Stanfordlu Elif Gediz Kocaoğlan: Bu bitkiler açlığa çare olabilir

Doğal yaşam dengesinin önemli ölçüde değişmesine neden olan küresel ısınma, tarım ve hayvancılık açısından da tehdit oluşturuyor. Bilim dünyası da canlı yaşamı bu tehditten korumaya yönelik çabalarını giderek artırıyor. 29 yaşındaki Elif Gediz Kocaoğlan da bu çabalara destek veren biliminsanlarından biri. Kocaoğlan, daha yüksek sıcaklık koşullarına dayanıklı bitkiler üzerine çalışıyor.

İKLİM KRİZİNE KARŞI

TED Ankara Koleji’nde liseyi, ardından Koç Üniversitesi’nde kimya ve biyoloji mühendisliği bölümünü bitiren Kocaoğlan, yüksek lisans eğitimini The University of Edinburgh’da, doktora eğitimini ise Imperial College London’da tamamladı. Şimdi ise dünyanın en iyi üniversiteleri arasında gösterilen Stanford Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalışıyor. Kocaoğlan, çalışmasını şöyle anlattı: “Yaklaşık 1 yıldır iklim değişikliğine karşı dayanıklı bitki yetiştirebilme noktasında araştırma yapıyorum. Stanford’daki laboratuvarımız biyoçeşitlilik ve bitki kökleri üzerine çalışıyor. Bunun avantajı ise farklı koşullara adapte olmayı başarmış birçok bitkiyle çalışabilmemiz.

PARVULA VE KAYAGÜLÜ

Bu bitkiler endemik olmalarıyla öne çıkıyor ve dünyanın pek çok farklı noktasında yetişen türler arasından Türkiye’den de iki bitki çalışmalarımda yer alıyor. Bir tanesi Tuz Gölü’nde yetişen ‘parvula’ isimli bir bitki. Bu enteresan, çünkü normalde tuz bitkilerin kökünü yakar ve yaşamalarına izin vermez. Ancak parvula bu tuzlu ortamda yaşamayı başarıyor. Parvulanın bunu nasıl yapabildiğini araştırıyorum. Diğeri ise ‘Karaman Kayagülü’. Bu bitkinin de en çok çeşidinin olduğu yer Türkiye. Karaman Kayagülü, betonların arasındaki çatlaklardan ya da kayalıkların arasından yeşerip kendine bir hayat kurabilmesiyle fark yaratıyor. Haliyle suyun kıt olduğu yerlerde yetişebiliyor. Alp’lerde yetişen başka bir bitki daha çalışmalarımızda yer alıyor ve o da donmaya karşı dayanıklı."

ANATOMİLERİNİ İNCELİYOR

Elif Gediz Kocaoğlan, bitkiler üzerindeki çalışmalarını şöyle özetledi: “Bu gibi normal şartların dışında yetişmeyi ve yaşamayı başarabilen 11 farklı bitki türüyle araştırmama devam ediyorum. Bu bitkileri karşılaştırdıktan ve birkaç özelliğini bulduktan sonra onların ilgili genlerini alıp başka bir bitki türüne aktarıp sonrasında o bitkinin yaşam faaliyetlerine ve anatomisine bakıyorum. Bunların sonunda ortak genlerin birleşimiyle en uygun bitkiyi oluşturmaya çalışıyorum. Örneğin ilgili bitkiye yüzde 10 donma, yüzde 10 tuz toleransı verdiğimizde dayanıklılığı ve yaşam faaliyetleri nasıl olacak diye test ediyorum.”

İLHAMI DATÇA

Çocukluğundan beri yazları Datça’da geçen Kocaoğlan, “Bitkilerle de hep ilgiliydim. Datça’daki biyoçeşitlilik ve bitki örtüsünde azalma olduğunu fark ettim. Datça aslında bana ilham verdi” diyor.