Savaş sürüyor: Donald Trump, Elon Musk a neler yapabilir? Dış Haberler

ABD Başkanı Trump ile Elon Musk arasındaki ilişkinin perşembe günü savaşa dönüşmesinin ardından Trump, teknoloji devinin federal sözleşmelerini ortadan kaldırabileceğini öne sürdü:

"Bütçemizde milyarlarca dolar tasarruf etmenin en kolay yolu, Elon'un devlet sübvansiyonlarını ve sözleşmelerini feshetmektir. Biden'ın bunu yapmamasına hep şaşırmışımdır."

Ancak bu Trump'ın ima ettiği kadar kolay değil. Pentagon ve NASA, yörüngeye çıkmak ve hükümet verilerini dünyanın dört bir yanına taşımak için Musk'ın roket fırlatma ve uzay tabanlı iletişim şirketi SpaceX'e yoğun bir şekilde bağımlı olmaya devam ediyor.

Trump'ın önündeki seçenekler

Trump'ın önünde, Musk'ın federal hükümetle ilişkisini Trump'ın ikinci yönetiminde şimdiye kadar olduğundan çok daha zor hale getirebilecek seçenekler de var.

Trump'ın Musk'ı cezalandırmak için elindeki en büyük silah, federal yetkililere Musk'ın ticari faaliyetlerinin denetimini yoğunlaştırma talimatı vererek, Trump'ın seçilmesinin ardından Musk'ın şirketlerine fayda sağlayan işlemleri tersine çevirmek.

George Washington Üniversitesi'nde profesör olan eski Beyaz Saray avukatı Steven L. Schooner, "Kendisini düzenleme ve denetimi azaltarak tanımlayan bir yönetimde, denetimi seçici olarak yeniden artırmak zor olmayacaktır" dedi.

Bir kararname ile Trump, Musk'ın güvenlik iznini askıya alabilir ki bu Trump yönetiminin Biden dönemindeki bazı kişilere karşı da attığı bir adımdır. Bu hamle, Musk'ın milyarlarca dolarlık Pentagon sözleşmeleri göz önüne alındığında, SpaceX'in CEO'su olarak görevine devam etmesini zorlaştıracaktır.

The New York Times'ın geçen yıl bildirdiğine göre, Pentagon müfettişleri Musk'ın yabancı hükümet liderleriyle temaslarını açıklamak için federal güvenlik izni gerekliliklerini ihlal edip etmediğini zaten inceliyorlardı.

Musk'ın rakiplerine alan açabilir

Trump yönetimi, belki de Jeff Bezos'un Blue Origin'i ya da United Launch Alliance adlı Boeing ve Lockheed ortaklığı gibi rakiplerine daha fazla iş vermenin yollarını arayarak, önümüzdeki yıllarda SpaceX'e giden yeni sözleşmeleri de yavaşlatabilir.

Ancak Trump'ın görev süresinin geri kalanına yayılacak olan ve Uluslararası Uzay İstasyonu'na ve hatta Ay'a astronot ve kargo taşımanın yanı sıra askeri ve casus uyduları yörüngeye gönderecek olan fırlatmalar için SpaceX'e milyarlarca dolarlık mali taahhütte bulunuldu bile.

SpaceX'in sağladığı hizmetler, Pentagon'un Altın Kubbe adını verdiği yeni bir uzay tabanlı füze savunma programı inşa etmek gibi Trump'ın en önemli gündem maddelerinden bazıları için hayati önem taşıyor. Bu program, füze tehditlerini izlemek ve önlemeye yardımcı olmak için yörüngeye düzinelerce fırlatmanın yanı sıra uzay tabanlı gözlem ve veri aktarım sistemleri gerektirecek.

SpaceX bu fırlatmalarda açık ara önde gelen küresel oyuncu konumunda. Blue Origin ve Rocket Lab ve Relativity Space gibi diğer şirketler kendi yeni roketlerini inşa ediyor ya da yakın zamanda inşa etmiş olsalar da, hiçbiri SpaceX'in Falcon 9 roketinin sahip olduğu türden bir fırlatma rekoruna ve güvenilirliğe sahip değil.

Federal hükümet son on yılda SpaceX'e 3,8 milyar doları sadece 2024 mali yılında olmak üzere yaklaşık 18 milyar dolarlık sözleşme imzaladı. Bu da SpaceX'i en büyük federal yüklenicilerden biri yapıyor ve bu paranın çoğu NASA ve Pentagon'dan geliyor.

Uzay danışmanlık firması Astralytical'ın kurucusu Laura Seward Forczyk, SpaceX'in sözleşmelerinin feshedilmesinin "ABD'nin öngörülebilir gelecekte yörüngeye astronot fırlatma kabiliyetini sona erdireceğini" söyledi. Forczyk, bunun aynı zamanda ABD'nin Ay'a insan gönderme çabalarını da önemli ölçüde geciktireceğini belirtti.

NASA'nın basın sekreteri Bethany Stevens, perşembe günü öğleden sonra Musk'ın X platformunda - Musk ve Trump arasındaki sözlü savaş devam ederken - SpaceX ile yapılan anlaşmaların aslında yakın zamanda iptal edilmeyeceğini ima etti.

Stevens, Musk ya da SpaceX'ten ismen bahsetmeden, "NASA, Başkan'ın uzayın geleceğine yönelik vizyonunu uygulamaya devam edecek. Başkan'ın uzaydaki hedeflerine ulaşılmasını sağlamak için endüstri ortaklarımızla birlikte çalışmaya devam edeceğiz" dedi.

Adalet Bakanlığı devreye girebilir

Adalet Bakanlığı da dahil olmak üzere Trump yönetimi, Trump'ın 'düşmanlarını' ya da Harvard Üniversitesi gibi hoşlanmadığı kurumları ve hatta eski üst düzey siber güvenlik yetkilisi Chris Krebs gibi muhalif haline gelen eski yardımcılarını hedef alan soruşturmaları başlatmaya istekli olduğunu gösterdi.

Trump seçilmeden önce, en az 11 federal kurumun Musk'ın şirketlerini hedef alan devam eden soruşturmaları ya da davaları vardı. Bunlar arasında Federal Havacılık İdaresi'nin fırlatma güvenliği sorunlarını incelemesi, Çevre Koruma Ajansı'nın SpaceX'in Teksas fırlatma sahasındaki potansiyel su kirliliğini soruşturması ve ulaşım düzenleyicilerinin otomatik pilot kullanan Tesla otomobillerinin karıştığı ölümcül kazalarla ilgili soruları yer alıyordu.

Bu soruşturmaların birçoğu askıya alındı.

Balık ve Vahşi Yaşam Servisi de SpaceX'in Teksas'taki fırlatma sahasına yönelik denetimlerini yavaşlattı; şirket yıllardır komşu eyalet parkı ve Ulusal Vahşi Yaşam Sığınağı arazilerine zarar vermekle suçlanıyor. Trump'ın emretmesi halinde bu yaptırım çabası neredeyse bir gecede yeniden başlatılabilir.

Ancak şu anda NASA'nın ihtiyaç duyduğu şeyi başka hiçbir Amerikan şirketi yapamıyor.

NASA'nın astronotları yörüngeye götürmesi için anlaştığı bir diğer şirket olan Boeing, bir test görevinde Suni Williams ve Butch Wilmore adlı iki NASA astronotunun SpaceX Crew Dragon ile Dünya'ya dönmeden önce dokuz ay boyunca yörüngede kalmasının ardından Starliner kapsülünün onarımlarını henüz tamamlamadı.

SpaceX ayrıca Satürn'ün uydusu Titan'ın etrafında uçacak olan nükleer enerjili insansız hava aracı Dragonfly gibi NASA'nın en önemli bilim görevlerinin birçoğunu başlatmak için sözleşme imzaladı.

Elon Musk NASA üzerinde sahip olduğu bu kozun farkında gibi görünüyor.