Milyonluk tekneler 3 5 bin lira verip toplatmak yerine çöplerini denize bırakıyor... Turizmde ‘sıvı atık’ tehlikesi

BAŞTA dünyada deniz turizminin en gözde yerlerinden Muğla olmak üzere, Türkiye’nin denizleri büyük bir atık tehdidiyle karşı karşıya. Denizlerdeki binlerce teknenin her gün ürettiği sıvı atıkların bir bölümü bertaraf ediliyor ancak bir bölümünün nereye bırakıldığı meçhul. 3-5 bin lira verip atıklarını toplatmayan milyon tekneler, açıklarda pisliklerini denize bırakıyor. Bu pislikler turizm cenneti koyların rengini kahverengine dönüştürüyor. Uzmanlar, yeterli önlem alınmazsa bu kirliliğin turizmi ciddi şekilde vuracağı konusunda uyarıyor.

Türkiye’nin en uzun sahil şeridi olan Muğla’da 5 bine yakın teknenin denizlerde olduğunu belirten Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) Müdürü Kadir Karakaya, “Bu tekneler bir günde 600 tona yakın sıvı atık üretiyor. Marina ve kıyı tesislerindeki tekneler bir şekilde atıklarını teslim ediyor. Ancak yüksek marina fiyatları ve sınırlı kapasite nedeniyle teknelerin büyük kısmı açıklarda. Atıklar sahillere getirilemiyor. Burada devreye sıvı atık tekneleri giriyor. Söz konusu atık tekneleri, talep üzerine büyük teknelerin yanına gidip atıklarını topluyor. Ama atıklarını toplatmak yerine denize basanlar çevreye büyük zararlar veriyor” dedi.

‘GÖCEK KÖRFEZİ’NDEN DENİZE GİRİLEMİYOR’

Geçen hafta YATED’in davetlisi olarak Göcek’te bir araya geldiğimiz Karakaya, denize bırakılan sıvı atıkların Türkiye’nin deniz turizmini baltalayabileceğini belirterek, “15 gün önce bu sahillerde dolaştığımda mavinin yerini kahverengi tonlar almaya başladığını gördüm. Yabancısı da yerlisi de atıklarını denize bırakıyor. Şu an Göcek Körfezi’nde denize girebilmek çok mümkün değil. Tekne sahipleri genellikle körfezin dışına çıkarak oralarda denize girmeye çalışıyorlar. Tabii, bu kirlilik deniz turizmini de ciddi şekilde olumsuz etkiliyor. Turistler bu kötü manzaraları görmek yerine Yunanistan, Hırvatistan veya İtalya gibi ülkeleri tercih edebilirler” diyerek sözlerini sürdürdü.

KAPASİTELERİ AZ SAYILARI YETERSİZ

Sıvı atıkları toplayan tekne sayısının ve bu atıkları toplayacak tesislerin de yetersiz olduğuna değinen Karakaya, sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Türkiye genelinde sadece 27 adet katı ve sıvı atık toplama teknesi var. Sıvı atık teknelerinin kapasiteleri birkaçı dışında oldukça sınırlı. Genellikle 3 ton, 5 ton veya 10 ton alabiliyor. Bunun yanında teknelerin sıvı atıklarını toplayan tesislerin kapasiteleri de yeterince büyük değil. Teknelerin gidip gelme süreleri de dikkate alındığında bir tekne belki 3 ton atıkla günde bir tur yapabiliyor. Ancak tekne sayısı belli. Toplananın çok üzerinde bir atık üretimi var. Sayı yeterli değil, denizlerin temizliği ve sürdürülebilir turizm için topyekün mücadele gerekiyor.”

BU TEKNELERDEN SADECE 20 TANE VAR

TÜRKİYE’de sadece 20 tane sıvı atık teknesi bulunuyor. Sadece Muğla’daki teknelerin günde 600 tona yakın sıvı atık ürettiği düşünüldüğünde sayı oldukça yetersiz. Toplanamayan atıkların nereye gittiği bilinmiyor ama giderek kahverengine dönüşen denizler gerçeği gösteriyor. Buradaki ihtiyacı görerek 300 bin Euro yatırımla denize indirilen YATED-1’in ise 20 ton sıvı atık ve 500 litre sintine suyu alma kapasitesi bulunuyor.

Tekne 1 tona kadar sıvı atığı yaklaşık bin 250 liraya topluyor. YATED Müdürü Kadir Karakaya, “11 ay önce çalışmaya başlayan tekne tam 1 yılını tamamladığında 1.5 tona kadar sıvı atığı toplamış olacak. Tekne şu anda Göcek bölgesinde hizmet veriyor. Elde ettiğimiz gelirlerle ikinci, belki üçüncü bir sıvı atık teknesi daha yaparak denizlerimize hizmet etmek istiyoruz” diyor.

ÇEVREYİ KİRLETENLERE 2.6 MİLYAR TL CEZA

ÇEVRE, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca, yılın ilk yarısında gerçekleştirilen 32 bin 676 denetimde çevreyi kirleten 3 bin 167 tesise ve 56 deniz aracına 2 milyar 657 milyon 863 bin lira ceza uygulandı. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 233 işletmenin faaliyeti durduruldu.

Hava, atık, ÇED, su, gürültü, egzoz gibi 17 ayrı kategoride yapılan denetimlerde en fazla para cezasının, 939 milyon 510 bin TL ile deniz araçlarına kesildiği belirtildi. Bunu 564 milyon 157 bin lirayla atık kirliliği, 400 milyon 932 bin lirayla Çevresel Etki Değerlendirmesine ilişkin cezalar takip etti. Egzoz Elektronik Denetleme Sistemi (EGEDES) ile yapılan 1015 araç denetiminde ise egzoz sınır değerini aşan ya da emisyon ölçümü yaptırmayan 754 motorlu taşıt sahibine 10 milyon 268 bin lira ceza kesildiği ifade edildi. Cezalardan elde edilen gelir, çevrenin korunması ve iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında kullanılıyor. DHA