Şanlıurfa da kayıp medeniyetin izleri! Meşhur pide deseni 800 yıllık çıktı

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Harran Ören Yeri’nde yürütülen kazılarda tarihi bir ekmek kalıbı bulundu. Yaklaşık 40 santimetre çapındaki eser, baklava dilimi desenleriyle dikkat çekti.

Kazı çalışmalarını yürüten Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın finansmanı, Şanlıurfa Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında çalışmaların sürdüğünü söyledi.

Harran’ın tarih boyunca bilim ve kültür merkezi olduğuna dikkat çeken Önal, Moğol istilası sırasında kentin yağmalandığını hatırlattı.

Ulu Cami çevresinde yapılan kazılarda birçok eserin ortaya çıkarıldığını belirten Önal, buluntuların bilimsel incelemeler sonrası sergileneceğini ifade etti.

Önal, Harran Medresesi kazılarında ortaya çıkarılan ekmek kalıbının sağlam bulunmasının büyük önem taşıdığını belirterek şunları söyledi:

"Bilimin, matematiğin, astronominin, geometrinin, tıbbın, felsefenin ve teolojinin eğitiminin verildiği bu medreselerin tarihte önemli bir yeri vardır. Bu yıl medrese kazımızda tonozlu odaların bulunduğu yerde tandırlar ele geçti. Bu tandırların yanı başında eserimizi bulduk. Pişmiş topraktan yapılmış üzerine sanki baklava dilimi desenleri kazınmış bu eserin ekmek kalıbı olarak kullanıldığını tespit ettik. Günümüzden 800 yıl önce yapılmış bir ekmek kalıbı olmalı. Mühür şeklinde de ifade edilse de kalıp daha doğru ifade olur. Ekmeğe biçim vermek, güvenli olduğunu belirtmek ve daha iyi pişmesini sağlamak için ekmek kalıpları tarih boyunca kullanılmıştır. Pompei'de de dilimli kalıp desenli, hatta sahibinin adının yazıldığı pişmiş ekmekler bulundu. İlk defa buğdayın toprakla buluşturulduğu belirtilen Harran'da da bu baklava desenli ekmek kalıbının bulunması ekmek kültürünün zarifliğini göstermesi açısından önemlidir.

Anılan bezeme günümüz Urfa pidesindeki 'kabartma pide' desenine benzemektedir. Çeşitli bezemeleri olan ekmek kalıpları günümüzde de ekmekçilikte ve pastacılıkla yaygın olarak kullanılmaktadır."