Munzur Dağları nda yeni yediuyur türü tespit edildi Tunceli Haberleri

SİDAR CAN EREN - İzmir'de yaşayan biyolog Prof. Dr. Ferhat Matur, Tunceli'nin Ovacık ilçesinde yaptığı çalışmada, Munzur Dağları'nda yeni yediuyur türü tespit etti.

Türkiye'nin en büyük milli parklarından biri olan Munzur Vadisi Milli Parkı'na ev sahipliği yapan Tunceli, bozayı, kurt, vaşak, su samuru, yaban domuzu, tilki, keklik, çengel boynuzlu dağ keçisi, kartal, akbaba, yaban keçisi, porsuk, sansar, baykuş, sincap, yediuyur, körfare, kırmızı benekli alabalık ve gelincik gibi birçok canlı türüne yaşam alanı sağlıyor.

Yaban hayvanlarının bu çeşitliliği üniversitelerde görevli bilim insanları ve belgeselcilerin de ilgisini çekiyor.

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Matur da yılın belirli dönemlerinde memleketi Tunceli'nin Ovacık ilçesine gelerek kemirgenlerle ilgili çalışmalar yürütüyor.

Gerekli planlamalar doğrultusunda araziye çıkan Matur, aracıyla ilçedeki yüksek kesimli yerlere ve köylere seyahat edip yöre sakinlerinden kemirgenlerle ilgili bilgi topluyor.

- Projeler hazırlayıp biyoçeşitliğe katkı sunuyor

Bu sayede biyoçeşitliliğe dair projeler hazırlayan Matur, uzun yıllardır kayalık yediuyurunun morfolojik ve moleküler özellikleri üzerine araştırmalar yapıyor.

Ovacık'ta da kayalık yediuyurlarının izini süren Matur, çalışmaları sonucunda Munzur Dağları'nın Eşek Meydanı Yaylası'nda bulduğu yeni türe, bilimsel adı "Dryomys anatolicus" olan "Anadolu Kayalık Yediuyuru" ismini vererek, makalesini Ankara Üniversitesi Dergisi'nde yayımladı.

Prof. Dr. Ferhat Matur, AA muhabirine, Anadolu biyocoğrafyasının çevre bölgelere göre çok daha çeşitlilik barındırdığını söyledi.

Tunceli'deki Munzur Dağları'nın yaban hayatıyla ilgili önemli bir yer olduğunu belirten Matur, şöyle konuştu:

"Çünkü Hatay'dan başlayıp Erzurum ve Kars'a kadar devam eden Anadolu diyagonali Tunceli'den geçmektedir ve buradaki Anadolu diyagonalinin önemli noktalarından bir tanesi de Munzur Dağları'nın bulunduğu Ovacık ilçesidir. 20 yıldan fazladır kemirgenler üzerine yaptığım çalışmalar esnasında bu bölgenin kemirgenler açısından önemli olduğunu fark ettim. 2013 yılında eski ekibimle başladığımız Anadolu'nun endemik memelilerini inceleme konulu projemizde, hedef türlerden birinin yayılış alanı burasıydı. Bu hedef tür, en bilinen kemirici olan fındık faresinin de dahil olduğu yediuyurlar familyasının kayalık yediuyuruydu. Bu kayalık yediuyuru, yediuyurgillerin kayalar içinde yaşayan yani ormanda ve ağaçta yaşamayan tek temsilcidir."

- "Farklı bir tür olduğunu çalışmalarla ispatlamış olduk"

Matur, kayalık yediuyurlarının Antalya'dan Erzurum'a kadar olan yayılışlarını 2013'ten 2018'e kadar araştırdıklarını ve yeni kayıtlar bulduklarını dile getirerek, "2024 yılına kadar devam eden laboratuvar çalışmalarında Adana'nın Saimbeyli ve Tufanbeyli ilçelerinden sonra da devam eden Kahramanmaraş-Erzurum arasındaki popülasyonunun kayalık yediuyurundan yani 'Dryomys laniger' türünden farklı bir tür olduğunu morfolojik ve moleküler çalışmalarla ispatlamış olduk." ifadelerini kullandı.

Buldukları türe "Anadolu Kayalık Yediuyuru" ismini verdiklerini anlatan Matur, şunları kaydetti:

"Ovacık ilçesindeki Eşek Meydanı Yaylası yeni türün tip yeridir ve ilk defa tanımlanan örneğin yakalandığı lokalitedir. Bu tür Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin (IUCN) belirlediği kırmızı listede yetersiz veri olarak listelense de küresel ısınma kaynaklı iklim sıcaklıklarının değişmesi ve sürekli olarak artması soğuk iklime adapte olmuş bu türün yayılış alanlarının yükseklere doğru sıkışmasına sebep olmaktadır. Bu şu anlama gelir, 1600 ile 3000 metre arasında yayılış gösteren bu tür, iklim değişikliğinden dolayı alçaklarda sıcaklığın artmasından yukarıya doğru göç eder ve komşuluğundaki diğer popülasyonlarla bağlantısı kesilir ve bu sebeple türün yayılış alanlarındaki genetik çeşitliliğinin devamı sağlanamaz, izole popülasyonlar oluşur. İzole popülasyonlar bir diğer popülasyonlarla gen akışını kaybettiği için yok olma riskine girer. Bu sebeple korunması gereken türler arasında yer alır."

Matur, Munzur Dağları'nın Anadolu Kayalık Yediuyuru için bozulmamış habitat ve coğrafya açısından önemli olduğunu sözlerine ekledi.