Tabiatı korumakla yükümlü kurum, doğal alanları ranta açmış! Sözcü Gazetesi

Sayıştay 2024 Denetim Raporu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün, koruma altında olması gereken doğal alanları mevzuata aykırı şekilde kiraya verdiğini ve bu alanların üçüncü şahıslara devredildiğini ortaya koydu.

Ayrıca Hazine taşınmazlarının yıllardır işgal edildiği, tahliye mekanizmasının çalışmadığı ve işgale dair caydırıcı hiçbir uygulamanın yürürlüğe konmadığı raporda açıkça ifade edildi.

PAZARLIK USULÜ MEVZUATA AYKIRI KULLANILDI

Sayıştay’ın denetim bulgularına göre, koruma altında bulunan günübirlik alanlar pazarlık usulüyle kiraya verildi.

Ancak bu kiralamaların sözleşmelerine, alanların üçüncü şahıslara devredilmesini mümkün kılan hükümler eklendi. Bu durum, hem kamu yararını hem de mevzuatı ihlal etti.

Denetim raporunda yer alan Danıştay 13. Dairesi’nin 2021 tarihli kararına göre, doğal sit alanlarının kiralanmasında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerinin esas alınması gerekiyor. Buna rağmen pazarlık usulüyle yapılan ihaleler, şeffaflıktan uzak ve sınırlı rekabete açık şekilde yürütüldü. Dahası, bu alanları kiralayan kişi ya da şirketlerin, alanları başkalarına işlettirdiği tespit edildi.

KORUNMASI GEREKEN ALANLAR KİRALIK RANTA DÖNÜŞTÜRÜLDÜ

Pazarlık usulünün, yalnızca istisnai durumlar ve kamu yararının doğrudan gözetildiği hallerde kullanılması gerekirken; Sayıştay, uygulamanın temel bir yöntem haline getirildiğine dikkat çekti.

Raporda, “Bu alanların yoğun kullanımı, çevresel kirlilik riskini artırmaktadır. Alanların bütüncül şekilde denetlenmesi ve korunması gerekirken, pazarlık usulü ile yapılan ihalelerin amacı dışına çıkıldığı görülmüştür” denildi.

HAZİNE ARAZİLERİNDE YAYGIN İŞGAL: 2024’TE REKOR SAYIYA ULAŞILDI

Sayıştay raporunun ikinci çarpıcı bölümü ise Hazine’ye ait taşınmazların yıllardır süren işgaline dair oldu. Rapora göre; sözleşmesi biten, feshedilen veya hiçbir yasal dayanağı olmadan işgal edilen taşınmazlara dair etkili bir tahliye süreci işletilmiyor. Bu nedenle fuzuli işgal edilen taşınmazların sayısı her yıl katlanarak artıyor. Bakanlığın verilerine göre;

2021’de 82 bin 846 taşınmaz için ecrimisil (haksız işgal tazminatı) alınırken 681 milyon TL gelir sağlandı. 2022’de bu sayı 93 bin 463’e, gelir ise 1 milyar 106 milyon TL’ye çıktı.2023’te 161 bin 522 taşınmaz için ecrimisil alınarak 1 milyar 952 milyon TL gelir elde edildi. 2024’te ise rekor kırıldı, 406 bin 052 taşınmaz için ecrimisil uygulandı, toplam 3 milyar 248 milyon TL gelir kaydedildi.

“NASIL OLSA SONRA SATIN ALIRIM” ANLAYIŞI İŞGALİ KÖRÜKLÜYOR

Raporda, işgalin artmasında en büyük etkenin, bu taşınmazların daha sonra doğrudan işgal eden kişilere satılacağı beklentisi olduğu ifade edildi.

Bu durumun kamu taşınmazları üzerinde "fiilî işgal yoluyla mülk edinme" anlayışını yaygınlaştırdığı belirtildi. Sayıştay’ın denetim bulguları sonrası bakanlık tarafından 81 il valiliğine, işgal edilen taşınmazların tahliye edilmesi yönünde yazı gönderildiği bildirildi. Ancak sahada hâlâ etkili bir tahliye süreci kurulmuş değil. Raporda, tahliye edilen taşınmazlara ilişkin güvenilir bir veri dahi bulunmadığına dikkat çekildi.