Metan Gazı nedir, nasıl oluşur? Metan gazı nasıl zehirler, özellikleri ve zararları nelerdir?

Metan gazının ne olduğu ve nasıl oluştuğu gündemde en çok araştırılan konular arasında yerini aldı. Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Pençe-Kilit Harekâtı bölgesinde bulunan bir mağarada yapılan arama-tarama faaliyeti sırasında metan gazına maruz kalan askerlerden 8’inin şehit olduğunu açıkladı. Doğal gazın bir bileşeni olan metan, solunduğunda ciddi sağlık sorunlarına ve ölüme yol açabiliyor. Peki, metan gazı nedir, nasıl zehirler? Metan gazı özellikleri ve zararları nelerdir?

METAN GAZI NEDİR, NASIL OLUŞUR?

Metan, kimyasal formülü CH4 (Karbon ve 4 Hidrojen atomu) olan bileşiktir. Küresel ısınmaya neden olan sera gazlarından biridir. Ayrıca çöplerdeki metandan yakıt elde edilebilir. Doğal metan gazları atmosfere zarar vermez.

Normal sıcaklık ve basınçlarda gaz halinde bulunan metan, kokusuzdur. Doğal gazın bir bileşenidir ve önemli bir yakıttır. Oksijenin varlığında bir mol metanın yanmasıyla bir mol karbondioksit ve iki mol su ve 55.5 MJ/kg ısı açığa çıkar.

Doğal metan hem zemin altında hem de deniz tabanı altında bulunabilir. Yüzeye ve atmosfere ulaştığında atmosferik metan olarak bilinir. Metanojen bakteri(arkelerde) metan üretimi yapar. Bu canlı türü zorunlu anaerob bakteridir.

METAN GAZI ÜRETİMİ NASIL OLUR?

Bunun için öncelikle hayvan atıkları hammadde olarak hazır edilir. Biyogaz üretiminde şu birimler bulunur: Fermantör, karıştırıcı, ısıtıcı, vana ve pompa. Anaerobik çürütücü bakteriler bu üretim sürecinde fermantöre sokulur ve metan gazı ortaya çıkar. Fermantasyon kesikli ya da sürekli şekilde olabilir. Sürekli fermantasyonda organik atıklar fermantöre her gün verilir. Böylece gaz sürekli bir şekilde imal edilir. Kesikli fermante üretimde ise organik madde fermantasyon sonunda metan oluşturunca, fermantör yeniden organik maddeyle doldurulur.

METAN GAZI PATLAMASI VE TEHLİKELERİ NEDİR?

Metan gazı topraktan ve vücudumuzdan çıkar. Normal koşullarda zehirli değildir; ancak kapalı ve havasız ortamlarda biriktiğinde oksijen seviyesini düşürerek boğulmalara yol açabilir. Ayrıca ateşle temas ettiğinde patlayıcı özellik gösterebilir.

Metanla ilgili tehlikelerle nasıl başa çıkılacağını anlamak önemlidir.

a- Patlama

Metan başka kimyasallarla %5 kadar düşük oranlarda bile karıştığında patlayıcı olabilir. Kanalizasyon sisteminde çalışma olduğunda ve hidrojen sülfit, metanla doğal olarak karıştığında metanın kokusu alınabilir. Eğer hoş olmayan, çürük yumurtaya benzer bir kokuyu alabiliyorsanız metan seviyesi patlamaya sebep olacak kadar yüksek olabilir. Yüksek konsantrasyonda metan gazı tutuştuğunda ölümcül olabilir. Toprağın altından gelen doğal metan madenlerde trajik patlamalara sebep olmuştur.

b- Asfiksasyon

Zehirli olmamasına rağmen metan basit asfiksantlardandır (boğucu madde). Çünkü nefes almak için gerekli olan oksijenin yerini alır. %16’dan düşük oranlarda oksijen tehlikeli, %10’dan düşük oranlarda oksijen ölümcül olabilir. Ev veya iş yerlerinde izin verilebilir metan gazı oranını belirleyenbir standart yoktur ancak insanların nefes alması gereken yerlerde gereken oksijen miktarı minimum %18’dir.

c- Karbonmonoksit Zehirlenmesi

Metan kendi başına zehirli olmasa da başka maddelerle karıştığında zehirli olma tehlikesi taşır. Bu potansiyel %97 oranında metan içeren doğal gaz evlerde ve iş yerlerinde kullanılınca söz konusudur. Doğal gazın doğru havalandırma olmadan yakılması, fark edilmesi zor ve zehirli bir gaz olan karbonmonoksit üretebilir. Karbonmonoksitin görece düşük değerleri 20 dakikada baş dönmesi ve mide bulantısına, 2 saat içinde ölüme yol açabilir. Daha yüksek seviyede 3 dakika içinde ölüm görülebilir.