Rusya ve Ukrayna yine burun buruna geldi: İstanbul müzakerelerinden önce gerilim tırmandı

Rusya-Ukrayna savaşının sonra erdirmek için uluslararası çabalar sürerken Türkiye’nin ev sahipliğinde İstanbul’da yapılacak ikinci tur müzakerelerin bugün yapılacağı açıklandı.

İki ülkenin barışa giden yolda aşama kaydettirecek açıklamalarının aksinde dün sınır bölgelerinde yaşanan köprü yıkımları, Ukrayna’daki askeri üs saldırıları ve Ukrayna’nın Rusya’nın derinliklerine düzenlediği büyük İHA operasyonu savaşın seyrini daha da karmaşıklaştırdı.

Türkiye, Rusya ve Ukrayna, İstanbul’daki Çırağan Sarayı’nda Dışişleri Bakanı Hakan Fidan başkanlığında üçlü heyetler arasında bugün bir toplantı gerçekleştirilecek. Ancak bu toplantı öncesinde, Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, en yükseğe tırmandı.

İki ülke arasında dün çok sayıda karşılıklı saldırılar meydana geldi. Buna göre, diplomatik temaslar devam ederken; bu durum, dünya kamuoyunda barış görüşmelerin sekteye uğramasına ilişkin endişeleri arttırdı.

Rusya'nın Ukrayna sınırına yakın Bryansk ve Kursk bölgelerinde, dün iki köprü çöktü. Bryansk bölgesindeki bir köprünün demiryolu raylarına çökmesi sonucu, Moskova yönüne giden bir yolcu treni raydan çıktı. Olayda en az 7 kişi hayatını kaybetti, 47 kişi yaralandı. Rus yetkililer, saldırının Ukrayna tarafından düzenlendiğini öne sürdü. Ancak konuya ilişkin Ukrayna’dan resmi bir açıklama yapılmadı.

Daha sonra Rusya, Ukrayna ordusuna ait bir askeri eğitim sahasına füze saldırısı düzenledi. Saldırıda en az 12 Ukrayna askeri hayatını kaybetti, 60'tan fazla asker yaralandı. Olay sırasında birçok askerin sığınaklarda bulunduğu belirtildi. Eğitim sahasının yeri açıklanmadı.

Ukrayna, savaşın başlangıcından bu yana Rusya topraklarına yönelik en kapsamlı insansız hava aracı (İHA) saldırısını gerçekleştirdi. Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), Rusya'nın derinliklerindeki dört askeri havaalanına dün geniş çaplı bir İHA saldırısı düzenledi.

SBU kaynaklarına göre, bu saldırılarda 40'tan fazla Rus stratejik bombardıman uçağı vuruldu. Saldırının amacının, Rusya'nın stratejik bombardıman kapasitesini zayıflatmak olduğu kaydedildi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, saldırının sonucunu "mükemmel" olarak nitelendirirken; bu operasyonun tarih kitaplarında yer alacağını belirtti.

Rusya Savunma Bakanlığı, Murmansk, İrkutsk, İvanovo, Ryazan ve Amur bölgelerindeki askeri havaalanlarının hedef alındığını doğruladı. Bakanlık, İvanovo, Ryazan ve Amur'daki saldırıların püskürtüldüğünü, ancak Murmansk ve İrkutsk'taki üslerde bazı uçaklarda yangın çıktığını ve bu yangınların kısa sürede kontrol altına alındığını açıkladı. Saldırılarda can kaybı yaşanmadığı belirtildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Ukrayna'nın Kursk ve Bryansk bölgelerinde köprülerin havaya uçurulmasına "cehennemden gelen bir sevinçle ve alaycı bir şekilde tepki verdiğini" söyledi.

Rusya ile Ukrayna arasındaki doğrudan görüşmeler, üç yılı aşkın bir aranın ardından İstanbul'da 16 Mayıs’ta yeniden başladı. İlk toplantı, yaklaşık iki saat sürmüştü. Taraflar, ateşkes için çalışmaları sürdürme niyetlerini ifade etmişti. Buna karşılık, "bine karşı bin" formülüyle bir savaş esiri takası gerçekleştirildi.

Rus ve Ukrayna’nın resmi haber ajansların aktardığına göre, Rusya ve Ukrayna heyetleri, İstanbul’da bugün ikinci kez bir araya gelecek. Ukrayna heyetine Savunma Bakanı Rüstem Umerov başkanlık edecek; Rus heyetine ise Devlet Başkanı Vladimir Putin'in danışmanı Vladimir Medinskii liderlik edecek.

Zakharova, İstanbul’daki ikinci tur görüşmelerde, Rus heyetinin kadrosunda herhangi bir değişiklik olmayacağını belirtti. İlk turda Medinskii’nin yanı sıra, Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay İstihbarat Ana Dairesi Başkanı Igor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin de müzakere ekibinde yer almıştı.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ise, müzakere heyetinin yapısında değişiklik yaptı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmayı Merkez Hukuk Dairesi Uluslararası ve Operasyonel Hukuk Departmanı Başkanı Aleksey Malovatski bu kez İstanbul’a gitmeyecek.

Buna göre, heyete üç yeni üye dahil edildi: Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkan Yardımcısı Yevgeny Ostryansky, Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiserliği’nin Savunma ve Güvenlik İlişkilerinden Sorumlu Temsilcisi Yury Kovbasa ve Genelkurmay Merkez Hukuk Dairesi Uluslararası Hukuk Departmanı Başkanı Andrey Fomin.

Rusya, ''barış şartlarını içeren muhtırasını'' henüz resmi olarak sunmadı. Ukrayna medyasında yer alan haberlere göre, Ukrayna, kalıcı bir çözüm sağlamayı amaçlayan ayrıntılı bir yol haritasını Rusya tarafına sundu.

Rus devlet medyasına konuşan Medinskii, Rus tarafının Ukrayna’nın barış tekliflerini aldığını doğruladı. Rusya ise, kaynaklarına dayandıran devlet haber ajansı Interfax’ın bildirdiğine göre, muhtırasını yalnızca görüşmeler sırasında sunmayı planlıyor. Rusya’nın bir diğer resmi haber ajansı TASS’ta yer alan habere göre, muhtıraların karşılıklı olarak sunulması, ikinci toplantıdan beklenen en önemli gelişmelerden biri olarak öne çıkıyor.

Batı medyasında yer alan haberlerde aktarılan Ukrayna’nın barış planına göre, en az 30 günlük bir ateşkes teklifinde bulunulacak. Bunu tam kapsamlı bir savaş esiri takası ve Rusya’nın kontrolündeki bölgelere götürülen Ukraynalı çocukların iadesi izleyecek. Nihai hedefin ise Zelenski ve Putin arasında olası bir zirve gerçekleştirmek olduğu kaydedildi.

İkinci tur görüşmeleri, 28 Mayıs’ta Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov tarafından duyurulmuştu. Rusya’nın, “bir dizi pozisyonu tanımlayan olası bir barış anlaşmasına” ilişkin bir muhtıra üzerinde Ukrayna ile çalışmaya hazır olduğu bildirilmişti.

Zelenski ise, müzakerelerde, “tam ve koşulsuz ateşkes, tutukluların serbest bırakılması ve kaçırılan çocukların geri verilmesi” gibi konuların gündeme getirileceğini belirtti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, "Sadece liderler temel sorunları çözebilir" diyerek, Putin ile doğrudan görüşme isteğini yineledi.

ABD’nin Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, İstanbul’da bugün yapılacak görüşmelere ilişkin ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere temsilcilerinin de İstanbul’da bulunacağını söyledi. Putin ise, Kellogg'un dört ülkenin temsilcilerinin de İstanbul'da bulunacağını söylemesinin ardında, "İsteyen istediği yere seyahat edebilir. Ancak bu dört ülkenin temsilcilerinin hareketleri ile İstanbul’daki ikili Rusya-Ukrayna görüşmeleri arasında bir bağlantı görmüyoruz" dedi.

Batı ve ABD medyasında yer alan haberlere göre, dün yaşanan gelişmeler, savaşın seyrinde önemli bir dönüm noktası olabilir. İstanbul'daki müzakereler, barış umutlarını yeniden gündeme getirmişti. Ancak, Ukrayna'nın Rusya'nın derinliklerine yönelik saldırılarının, savaşın coğrafyasını genişlettiği bildirildi. Tarafların, karşılıklı güven eksikliği ve sahadaki gerilimlerin, kalıcı bir çözümün önünde engel teşkil etmeye devam ettiği kaydedildi.