Sudan da devam eden iç savaşta kimyasal silah kullanımı Londra’da protesto edildi

Göstericiler, acil uluslararası bir soruşturma yapılmasını ve ordu liderlerinin hesap vermesini talep etti.

Londra’daki bu eylem, Nisan 2023’te başlayan çatışmalar nedeniyle Şubat 2025’te Birleşmiş Milletler’in 15 milyondan fazla kişinin yerinden edildiğini bildirdiği Sudan’daki insani krizin derinleştiği bir dönemde yapıldı.

New York Times’ın 16 Ocak 2025’te yayımladığı, sızdırılmış videolar da dahil olmak üzere kanıtlar ortaya koyan raporu, Sudan ordusunun kırsal bölgelerde zehirli kimyasal maddeler kullandığını ve bu durumun siviller arasında ciddi yaralanmalara yol açtığını ortaya koydu. Raporda, bu eylemlerin 1993 Kimyasal Silahların Yasaklanması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği belirtildi. Washington Post’un 20 Ocak 2025 tarihli raporu da uydu görüntüleri ve saha tanıklıklarına dayanarak bu iddiaları destekledi, ancak doğrulanması gerektiğine vurgu yaptı.

Göstericiler, savaşın sürmesine tepki gösteren pankartlar taşıyarak öfkelerini dile getirdi. 41 yaşındaki Sudanlı gösterici Selma İbrahim, “Buradayız çünkü yasaklanmış silahları kullananların hesap vermesini istiyoruz. Siviller acı çekiyor, dünya ise sessiz kalıyor,” dedi. 25 yaşındaki Hasan ise, “Ordu liderleri cezalandırılmalı. Halkımızın sessizce ölmesine izin veremeyiz,” diye ekledi.

Sudan ordusunun özellikle Darfur bölgesinde kimyasal silah kullanımıyla ilgili belgelenmiş bir geçmişi bulunuyor. Eylül 2016’da Uluslararası Af Örgütü, “Yakılan Toprak, Zehirli Hava” başlıklı bir rapor yayımlayarak Sudan hükümetinin Darfur’daki Jebel Marra bölgesinde düzenlediği 30 kimyasal silah saldırısına dair kanıtlar sundu. Bu saldırılarda 200’den fazla kişi, arasında çocuklar da olmak üzere hayatını kaybetti, yüzlerce kişi kusma ve nefes alma güçlüğü gibi semptomlarla yaralandı. Raporda bu saldırıların sivillere yönelik olduğu ve potansiyel savaş suçu teşkil ettiği vurgulandı.

Ayrıca, Ağustos 1998’de ABD, Sudan ordusunun desteğiyle El Kaide için kimyasal silah ürettiği iddia edilen Hartum’daki El-Shifa İlaç Fabrikası’nı bombaladı. Tüm bu geçmişe rağmen, Sudan ordusu, Darfur’da vatandaşlarına karşı kimyasal silah kullandığı uluslararası örgütlerce doğrulanan ülkedeki tek askeri güç olmaya devam ediyor; bu da mevcut suçlamaların ciddiyetini artırıyor.

Human Rights Watch, 28 Ocak 2025 tarihli raporunda, mevcut iddiaların doğruluğunu araştırmak üzere Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü tarafından acil bir soruşturma yapılması çağrısında bulunarak, sunulan kanıtların “soruşturmayı haklı çıkaracak yeterlilikte” olduğunu belirtti.

10 Şubat 2025 tarihli bir açıklamada ise Uluslararası Af Örgütü, bu raporlardan duyduğu endişeyi dile getirerek, olası ihlallerin sorumlularının hesap vermesini sağlamak için bağımsız bir soruşturma yapılmasını talep etti.