Sil baştan mı? HSK seçimi AYM gündeminde Son dakika haberleri

Seçim süreci, Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon ile başladı. Başvuruların değerlendirilmesinin ardından uygun görülen adaylar TBMM Genel Kurulu'na bildirildi. Ancak Komisyon görüşmeleri sırasında usul hataları yapıldığını savunan CHP, toplantıyı terk etti.

Genel Kurul'da yapılan gizli oylama sonucunda Cumhur İttifakı'nın desteklediği Fuzuli Aydoğdu, Hakan Yüksel, Seyfi Han, Cengiz Aydemir ve Alişan Tiryaki'den oluşan 5 isim HSK üyeliğine seçildi.

Seçim süreci, Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon ile başladı. Başvuruların değerlendirilmesinin ardından uygun görülen adaylar TBMM Genel Kurulu'na bildirildi. Ancak komisyon görüşmeleri sırasında usul hataları yapıldığını savunan CHP, toplantıyı terk etti. Genel Kurul'da yapılan gizli oylama sonucunda Cumhur İttifakı'nın desteklediği Fuzuli Aydoğdu, Hakan Yüksel, Seyfi Han, Cengiz Aydemir ve Alişan Tiryaki'den oluşan 5 isim HSK üyeliğine seçildi.

CHP’NİN İTİRAZLARI

CHP, seçim sürecinin hem usul hem de esas yönleri itibarıyla Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle AYM’ye başvurdu. Başvuruda öne çıkan itiraz başlıkları şöyle:

• Blok Oylama: Her üyelik için ayrı gizli oylama yapılması gerekirken, tek pusulayla blok hâlinde oylama yapıldı.

• Eksik üye seçimi: Anayasa’da 7 üyenin seçilmesi öngörülmesine rağmen yalnızca 5 üyenin seçilmesi, açık anayasal hükmün ihlali anlamına geliyor.

• Komisyon yapısı: Karma Komisyon’un parti dağılımı Meclis aritmetiğini yansıtmıyor.

• Aday yeterliliği: Avukat kontenjanından seçilen Alişan Tiryaki’nin TİHEK İkinci Başkanı olarak görev yaptığı ve baro levhasına kayıtlı olmadığı iddia ediliyor.

• Yargı bağımsızlığı: Seçim yöntemi, yargının tarafsızlığına zarar verdi.

• Eylemli içtüzük değişikliği: Yazılı bir değişiklik yapılmadan, içtüzüğe fiilen aykırı bir uygulama geliştirildi.

ÖNCE EYLEMLİ İÇTÜZÜK

CHP’nin başvurusunda temel dayanaklardan biri, TBMM’nin HSK seçimlerinde uyguladığı yöntemin “eylemli içtüzük değişikliği” niteliği taşıdığı iddiası oldu. Bu iddiaya göre, Meclis İçtüzüğü yazılı olarak değiştirilmeden, fiilen uygulama değiştirildi ve ayrı ayrı gizli oylama yapılması gerekirken, blok oylama ile seçim yapıldı. CHP, bu durumun hem Anayasa’ya hem de Meclis İçtüzüğüne aykırı olduğunu savunuyor. Anayasa Mahkemesi, CHP’nin başvurusunu değerlendirirken, ilk bu hususu ele alacak. Yüksek Mahkeme öncelikle şu soruya yanıt arayacak: “TBMM’nin yürüttüğü bir seçim işleminde, içtüzüğe aykırı fiili uygulama varsa, bu Yüksek Mahkeme tarafından denetlenebilir mi?”

KRİTİK EŞİK

Bu çerçevede AYM, öncelikle kendi yetki sınırlarını ve başvurunun denetlenebilirliğini ele alacak. Eğer Mahkeme, “TBMM işlemi içtüzüğe açıkça aykırı biçimde tesis edilmiştir” kanaatine varırsa, başvuruyu kabul ederek esasa geçebilecek. Aksi durumda, başvuruyu şekli gerekçeyle reddetmesi gündeme gelebilecek. Yani sürecin en kritik eşiği, AYM’nin bu başvuruda “esas denetimi” yapıp yapmayacağı olacak.

ESASA GİRİLİRSE NE OLUR?

Mahkeme başvuruyu kabul ederse, üç temel alanda denetim yapacak: Usul açısından; Meclis’in seçim işleminin içtüzük ve anayasal kurallara uygunluğuna bakılacak. Esas yönünden; oylama yönteminin anayasanın 159. maddesine uygunluğu irdelenecek. Aday ehliyeti açısında da seçilen üyelerin başvuru tarihindeki yasal nitelikleri müzakere konusu edilecek.

İPTAL KARARI GELMESİ HALİNDE SENARYO

AYM’nin iptal kararı vermesi hâlinde; seçilen üyelerin durumu tartışma konusu olacak. TBMM’nin aynı kontenjanlara ilişkin yeni bir seçim yapması gündeme gelebilecek. HSK’nın toplanması ve işlem yapmasında geçici tıkanıklık yaşanabilecek.

159. MADDE NE DİYOR?

Anayasanın 159. Maddesine göre; HSK üyeliklerinde; her kontenjan için ayrı gizli oylama, ilk turda üçte iki, ikinci turda beşte üç çoğunluk şartı, aksi durumda kura yöntemi öngörülüyor. CHP, bu hükümlerin ihlal edildiği gerekçesiyle seçimlerin yok hükmünde sayılması gerektiğini savunuyor.

GÖZLER YÜKSEK MAHKEMEDE

Anayasa Mahkemesi'nin bu dosyada vereceği karar, yalnızca bireysel üyelikleri değil, TBMM’nin seçim yetkisinin sınırlarını ve HSK’nın kurumsal dengesini de doğrudan etkileyecek. Kararın iptal yönünde çıkması durumunda, yargı organının şekillenmesinde Meclis uygulamalarının denetlenebilirliği yönünde önemli bir içtihat oluşabilir. Ancak; tüm bunlar AYM’nin dosyanın esasına girmesi halinde söz konusu olabilecek.

Fotoğraf: AA