yaralanmalara veya ölüme yol açabilir. Ayrıca bazı metal implantlar veya cihazlar (örneğin eski kalp pilleri, beyin anevrizma klipsleri) MRI alanında ısınabilir, yer değiştirebilir veya bozulabilir.”

Bu tür kazaların önlenmesi için MRI merkezlerinde hangi güvenlik protokolleri uygulanıyor?

Doç. Dr. Yasemin Altıntaş, MR için uygulanan güvenlik prosedürlerini anlattı:

Zon sistemi: MRI alanı genellikle 4 farklı bölgeye ayrılır (Zone I-IV). Zone IV, manyetik alanın en güçlü olduğu bölgedir ve yalnızca eğitimli personel ve kontrol edilen hastalar girebilir.Metal dedektörü veya el tipi mıknatıslar: Girişlerde kullanılır.

Hasta ve refakatçi anketleri: Vücutta metal olup olmadığını sorgulayan detaylı formlar.

Görsel uyarılar ve işaretler: Her yerde “metal giremez”, “cep telefonu yasaktır” gibi uyarılar bulunur.Eğitimli personel denetimi: Her hastadan önce metal içeren kıyafet, takı veya implantlar sorgulanır ve çıkarttırılır.

Hasta ve personel için yapılan uyarılar ve kontroller genellikle yeterli mi? Eksik kalan noktalar nelerdir?

Doç. Dr. Yasemin Altıntaş, uyarı ve kontrollerin genel olarak yeterli olduğunu ama uygulamada zaaflar görülebileceğini ifade etti ve bunun nedenlerini sıraladı:

- Anketlerin yüzeysel doldurulması veya personelin detaylı sorgulama yapmaması.

- Acil durumlarda (bilinçsiz hasta, travma vakası gibi) uygun MR öncesi tarama yapılamaması.

- Zaman baskısı nedeniyle protokollerin atlanması.

- Özellikle refakatçi ya da temizlik personelinin yanlışlıkla MR odasına metal eşya ile girmesi.

Peki, metal takılar gibi küçük objeler bile ölümcül sonuçlara neden olabilir mi?

Altıntaş, bunun mümkün olabileceğini, böbekteki hızma, burun halkası, kulak piercing’i gibi küçük objelerin bile MR sırasında ısınarak yanık oluşturabileceğini, hareket ederek dokuya zarar verebileceğini, manyetik kuvvetle çekilerek fırlayabileceğini, özellikle iğne gibi sivri metal uçların tehlikeli olduğunu söyledi.

Unutulmuş bir hızma, eğer ferromanyetikse, yırtılma, iç kanama, enfeksiyon, hatta nadiren damarsal yapıları etkileyerek ölüme neden olabilir.

Bu tür kazaların önlenmesi için mevcut prosedürlerde bazı noktalarda iyileştirmeler yapılabileceğini belirten Altıntaş, olası prosedürleri şöyle sıraladı:

Yapay zekâ destekli güvenlik sistemleri: Metal tespiti için otomatik tarama sistemleri geliştirilebilir. Giyilebilir RFID etiketleri: Hasta ve refakatçinin tarama öncesi tüm kontrollerden geçtiğini doğrulayan dijital sistemler.

Simülasyon eğitimleri: Personelin acil durumlara müdahale becerilerini güncel tutmak için düzenli yapılmalı.

Daha katı erişim kontrolü: Zone IV alanına giriş yalnızca biyometrik onayla sağlanabilir.

Özellikle çocuklar, yaşlılar veya zihinsel engeli olan bireyler için özel önlemler alınmalı mı?

Bunun kesinlikle olması gerektiğini belirten Doç. Dr. Yasemin Altıntaş, bu konuda yapılabilecekleri şöyle listeledi:

- Ebeveyn veya refakatçi eşliğinde kontrol (ancak onların da metal açısından taranması gerek).
- Önceden açıklayıcı broşürler ve videolar ile işlem hakkında bilgi verilmesi.
- Sakinleştirici/rahatlatıcı ortamlar (özellikle pediatrik hastalar için).
- Ek anket ve kontrollere zaman ayrılması.

Radyoloji personelinin acil durumlara müdahale için aldığı eğitimler yeterli mi?

Dr. Altıntaş, genellikle radyoloji teknisyenleri ve personeli temel acil müdahale eğitimi aldıklarını, bunların CPR (kalp masajı), hasta güvenliği prosedürleri, yangın/acil tahliye planlarından ibaret olduğunu, ancak birçok merkezde özel MR kazaları (örneğin metal fırlaması, implant arızası, yanık vb.) için ayrı simülasyon eğitiminin yapılmadığını, bu eğitimlerin yaygınlaştırılması ve periyodik hale getirilmesinin çok önemli olduğunu dile getirdi.

Kaza Örnekleri & Projeksiyonlar

FDA verilerine göre FDA’ya bildirilen 1548 olaydan %9’u “projectile” kazaları; büyük nesneler (yedek oksijen tüpü, sedye vb.) bunların başında…

Trajediler:

• 2001, New York: 6 yaşındaki çocuk oksijen tüpüyle öldü.
• 2018, Mumbai: Oksijen tüpü fırlayarak ölümle sonuçlandı.
• 2021, Güney Kore: Benzer şekilde tüp kazası yaşandı.
• 2023, São Paulo: MR odasına giren silah fırladı, ağır yaralanma ve ölüm  ile sonuçlandı.

• ACR 2024 kılavuzu şu anda altın standart olup, dünya çapında rehberlik ediyor. Ancak uygulamada hâlâ “insan hatası” ciddi risk unsuru.

• Otomatik sistemler, simülasyon eğitimi ve daha kapsamlı denetimler ile güvenlik artırılabilir.

• Özellikle küçük metal objeler, hasta grupları (çocuk, yaşlı, bilişsel engelli) ve non-MR personel için var olan protokollerin güçlendirilmesi şart.

• Bu önerilerin hayata geçirilmesiyle MR güvenliği çok daha ileri seviyeye taşınabilir.