Sonbaharda neden yapraklar renk değiştiriyor?

Havaların serinlemesiyle birlikte ağaçların yaprakları yeşilden sarıya, kırmızıya ve hatta mora dönüşüyor. Bu büyüleyici renk değişimi yalnızca estetik bir güzellik değil, aynı zamanda doğanın yaşam döngüsünün önemli bir parçası. İşte sonbaharda yaprakların renk değiştirmesinin ardındaki sırlar...

YAPRAKLARIN RENKLERİNİ BELİRLEYEN PİGMENTLER

Yaprakların rengini, içerdikleri pigmentler belirler. Klorofil, bitkilerin fotosentez yapmasını sağlayan ve yeşil rengin kaynağı olan en önemli pigmenttir.

Bunun yanında karotenler turuncu, ksantofiller sarı, antosiyaninler ise kırmızı ve mor tonlarını oluşturur. İlkbahar ve yaz aylarında klorofil baskın olduğundan yapraklar yeşil görünür, ancak sonbaharda işler değişir.

KLOROFİLİN YOK OLUŞU VE GİZLİ RENKLERİN ORTAYA ÇIKIŞI

Sonbahar geldiğinde günler kısalır, sıcaklık düşer ve güneş ışığı azalır. Bu koşullar, bitkilerin fotosentez faaliyetini yavaşlatır. Klorofil üretimi durduğunda ise yapraklarda aslında hep var olan ama gizlenen renkler ortaya çıkar. Sarı ve turuncu tonlar işte bu süreçte görünür hale gelir.

NEDEN BAZI YAPRAKLAR KIRMIZIYA DÖNER?

Her yaprak sararmakla kalmaz; bazı ağaçlar, özellikle meşe ve akçaağaç, kırmızıya çalan yapraklar üretir. Bunun nedeni antosiyanin pigmentleridir.

Bu pigmentler, sonbaharda yapraklarda sıkışıp kalan şekerlerden üretilir. Soğuk ama güneşli günlerde antosiyanin üretimi artar ve yapraklar canlı kırmızı ile mora bürünür.

HAVA KOŞULLARININ ETKİSİ

Sonbahar renklerinin yoğunluğu hava durumuna göre değişir. Güneşli gündüzler ve serin geceler, en canlı kırmızı ve turuncu tonların ortaya çıkmasını sağlar. Aşırı yağışlı, sıcak veya çok soğuk geçen sonbaharlarda ise renkler soluklaşabilir.

YAPRAKLAR NEDEN DÖKÜLÜR?

Sonbaharın sonuna doğru ağaçlar, yapraklarını beslemeyi bırakır. Yaprak sapında özel bir hücre tabakası oluşur ve bu tabaka yaprağın dala tutunmasını engeller. Son aşamada rüzgârın etkisiyle ya da ağırlığına dayanamayarak yapraklar düşer. Bu süreç ağacı kışın dondurucu soğuğuna karşı korur.

Kaynak: State University of New York, The Facts Site, Smithsonian