Savaşın faturası dudak uçuklattı: İran ın attığı füzelerin İsrail için maliyeti ne? Uzmanlar çok net: Uzun süre dayanması imkânsız!

İsrail'in, İran'ın askeri ve nükleer hedeflerine yönelik Yükselen Aslan Operasyonu bugün sekizinci gününde. İki ülke arasında yıllardır devam eden gizli operasyonlar ve dönem dönem düzenlenen sınırlı füze saldırıları, son bir haftada sıcak savaşa dönüşmüş durumda.

Dünyanın önde gelen ekonomi gazetelerinden The Wall Street Journal, bugün savaşın maliyetini manşetine taşıdı. Haberde, İsrail'in İran'ı hedef alan saldırılarının her gün yüz milyonlarca dolara mal olduğu, bu faturanın Tel Aviv'in uzun süreli bir savaşı sürdürmesine olasılık tanımadığı belirtildi.

Uzmanlara göre, İsrail'in savaştaki en önemli maliyet kalemi, İran füzelerini durdurmak için kullanılan önleyiciler. Bunların günlük maliyeti 10 milyon dolarlardan başlayıp 200 milyon dolara kadar çıkabiliyor.

Mühimmat ve hava araçları da savaşın faturasını kabartan bir diğer kalem. Buna ayrıca İsrail'deki binaların aldığı benzeri görülmemiş hasarı da ilave etmek gerekiyor. Bazı tahminlere göre, şu an itibarıyla İsrail'in yeniden inşası ve hasarın tamiri için en az 400 milyon dolara ihtiyacı olacak.

Bütün bunlar Tel Aviv yönetimi üzerinde savaşı kısa sürede bitirme yönünde bir baskı oluşturuyor.

SAVAŞ UZADIKÇA MALİYETİ ARTIYOR

İsrailli yetkililer geçtiğimiz günlerde yaptıkları açıklamalarda İran'a yönelik saldırıların iki hafta sürebileceğini söyledi. Başbakan Binyamin Netanyahu da İsrail'in İran'ın nükleer programını, balistik füze üretimini ve cephaneliğini ortadan kaldırmadan durmayacaklarını dile getirdi.

Ancak uzmanlara göre savaşın maliyeti İsrail'in uzun süre dayanamayacağı kadar yüksek.

İsrail Merkez Bankası eski Başkanı ve Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstitüsü araştırmacısı Karnit Flug, "Savaşın maliyetini belirleyecek ana faktör, süre olacak" dedi. İsrail ekonomisinin ancak kısa bir harekâtı kaldırabilecek durumda olduğunu söyleyen Flug, "Savaşın bir hafta sürmesi bir şeydir ama iki hafta ya da bir ay sürmesi bambaşka bir hikâyedir" diye konuştu.

İRAN'IN ATTIĞI HER FÜZE İSRAİL İÇİN MİLYON DOLARLIK HARCAMA DEMEK

Tel Aviv'den yapılan açıklamalara göre, geçtiğimiz bir haftada İran İsrail'e 400'den fazla füze attı ve bu füzelerin önemli bir kısmı hava savunma sistemleri tarafından durduruldu. İran'ın atacağı her yeni füze, İsrail'in yüksek maliyetli sistemlerinin devreye gireceği anlamına geliyor.

İsrail-ABD ortaklığında üretilen Davud Sapanı sistemi, orta ve uzun menzilli füzeleri, insansız hava araçlarını ve uçakları düşürebiliyor. Merkezi Tel Aviv'de bulunan Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacılarından Yehoshua Kalisky, "Davud Sapanı, iki önleyicisinin birden kullanıldığı bir durumda, her harekete geçtiğinde yaklaşık 700 bin dolara mal oluyor. Normalde minimum kapasiteyle çalıştırılıyor" dedi.

Kalisky, Dünya'nın atmosferini terk eden uzun menzilli balistik füzeleri durdurmak için kullanılan Arrow 3 sisteminin de durdurduğu her füze için 4 milyon dolarlık bir maliyete yol açtığını belirtti. Öte yandan Arrow 3'ün eski modeli olan Arrow 2 de her bir önleyici başına 3 milyon dolarlık bir maliyet yazıyor.

F-35'LERİN BİR SAATİ 10 BİN DOLAR

İsrail topraklarından kilometrelerce uzakta uçuşunu sürdüren onlarca F-35 jeti de bir diğer önemli askeri harcama. Kalisky, her bir F-35'in 1 saatlik uçuş süresinin yaklaşık 10 bin dolara mal olduğunu söyledi. Yakıt ikmal uçakları ile JDAM ve MK84 gibi bombaların da dahil olduğu mühimmatın maliyeti de faturaya dahil oluyor.

İsrail'de bulunan Reichman Üniversitesi bünyesindeki Aaron Ekonomi Politikaları Enstitüsü'ne başkanlık eden Zvi Eckstein, "Günlük maliyet olarak bakarsak İran savaşı Gazze operasyonlarından ya da Hizbullah'la olan savaşa kıyasla çok daha pahalı. Bütün bunun sebebi mühimmat. En büyük harcama bu" dedi.

BİR AYLIK SAVAŞ 12 MİLYAR DOLAR

Enstitünün tahminlerine göre, İran'la olan savaşın 1 ay sürmesi, İsrail'e 12 milyar dolara mal olabilir.

Eckstein, İsrail'in askeri harcamalarının savaşın başlangıcından bu yana arttığını ancak ekonomistlerin henüz bir resesyon beklentisi içinde olmadığını belirtti. Son birkaç gündeki İran saldırıları, İsrail ekonomisinin önemli bir kısmına kilit vurdu. Sadece temel sektörlerdeki işçiler çalışıyor, restoran benzeri pek çok iş yeri de kapalı. Uluslararası havalimanı da günlerdir kapalı ve sadece yurt dışından İsrail'e dönecek vatandaşların uçuşlarına izin veriliyor.

S&P'nin hafta başı İsrail-İran tansiyonunun daha da yükselmesine ilişkin bir risk değerlendirmesi yayınladı ancak kredi görünümünü değiştirmedi. İsrail piyasaları çarşamba günü beklenen seviyenin de üstüne çıktı. Bazı ekonomistler piyasaların tavrının İsrail ekonomisinin direncine duyulan güven olarak yorumladı.

ALT VE ÜST YAPININ TAMİRİ VE YENİDEN İNŞASI DA ÇOK MALİYETLİ

Yine de İran füzelerinin yarattığı hasarın etkisi büyük olacak. Büyük balistik füzeler, İsrail şehirlerinde son yıllarda görülmemiş boyutta bir yıkıma yol açtı. Hasarı değerlendirmesi istenen inşaat mühendisi Eyal Shalev, yüzlerce binanın yıkıldığını veya ağır hasar aldığını, bunların tamir ve yeniden inşasının yüz milyonlarca dolara mal olacağını söyledi. Shalev, Tel Aviv'in merkezinde bulunan tek bir gökdelenin tamirinin bile on milyonlarca dolar tutacağını ifade etti.

İsrail'de şu ana kadar 5 binden fazla kişi füze hasarı nedeniyle evlerinden tahliye edildi. Bunların bazıları otellerde kalıyor; otel masrafları devlet tarafından karşılanıyor.

İran saldırıları İsrail'in altyapısına da ağır hasar verdi. Örneğin ülkenin kuzeyinde bulunan en büyük rafinerisi, iki saldırı sonucu kapatıldı. Hassas ya da kritik öneme sahip altyapı endüstrilerinde çalışanlara işe gitmemeleri söylendi. Ülkede okullar da halen kapalı. Bu durumun evden çalışma koşullarını da zorlaştırdığı ifade ediliyor.