On yılda, tek misyon: Değişime herkes için öncülük eden kadınlar

Kadınların ekonomik olarak güçlenmesini amaçlayan G20 açılım grubu Women 20 (W20), 2015 yılında Türkiye’nin ev sahipliğinde kurulmasının ardından bu yıl onuncu yılını kutluyor.

1. Kuruluş ve Türkiye’nin Rolü

Kadın 20 (Women 20- W20), dünyanın en etkili küresel ekonomik iş birliği platformu olan Yirmiler Grubu’nun (G20) açılım gruplarından biri olarak, 2015 yılında Türkiye’nin Dönem Başkanlığı sırasında kurulmuştur. Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın yaklaşık bir yıl boyunca G20 ülke liderleriyle yürüttüğü yoğun diplomasi trafiği neticesinde oy birliğiyle hayata geçirilen W20’nin ilk zirvesi aynı yıl İstanbul’da kendisinin tüm liderlere teşekkürlerini sunduğu açılış konuşmasıyla gerçekleştirilmiştir.

Kuruluş kararının ardından, G20 Dönem Başkanlığı Yönlendirme Komitesi’nin resmi görevlendirmesiyle W20 çalışmalarını planlama, yürütme ve etkin şekilde hayata geçirme görevi Türkiye’nin alanlarında en güçlü üç sivil toplum örgütü olan Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER), Türkiye İş Kadınları Derneği (TİKAD) ve Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM)’e verilmiştir.
Bu kapsamda, 2015 yılı W20 çalışmalarını yönlendirmek ve ev sahibi ülkeye ait görevleri yerine getirmek üzere; bu üç dernek tam da W20’nin kadının ekonomik olarak güçlendirilmesi için her türlü kadın hakları savunuculuğuna dayanan kuruluş felsefesine uygun şekilde, güçlerini birleştirerek bugün 10. yılını kutladığımız yolculuğun ilk adımını birlikte attı.

W20’nin resmi lansmanının yapıldığı 6 Eylül 2015 tarihinde, IMF Başkanı Christine Lagarde, ITC Başkanı Arancha González, UN Women Başkan yardımcısı Lakshmi Puri gibi lider kadınlar İstanbul’da buluşarak  bu yeni G20 açılım grubunun, kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesi yolundaki çalışmalara büyük katkı sunacağına inançlarını dile getirdiler.

 2. Görev ve Çalışma Alanları

W20’nin temel görevi; kadınların ekonomik olarak güçlenmesi için yapılması gereken çok yönlü kadın hakları savunuculuğu temalarını belirlemek, yıl boyunca bu konularda çalışmalar yürütmek ve elde edilen sonuçları Liderler Zirvesi’nde ele alınmak üzere G20’ye tavsiyeler şeklinde sunmaktır. Her yıl öne çıkan ekonomik, toplumsal ve politik değişimlere ve ihtiyaçlara göre belirlenen temalar üzerine yoğunlaşan  çalışma gruplarının başlıkları “Kadın Girişimciliği ve Finansal Kapsayıcılık,” “Tarım,” “İklim Adaleti ve Çevre,” “Kadına Yönelik Şiddet,” “Bakım Ekonomisi,” “Afet Yönetimi,” “Dijitalleşme” ve “Yapay Zeka” şeklinde sıralanabilir.

Bu çerçevede, dönem başkanı ülkenin liderliğinde, G20 ülkelerinden çok sayıda uzman delegenin bu çalışma gruplarıyla yaptığı uzun ve ayrıntılı istişareler sonucunda hazırlanan W20 deklarasyonu, G20 liderlerine sunulur. Her yıl yayımlanan bu deklarasyonlar; önceki yılların başarı ve kazanımları üzerine inşa edilir, kadınların karşılaştıkları yeni zorlukları da ele alarak küresel kadın politikalarının şekillenmesine önemli katkılar sağlar.

3. İlklerin Yılı: 2015 Türkiye Dönem Başkanlığı

2015’te ilk adımın Türkiye’de atıldığı, 2025’te Güney Afrika Cumhuriyeti dönem başkanlığında 10. Yılını tamamlayan W20, yıllar içinde her ülkenin dönem başkanlıklarında yürütülen gayretli çalışmalar sayesinde pek çok başarıya imza attı. İlk, yeni ve başlatıcı olmanın bütün zorluklarının üstesinden gelerek, geniş katılımlı bir lansmanla W20’yi hayata geçiren, ona bir rota çizerek ilk W20 deklarasyonunu yayınlayan Türkiye, birçok ilki de o yıl gerçekleştirdi. 

2015 Türkiye dönem başkanlığında; G20’nin kolektif büyüme hedeflerine ulaşmak üzere, temel taahhütler için ayrıntılı uygulama takvimi içeren bir çerçeve oluşturulması üzerinde G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası başkanları anlaşmaya vardı. Örneğin, G20 tarihinde ilk kez G20 Enerji Bakanları toplantısı gerçekleştirildi ve bugün en önemli meselelerimiz arasında yer alan enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kullanımını artırmaya dönük öneriler görüşüldü.

İlk W20 Zirvesinde:

- İlk W20 Deklarasyonu yayımlandı.

- Kadınların yaşadığı küresel sorunlar, öneriler ve talepler 2015 W20 deklarasyonunda belli başlıklar halinde ilk kez liderlerin önüne somut olarak konulmuş oldu.

- Kadın mülteciler ve karşılaştıkları sorunlar konusu ilk kez özel bir toplantıda lider eşlerinin de katılımıyla gündeme alındı. W20 delegelerinin onayıyla öncelikli sorunlar olarak tespit edilen başlıklar, sonraki on yılda küresel kadın politikalarının belirlenmesinde rol oynadı. Ülkelerin kendileri için öncelik teşkil eden konuları kendi deklarasyonlarına aldıkları bu gelenek halen devam etmektedir.

4. On Yılda Öne Çıkan Başarılar

W20 kurulurken, en temel hedeflerinden biri olan kadınların işgücüne katılım oranını artırarak, kadınlar ve erkekler arasındaki işgücüne katılım farkını 2025 yılına kadar %25 azaltma hedefi, yani G20 ülkelerinin ortaya koyduğu Brisbane hedefi konusunda da mesafe katedildi.

Dünya genelindeki savaşlar, ekonomik krizler ve Covid 19 gibi, özellikle coğrafi koşulları gereği bazı ülkeleri daha da fazla etkileyen konular ve öngörülemeyen gelişmeler nedeniyle Brisbane hedefi birebir tutturulamasa da; ILO’nun 2024 Women at Work in G20 Raporu’na göre, yaklaşık %19'luk bir azalma sağlanarak, G20 ülkeleri genelinde hedefe yaklaşıldığı görülmektedir. Aynı zamanda gururla belirtmeliyiz ki G20 için ortaya konmuş olan 100 milyon çalışan kadın hedefi de başarıyla tutturulmuş oldu. 

Son 10 yılda, KAGİDER, TİKAD ve KADEM’in demokratik ve koordinasyon içindeki iş birliği diğer ülkelere de örnek olarak W20 politikalarına çok yönlü katkılar sunmuştur. Özellikle her kuruluşun hem proje ve çalışmalarını hem de Türkiye’de öne çıkan iyi uygulama örneklerini uzman ve deneyimli delegeleri aracılığıyla sunması, her politika belgesine toplumların bağlam ve ihtiyaçlarına göre etki etmesi ve diğer grup ülke temsilcileri ile Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu gibi en önemli uluslararası etkinliklerde birlikte çalışmalar gerçekleştirmesi Türkiye’nin küresel düzeyde görünürlüğünü ve temsiliyetini güçlendirmiştir.

Her ülkenin bu doğrultuda kaydettiği ilerleme, onun hedefe yaklaşma veya başarıya ulaşmadaki azim ve kazanım için taşıdığı potansiyelin gücünü göstermektedir. Örneğin, bu on yıllık süreçte Türkiye’de akademide kadın temsiliyetinde önemli bir artış olmuş ve YÖK verilerine göre, kadın akademisyen oranı yüzde 47’ye çıkmıştır. Dolayısıyla,  akademide cinsiyet dengesi açısından önemli bir yol alınmıştır. Buna paralel olarak, yüksek öğretime erişimde kadın öğrenci oranının yüzde 53’e çıktığı görülmektedir. Türkiye’de cinsiyet eşitliği kapsamında bu olumlu gelişmelerin pek çok yerde artarak devam edeceği muhakkaktır.

5. Geleceğe Bakış

İnanıyoruz ki; W20’nin bir sonraki on yıllık yolculuğunda hem Türkiye’de hem bütün G20 ülkelerinde ve aslında bütün dünyada kadınların her alanda elde ettiği yeni kazanımları da kutluyor olacağız. Çünkü W20 eşitliğin sağlandığı güne kadar, aynı heyecanla çalışmayı ve şu ilkeyle değişime öncülük etmeyi sürdürecek: