Sağlık beyanıyla yapılan satış ve tanıtımlara 110 milyon lira ceza

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 'Sağlık Beyanı Denetimi Hakkında Yönetmelik'e göre, bir ürünün veya ürün bileşiminde bulunan öğelerin insan sağlığıyla ilişkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyana 'sağlık beyanı' deniliyor. Beşeri tıbbi ürünler, tıbbi cihazlar ve özel tıbbi amaçlı gıdalar dışındaki tüm ürünler, sağlık beyanı denetimleri kapsamına giriyor. Tüketilmediği durumlarda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini öne süren, kilo kaybı veya artışının miktarına, oranına atıf yapan, sağlık beyanı kullanılan ürünlerle ilgili tanıklığına başvurulan kişinin tecrübesiyle veya ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla ilişkilendirilen teşekkür, övgü, tavsiye, onay ifadesine yer verilen ya da imada bulunulan beyanlara izin verilmiyor. Denetimler sonucunda uygunsuz olduğu tespit edilenler arasında; köpük sabunlar, dudak parlatıcıları, tüy dökücü kremler ve vücut spreyleri gibi kozmetik ürünler yer aldı. Piyasadaki ürünlerin güvenli olup olmadığına yönelik yapılan denetimler ve bu denetimler neticesinde alınan önlemler, sadece tüketicileri değil aynı zamanda üreticileri de doğrudan etkiliyor. Mevzuat gerekliliklerini karşılamadan üretilen ürünlerin piyasada bulunması engelleniyor.

TÜKETİCİLER, ÜRÜNLERİ KONTROL EDEBİLİYOR

Tüketiciler, Sağlık Bakanlığı'nın Ürün Takip Sistemi'nden (ÜTS) satın aldığı ürünün kayıtlı olup olmadığını görebiliyor. Bu sistemde, ürünün marka bilgisi, ürünün kullanma kılavuzu, ambalaj ve kutu görseli, Türkçe etiket bilgisi, ithalat ve imalat bilgisi, menşei ülke gibi tüm bilgiler yer alıyor. Ürünün üzerindeki barkod ile sisteme girildiğinde bu bilgiler çıkmıyorsa bu, ürünün kayıt dışı bir kozmetik ürün olduğu anlamına geliyor. Sistemin ücretsiz mobil uygulaması da bulunuyor.

'DOĞALDIR DİYE GÜVENMEMEK LAZIM'

Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Ayar, doğal ve organik içerikli ürünlerin tamamen masum olmayacağını ve halkta yanıltıcı algı oluşabileceğine dikkat çekerek, "Birey bazlı sorunlar olabilir; bunlar alerjik olabilir, toksik olabilir. Dolayısıyla yanlış varsayımla, yanlış reklamla 'doğaldır' diye, 'güvenlidir' diye inanmamak lazım. Bu ürünler; kanser riskini artırma, kısırlığa sebep olma, cildin erken yaşlanması, saç yapısının bozulmasını da kapsayan, yavaş yavaş gelişen ama farkına varıldığı zaman bir tedaviyle de geri dönüştürülemeyecek ciddi riskleri kapsamaktadır. Sağlık Bakanlığı kriterlerine uygun olarak üretilen ve etiketlenen ürünler dünyada öncü bir takip mekanizmasıyla, dijital takip sistemiyle ülkemizde takip edilmektedir. Böylece sahte ve kaçak ürünler önlenirken, aynı zamanda tüketicilerin mobil uygulamayla ürünün onayının gerçek olup olmadığını test edebilecekleri; üretim yeri, içeriği ve kullanım talimatıyla alakalı bilgileri edinebileceği bir uygulamamız ülkemizde mevcut" dedi.

'DENETLENEN 419 KOZMETİK ÜRÜNDE UYGUNSUZLUK TESPİT EDİLDİ'

Prof. Dr. Ayar, 2025 yılının ilk 7 ayında yapılan denetimlere ilişkin de, "Şikayet veya riskli görüldüğü için ama bir kısmı da rutin, gelişigüzel piyasadan ürün toplayarak yaptığımız değerlendirmelerde 642 ürün ele alındı. Bunların analizi sonucunda 412 tane üründe uygunsuzluk, 14 tane üründe risk grubu tespit edildi. Yasada mevcut cezai işlemler uygulanmıştır. El dezenfektanı, antibakteriyel sıvı sabunlar ve sinek kovucular gibi vücuda değen Tip-1 ve Tip-19 biyosidal ürünler de Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun görev ve yetkililik alanındadır. Yine bunlarla alakalı olarak 2025 yılının ilk 7 ayında denetimler gerçekleştirilmiş ve bunlardan 68 ürün analize gönderilmiştir. Sorunsuz ürün sayısı 57 çıkarken, 3 tane ürün uygunsuz ve 8 tanesinde ise risk taşıyan ürün grubunda olduğu tespit edilmiştir. Uygunsuz ve risk taşıyan ürünlere yönelik toplamda yaklaşık 2,5 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır" diye konuştu.

'KOZMETİK ÜRÜN SATIŞINA YAKLAŞIK 4 MİLYON 394 BİN LİRA CEZA UYGULANDI'

Uygunsuzluk gerekçesiyle işlem yapılan ürün listesinde; antimikrobiyal el ve cilt spreyleri, antibakteriyel saç yıkama boneleri, antibakteriyel katı sabunlar gibi ürünlerin de bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Ayar, "Kozmetik ürünlerine yönelik denetimler sonucunda ise, teknik düzenlemeye aykırılık ve güvensizlik gerekçesiyle 2025 yılının ilk 7 ayında, kozmetik ürün satışı yapan kişilere 4 milyon 394 bin 148 TL idari para cezası uygulanmıştır" dedi.

Sahte ve kaçak kozmetik ürünlerin tüketicilerde çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabildiğini ve tüketicilerin söz konusu ürünleri, güvenli satış noktalarından almasının önem taşıdığına dikkat çeken Prof. Dr. Ayar, "Bu kapsamda gümrük kapılarında, başka mekanlarda tespit edilen sahte ve kaçaklarla alakalı mahkeme yoluyla yapılan müdahalelerde emniyet ve kolluk kuvvetleri tarafından ulaşılan 61 bin 500 sahte veya kaçak kozmetik ürün ele geçirilmiştir" ifadelerini kullandı.

'17 KİŞİ VE KURUM HAKKINDA HUKUKİ İŞLEM BAŞLATILDI'

Sağlık Bakanlığı onaylı ürünleri raflarda aramak gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Ayar, "2025 yılının ilk 7 ayında 2201 internet sitesi bu kapsamdaki ihlalleri yüzünden erişime kapatılmıştır. Bunların 684 tanesi de Ticaret Bakanlığı'na bildirilmiştir. Mevzuata aykırı tanıtım ve satış yapanlara yaklaşık 110 milyon TL idari para cezası kesilmiş ve 17 tanesi Cumhuriyet Başsavcılıklarına dosyaları sevk edilerek, haklarında hukuki işlem başlatılmıştır" diye konuştu.