Raporda faiz indirimindeki engel Sözcü Gazetesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 19 Haziran 2025'te gerçekleştirilen Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetini yayımladı. TCMB toplantıda politika faizini 46 seviyesinde sabit bırakmıştı. Banka aynı zamanda gecelik vadede borç verme faiz oranı ve gecelik vadede borçlanma faiz oranında da değişiklik yapmamıştı.

PETROL FİYATLARININ VE TARİFE ARTIŞLARININ FAİZ İNDİRİMİNE ETKİSİ

Küresel ticaret politikalarına ilişkin belirsizlik, son dönemde bir miktar gerilese de yüksek seviyelerini korumuştur. Küresel talep görünümündeki bozulma nedeniyle nisan ayında keskin bir şekilde düşen ham petrol fiyatları, son dönemde jeopolitik gelişmelere bağlı olarak tekrar yükselmiş, enerji emtia fiyatları üzerindeki yukarı yönlü riskler arttı. ABD ve diğer ülkelerin önümüzdeki dönemde izleyeceği ticaret ve ekonomi politikalarına dair belirsizlikler ve artan jeopolitik riskler küresel iktisadi faaliyetin seyri açısından öne çıkan risk faktörleri olarak görüldü.

Tarife artışlarının enflasyon üzerindeki beklenen etkileri ülkeler arasında farklılık gösterebilmekle birlikte, enflasyon belirsizliği küresel ölçekte arttı. Bu çerçevede, merkez bankalarının indirim süreçlerinde temkinli yaklaşımlarını sürdürecekleri beklenmekte. Gelişmekte olan ülke piyasalarına son dönemde sınırlı portföy girişleri görülse de yüksek seviyesini koruyan küresel belirsizlikler ve jeopolitik gelişmeler, portföy hareketleri üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmakta. 

Jeopolitik gelişmeler; enerji fiyatları, risk iştahı, ülke risk primleri ve turizm kanallarından küresel ekonomiyi olumsuz etkiledi.

ENFLASYON BEKLENTİLERİ

Tüketici fiyatları mayıs ayında yüzde 1,53 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,45 puan azalarak yüzde 35,41 seviyesine geriledi. B ve C endekslerinin yıllık enflasyonu sırasıyla 2,00 ve 1,75 puan azalarak yüzde 34,81 ve yüzde 35,37 oldu. Yıllık enflasyona katkılar temel mal grubunda değişmezken, diğer gruplarda gerilemiştir. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, tüketici fiyatlarının aylık artışı bir önceki aya kıyasla yavaşladı.

Mayıs ayında temel mal grubu enflasyonu üzerinde Türk lirasındaki gelişmelerin etkisi hissedilmeye devam ederken, hizmet enflasyonu zayıfladı. Dayanıklı tüketim mallarında fiyat artışı önceki aya kıyasla bir miktar güç kaybetse de otomobil kalemi öncülüğünde görece yüksek seyretti. 

Hizmet enflasyonunda kira alt grubu ön planda olmuş, diğer alt gruplar ise ılımlı bir seyir izlendi. Mayıs ayı tüketici fiyat gelişmelerinde gıda grubu fiyat düşüşüyle öne çıkmış, bu gelişmeyi işlenmemiş gıda alt grubu sürükledi. Bu gerilemede meyve fiyatlarındaki olumsuz görünümün devamına rağmen sebze ve diğer bazı işlenmemiş gıda kalemleri etkili oldu. Diğer yandan, şebeke suyu fiyatlarındaki artışın yanında nisan ayında elektrikte mesken tarifelerinde yapılan düzenlemenin sarkan etkisi ile enerji fiyatları mayıs ayında yükseldi.

Enflasyonun ana eğilimi mayıs ayında geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış aylık artışlar B ve C endekslerinde bir önceki aya kıyasla düşüş kaydetti. Bu dönemde B endeksini oluşturan gruplar genelinde fiyat artışlarının zayıfladığı gözlemlendi. Dağılım ve model bazlı ana eğilim göstergeleri de bu dönemde gerilemeye işaret etti.

Mayıs ayı itibarıyla son üç aylık dönemde mevsim etkilerinden arındırılmış ortalama fiyat artışı temel mallarda artarak yüzde 2,02’ye gelirken, hizmet sektöründe bir önceki aya kıyasla yavaşlayarak yüzde 2,79’a gerilemiştir. Kira hariç hizmetlerde ise bu oran yüzde 2,40’a düştü.

HİZMET YILLIK ENFLASYON YÜKSEK SEYREDİYOR

Hizmet sektöründe hâkim olan fiyatlama davranışı önemli bir atalete ve şokların enflasyon üzerindeki etkilerinin uzun bir zamana yayılmasına neden olmakta. Bu görünümle, hizmet yıllık enflasyonu mallara göre yüksek seyrini sürdürmekte. Ancak, yakın dönem fiyat gelişmeleri hizmet sektörü aylık enflasyonunda kademeli bir güç kaybına işaret etmekte.

Nitekim, mayıs ayında hizmet grubu fiyat artışları temelde kira dışı kalemler öncülüğünde zayıflama gösterdi. Kira enflasyonu sözleşme yenileme oranındaki mevsimsel düşüşün yanı sıra sözleşmelerdeki artış oranının yavaşlamasıyla mayıs ayında aylık bazda yüzde 3,10’a gerilemekle birlikte yüksek seyretti. Kira dışındaki hizmetlerde aylık enflasyon yavaşlayarak yüzde 1,34 düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde mevsimsel etkilerden arındırıldığında aylık enflasyonunun kira, haberleşme, lokanta otel ve diğer hizmetler gruplarında yavaşladığı, ulaştırma alt grubunda ise bir önceki aya kıyasla yükseldiği görülmüştür. Haberleşme grubu aylık enflasyonunda son iki aydır gözlenen ılımlı seyir mayıs ayında da korundu.

Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) mikro verileri üzerinden takip edilen öncü göstergeler, haziran ayında aylık kira enflasyonunun görece yatay seyredeceğine, yıllık bazda ise yavaşlama eğilimini sürdüreceğine işaret etti. Gerek PÖS mikro verilerinden elde edilen yeni ve yenilenen sözleşmelerde oluşan gerekse de konut değerleme raporları üzerinden takip edilen kira artış oranlarının TÜFE’deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında değerler aldığı ve gerilemeye devam ettiği izlenmekte. 

Yurt içi üretici enflasyonu mayıs ayında yüzde 2,48 oranında gerçekleşmiş, yıllık enflasyon 0,63 puan artarak yüzde 23,13’e yükseldi. Mayıs ayında ana sanayi grupları itibarıyla, fiyat artışı enerji grubunda öne çıkarken, diğer gruplarda yavaşladı.

Mayıs ayında uluslararası emtia fiyatları düşüşünü sürdürmüştür. Alt gruplar bazında bakıldığında enerji emtia fiyatlarının gerilediği, enerji dışı emtia fiyatlarının ise temelde endüstriyel metaller kaynaklı olarak yükseldiği görülmektedir. Enerji emtia fiyatlarında yüzde 2,3 oranındaki gerilemede Brent petrol öne çıktı.

FAO gıda fiyatları endeksi de mayıs ayında bir miktar geriledi. Ancak, tarifelerdeki artış ve buna eşlik eden belirsizlik ortamında küresel ekonomide beklenen yavaşlamanın etkisiyle bir süredir düşen emtia fiyatları, haziran ayında enerji grubu öncülüğünde yeniden yükselişe geçti. Mayıs ayında ortalama 64,2 ABD doları seviyesinde olan Brent ham petrol fiyatları, jeopolitik gelişmeler neticesinde haziran ayı ortasında 75 ABD doları civarına yükselmiştir. Jeopolitik gelişmelerin ve küresel ticarette artan korumacılığın dezenflasyon sürecine olası etkileri yakından takip ediliyor.

FAİZ POLTİKASI

Para politikasındaki kararlı duruş; yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile dezenflasyon sürecini güçlendirmekte. Maliye politikasının artan eşgüdümü de bu sürece önemli katkı sağlayacaktır. Enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para politikası duruşu sürdürülecek. 

Bu doğrultuda, politika faizi; enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilimi ve beklentileri göz önünde bulundurularak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlenecek. Kurul politika faizine ilişkin atılacak adımları enflasyon görünümü odaklı, ihtiyatlı ve toplantı bazlı bir yaklaşımla belirleyecektir. Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda tüm para politikası araçları etkili şekilde kullanılacak.

Kredi ve mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması halinde parasal aktarım mekanizması ilave makroihtiyati adımlarla desteklenecek. Likidite koşulları yakından izlenmeye ve likidite yönetimi araçları etkili şekilde kullanılmaya devam edilecek.

Kurul, politika kararlarını parasal sıkılaştırmanın gecikmeli etkilerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirleyecek. Bu doğrultuda, tüm para politikası araçları kararlılıkla kullanılacaktır. Kurul, kararlarını öngörülebilir, veri odaklı ve şeffaf bir çerçevede alacak.