Suriye’ye 10 ayda 1 milyon dönüş... Yarısı Türkiye’den

Suriye’de Ahmed Şara liderliğindeki yeni Şam yönetimi, Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ülkede yeniden yapılanma ve istikrar sağlama yönünde adımlar atıp Suriye uluslararası siyaset sahnesinde tekrar kabul görmeye başlarken, yaklaşık 14 yıllık iç savaş sırasında ülkelerini terk etmek zorunda kalan Suriyeliler de memleketlerine geri dönüyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) geçen hafta paylaştığı verilere göre, Esad rejiminin devrildiği 8 Aralık 2024’ten bu yana yurtdışındaki 1 milyon Suriyeli ülkeye geri döndü.
Birleşmiş Milletler Mülteci Ajansı (UNHCR) geçen hafta yayımladığı bir raporla, Esad rejiminin devrilmesinin ardından geçen 10 ayda Suriye’ye geri dönüşlerin hızlandığını ortaya koydu. BM’nin raporuna göre, 8 Aralık 2024’ten bu ayın son haftasına kadar komşu ülkelerden 1 milyon Suriyeli sığınmacı ülkelerine döndü. Kurumun bir önceki ay yayımladığı raporda geri dönüşler 860 bin kişi seviyelerindeydi.

BM’ye göre dönenlerin yaklaşık 411 bini Türkiye, 334 bini Lübnan, 204 bini Ürdün, 37 bini Irak ve 27 bini Mısır’dan geldi. BM raporunda ayrıca iç savaş nedeniyle ülke içinde yerlerinden olan milyonlarca kişiden 1.8 milyon kadarının da Esad rejiminin devrilmesi sonucu evlerine döndüğü belirtildi. BM’ye göre hâlâ yurtdışında olan en az 4.5 milyon Suriyeli sığınmacı ve ülke içinde yerinden edilmiş yaklaşık 7 milyon kişi var.

YÜZDE 80’İ DÖNMEK İSTİYOR

BM’nin Ürdün, Lübnan, Irak ve Mısır’da yaptığı yeni bir anket çok daha fazla Suriyeli sığınmacının ülkelerine dönme niyetinde olduğuna işaret ediyor. BM’nin görüştüğü 6 bin 316 Suriyeli sığınmacının yüzde 80’i mutlaka ülkelerine dönmek istediklerini söylerken, yüzde 20’si ise bunu bir yıl içinde yapmayı planladıklarını aktarıyor. BM verileri dönenlerin büyük kısmının başkent Şam ve Halep’e yerleştiğini gösteriyor. Yaklaşık 350 bin kişi bu iki kente giderken, 95 bin kişi ise Suriye’de iç savaşı tetikleyen protestoların başladığı Dara’ya dönmüş.

EN BÜYÜK SIKINTI BARINMA

Hızlanan dönüşlere rağmen ülkede altyapı hizmetleri, ekonomik canlılık ve güvenlik konularında henüz bir istikrar sağlanabilmiş değil. UNHCR Sözcüsü Celine Schmitt, dönenlerin birçoğunun barınma imkânına sahip olmadığını aktarırken, insanların iç savaşta yıkılan evlerini kendi imkânlarıyla yeniden inşaya çalıştığı belirtiliyor. En büyük güvenlik endişelerinden biri ise iç savaş döneminde patlamamış olan bomba ve mayınlar. BM’nin tahminlerine göre ülke genelinde infilak etmemiş 300 bine yakın patlayıcı var. 8 Aralık’tan bu yana bomba ve mayınlar nedeniyle 900’den fazla insan öldü ya da yaralandı. İsrail-Suriye arasındaki gerilim de Suriyelileri endişelendiriyor. Özellikle ülkenin güneyindeki Dara bölgesinde yaşayanlar, İsrail’in bölgedeki işgalini genişleterek burada hak iddia etmesinden korkuyor.