Tam 65 yıl önce Menderes’i burada gözaltına aldılar

1960 Mayıs’ında siyasi ortam fevkalade gergindi. İktidardaki Demokrat Parti bir çıkış yolu arıyordu. Meclis’teki sert münakaşalar ve muhalefetin etkili hücumları bir şekilde göğüslenebiliyordu. Ancak özellikle meydanlardaki olaylı gösteriler, kışlalardaki gözle görülür hareketlilik daha ağır bir vaziyetin işaretlerini veriyordu. Başbakan Adnan Menderes bu gerilimden çıkış yolunu Anadolu’ya açılmakta buldu. İlk durağı Eskişehir’e 25 Mayıs’ta girdi. Maliye Bakanı Hasan Polatkan da yanındaydı. Halka hitabı yarım kaldı, zira ses sistemi arızalanmıştı. Planladığından kısa, mikrofonsuz konuştu. “Yolumuz seçim yoludur” dedi.

Gece Şeker Fabrikası misafirhanesindeki odasına çekildi. Sabaha karşı ‘Özel Kalem Müdürü’ Ercüment Yavuzalp Ankara’daki Başbakanlık makamından arandı. Arayan özel kalemin nöbetçi memuruydu. “Her taraftan silah sesi geliyor, Başbakanlık işgal edildi” diyordu. Yavuzalp hemen Polatkan’ı aradı. Beraber Menderes’i uyandırdılar. Başbakan soğukkanlıydı; hemen İçişleri Bakanı, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma Bakanı ve Ankara Valisi’ne ulaşılmasını istedi. Ancak bunların hiçbirine ulaşılamıyordu. Kütahya’ya doğru yola çıktı.

HAVADAN KEŞİF YAPILDI

O ayrıldıktan hemen sonra bir grup asker kaldığı misafirhaneye geldi, Menderes orada yoktu. Çevre yollar tarandı, havadan keşif uçuşları yapıldı. Sonradan Başbakan’ın konvoyunun Kütahya’ya girmek üzere olduğu tespit edildi. Kütahya’daki Hava Eğitim Tugayı’na Başbakan Menderes’in ‘enterne’ edilmesi talimatı verildi. Menderes askeri araca binmişti. Makam aracı onu takip ediyordu. Polatkan ile emekli general (milletvekili) Tahsin Yazıcı ve üst rütbeli birkaç asker de yanındaydı. Doğrudan valiliğe gitti. Onu Vali (vekili), Garnizon Komutanı ve İl Jandarma Komutanı karşıladı. Saat henüz 08.00 bile olmamıştı.

BAŞBAKAN OLARAK GİRDİ ‘TUTUKLU’ ÇIKTI

Başbakan Menderes, valilik merdivenlerini hızlı ve kararlı adımlarla çıktı. Biraz da tedirgindi. Ankara’da kimseye ulaşamamıştı. Valinin odasına girince yine telefona sarıldı. İstanbul, İzmir gibi büyük vilayetlerin valilerine ulaşmaya çalıştı. Ancak mümkün olmadı. Zira haberleşme darbeci askerler tarafından kesilmişti. O sırada az önce kendisini karşılayan Garnizon Komutanı ‘ihtilal’i haber vererek kendisi hakkında ‘tevkif’ (tutuklama) kararı olduğunu da bildirdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin bir Başbakanı ilk kez askeri darbeyle devriliyor, gözaltına alınıyordu. Ne Başbakan Menderes ne de yanındakiler itiraz edebildi. Menderes valinin odasından çıkarıldı ve onu Ankara’ya götürecek uçağa bindirilmek üzere Garnizon Komutanlığı’na götürüldü. Böylece Türk hukuk ve siyaset tarihine kapkara bir leke olarak geçecek süreç başlamıştı…