O gün, camiden ilk defa Türkçe dualar okundu Sözcü Gazetesi

Atatürk’ün yanı başında 12 yıl geçiren Nuri Ulusu’nun anılarını, oğlu Futbol Federasyonu eski Başkanı Mustafa Kemal Ulusu kitap olarak bastırmıştı. Derlenen anılar içinde bugüne kadar duyulmamışlara da yer verilmiş. Bunlar arasında büyük önderin din ile ilgili bölümler de bulunuyor.

Atatürk’ün laiklik ve dinle ilgili görüşlerinden bir bölümü anılara dayanarak aktarmıştım. Bugün aynı konuya Atatürk’ün Kuran’ın tercümesi, cami ve ibadethanelerin bakımına verdiği önemle devam edeceğiz.

KONYA’DAKİ CAMİLER İÇİN TALİMAT

“Atatürk Konya gezisinde, cami ve ibadethanelerin çok bakımsız olduğunu görünce Başvekil İsmet İnönü’ye hatırımda kaldığı kadar şöyle bir telgraf da çekmişti:

‘Konya’da yıllarca devam etmiş büyük ihmaller sebebiyle sekiz asır evvelki Türk medeniyetinin hakiki şaheserleri çok perişan haldedir. Bunlardan bilhassa Karatay Medresesi, Sahip Ata Medrese Camii, Alaattin Camii, Sırçalı Mescid ve İnce Minare Camii acilen tamire muhtaç haldedirler. Bu tamirler geciktiği takdirde, bunları telafi etmek çok zor olacağından mütehassıs kişiler tarafından tamirinin yapılmasını rica ederim.’

İHLAS VE FATİHA SURELERİ

Atatürk, anlamlarını hiç bilmediği halde, Kuran okuyanları şu şekilde değerlendirirdi:

‘Hz. Muhammed’in dinini kabul edenler, Allaha, kendi milli lisanlarıyla değil, Allah’ın, Arap âlemine yolladığı kitapta ne yazıyorsa onunla ibadetlerini yapacaklardır, bunun başka çaresi yoktur. Çoğu Türk vatandaşı, Kuran’ın tek kelimesini dahi bilememekten dolayı, ne yaptığını ne okuduğunu anlayıp bilemiyor. Bunun için Kuran’ın Türkçeye çevrilmesi gerekir. Böylece dinlerini iyice okuyarak bilecekler ve ona göre de ibadetlerini yapacaklardır’ derdi.

HAFIZLARLA KURAN-I KERİM’İ KONUŞTU

Atatürk, ramazan geceleri başta Hafız Sadettin Kaynak Hoca olmak üzere o devrin hafızları olan Hafız Yaşar, Hafız Zeki, Hafız Küçük Yaşar, Hafız Burhan, Hafız Hayrullah Beyleri davet ederdi ki, bu hafızlardan Türkçe Kuran-ı Kerim konusunu konuşur, okudukları duaları zevkle dinlerdi.

Atatürk bir ramazan ayında askeri komutanlar ve müfettişleri birlikte saraya davet etmişti. O gece Hafız Sadettin Bey de Köşk’e davetliydi. Atatürk Sadettin Kaynak Bey’den Kuran’dan bir hutbe irad etmesini ve de Kuran’daki muharebeye, askerliğe ve şehitliğin üstünlüğüne dair bazı ayetleri okumasını rica etmişti. Heyet büyük bir dikkat ve de ilgiyle Sadettin Kaynak’ı dinlemişler, alkışlarla tebriklerini sunmuşlardı.

NELER VARMIŞ DA HABERİMİZ YOKMUŞ

Atatürk misafirlere dönerek, ‘Görüyor musunuz? Kuran’da neler varmış da bunlardan bizim hiç haberimiz olmamış’ diyerek yeni dini bilgilerden ne kadar büyük bir zevk aldığını ortaya koymuş, okunan ayetlerin Türkçe anlamlarını da misafirlere tek tek açıklayarak bilgilendirmiştir.

Atatürk, hocalara dönerek, ‘İşte efendiler, gördünüz mü? Hafız Sadettin Bey’in Kuran-ı Kerim’in Türkçe okunmasındaki fikri ne kadar doğru ve yerindeymiş. Şayet bu sureler Arapça okunmuş olsaydı, hangimiz anlardık? Kuran-ı Kerim Türkçe yazılıp okunmalı ki halkımız Allah’ın emirlerini anlayabilsin ve ona göre de hareket edebilsin’ buyurdular.

ATATÜRK, İLK TÜRKÇE KURAN’I OKUDU

Atatürk Arapça’dan yeni Türk harflerine geçişten sonra yine büyük bir reform yaparak, Arapça yazılmış olan Kuran’ın, yeni Türk alfabesiyle tercüme edilmesi için talimat vermişti. Atatürk, bu ilk Türkçe tercüme Kuran’ı, Hafız Sadettin Kaynak Bey, hafız arkadaşları Kemal, Nuri, Rıza, Fahri ve müzik öğretmeni Zeki ve Nuri Bey, Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey ve milletvekili Cemil Bey ile ben ve arkadaşlarımın da oluşturduğu gruba, adeta kalabalık bir topluluğa okuyormuş gibi tane tane okudu. 

Okuduktan sonra hafızlara dönerek ‘Şimdi, bundan sonra bu görev sizlere düşüyor, halkımıza bu Türkçe Kuran’ı aynen benim okuduğum gibi yavaş yavaş, tane tane ve ağır ağır okuyacak, anlatacaksınız. Halkımız Kuran’ımızı tam anlamıyla bilecek ve de anlayacak’ dedi.

İLK CUMA HEYACANI

Bilahare bana dönüp, ‘Bu haberi tüm gazetelere verin, cuma namazından sonra halkımız bilsin, camilerde Kuran’ın Türkçe tercümesi okunacaktır’ dedi. Bu haberi gazetelerde okuyan İstanbul halkı büyük bir heyecan içerisinde ilk cumayı beklemeye başladı. Cuma günü geldiğinde, Ayasofya’daki Yerebatan Camii hıncahınç dolmuştu.

Kılınan cuma namazından sonra Hafız Yaşar Bey, Kuran’ın Türkçe tercümesini, aynen Atatürk’ün o gün Dolmabahçe’de okuduğu gibi okumaya başlayınca, tüm camidekiler kadın erkek büyük bir dikkatle ve de memnuniyetle kendisini dinlemeye başladı.

Atatürk, mübarek Kadir Gecesi’ne de çok önem verirdi. Türkçe Kuran, Kadir Gecesi’nde, o dönem cami olan Ayasofya’da okunacaktı. Başta yine Hafız Sadettin ve Hafız Yaşar olmak üzere hafızlar Kemal, Sultan Selimli Rıza, Hafız Fahri, Beşiktaşlı Rıza, Muallim Nuri, Hafız Zeki, Hafız Burhan Türkçe Kuran’ı hutbe şeklinde, ‘Tanrı uludur, Tanrı uludur, Tanrı’dan başka Tanrı yoktur’ diye hep birlikte tekbir ve tehlil ile birlikte okudukları mevlidi o gece Atatürk sarayda radyodan dinlemişti...