Tarihi Alaska zirvesi öncesi... ABD, Rusya ve Ukrayna nın planı ne? Dış Haberler

Tüm dünyanın gözü kulağı yarın ABD'nin Alaska eyaletinde gerçekleştirilecek Donald Trump - Vladimir Putin zirvesinde.

7 yıl sonra ilk kez yüz yüze görüşecek olan ikilinin gündemindeki tek konu ise Rusya-Ukrayna Savaşı. Görüşmede sadece ikili, tercümanlarıyla beraber olacak. Bir heyetler arası görüşme planlanmıyor.

Trump'ın seçim kampanyası boyunca, "Biden yerine ben görevde olsaydım bu savaş hiç çıkmazdı. Göreve geldiğimde bu savaşı hemen bitireceğim. Artık Ukrayna, Amerikalılar üzerinde bir yük" söylemi, Trump'ın savaşı bitirme motivasyonunu ortaya koyarken, Putin ise 3 yılı aşkın süren savaşın sonuçlanması için taleplerini pek değiştirmişe benzemiyor. Ukrayna'dan gelen son açıklama ise, teslim olmamak.

Peki taraflar neler istiyor?

"Rusya'nın bir zafere ihtiyacı var"

Uzmanlara göre Putin sadece zafer istemiyor. Buna ihtiyacı var.

Ukrayna'nın işgali emrini vermesinden üç buçuk yıl sonra, bu savaş Putin için gözle görülür bir zaferle sonuçlanmalı. Tüm bu savaş bir hiç uğruna olamaz. Mirası tehlikede.

Dolayısıyla yarınki zirvede kabul etmeye istekli olacağını düşünülen tek anlaşma, Moskova'nın hedeflerini güvence altına alan bir anlaşma olacaktır.

Bunlar arasında toprak (Rusya'nın halihazırda hak iddia ettiği dört Ukrayna bölgesinin tam kontrolü), Kiev'in kalıcı tarafsızlığı ve silahlı kuvvetlerinin sınırlandırılması yer alıyor.

Putin'in görüşmede Trump'ı böyle bir anlaşmanın barışa giden en hızlı yol olduğuna ikna etmeye çalışması bekleniyor. Rusya'nın gözünde bu anlaşmaya tek alternatif, savaş alanında açık bir zafer.

Putin'in umudu Trump'ın da bu görüşe katılması ve Ukrayna'ya bir seçenek sunması:

"Şartlarımızı kabul et ya da ABD desteği olmadan tek başına devam et."

Putin, karşılığında Trump'a bir şeyler verebilirse yarın olmasa da gelecekte bu senaryo mümkün olabilir.

Bu nedenle bu hafta Moskova'da, ABD-Rusya ilişkilerinin düzelmesinin getireceği kârlı iş anlaşmalarından bolca bahsedildiği söyleniyor.

Uzmanlara göre Kremlin bu fırsatı kullanarak Beyaz Saray'a savaşın sona ermesi dışında başka neler sunabileceğini hatırlatmak isteyecektir.

Ukrayna ne istiyor?

Yarınki tarihi zirvenin şimdiden handikaplı görünen tarafının ise Ukrayna olduğu yorumları yapılıyor. Uzmanlara göre Ukrayna, bu görüşmenin gerçekleşmemesini tercih ederdi.

Trump Putin'e karşı sabrını yitirmiş görünüyordu ve Rusya'ya daha ağır yaptırımlar uygulamak üzereydi ki Rus liderin buluşma önerisiyle her şey tersine döndü, Ukrayna Trump'ın kendilerini terk etmesiyle yeniden karşı karşıya. Trump'ın Putin'e daha yakın olduğu ilk üç ayki Başkanlık sürecinde Oval Ofis'te diplomasi tarihine geçen Zelenskiy-Trump kavgası skandalı hala hafızalarda.

Ukraynalılar Alaska zirvesinin Putin'i yeniden dünya sahnesine çıkararak ödüllendirdiğini söylüyor.

Ancak toplantı Ukrayna istemese de yapılacak ve Kiev'in bu gerçekliğe göre bir plan yapması gerekiyor.

Kiev her şeyden önce, herhangi bir müzakerenin gerçekleşebilmesi için ateşkes istiyor. Ardından da güvenlik garantisi sözü istiyor.

Çünkü Ukraynalılar barış sağlansa bile Putin'in daha fazlası için geri gelebileceğini söylüyor. Böyle bir durumda kendilerini savunabilmeleri gerektiğini düşünüyorlar.

Ukraynalılar aynı zamanda Putin'in saldırganlığıyla harap olan ülkelerini yeniden inşa etmek için tazminat sözü de istiyor. Bu tazminat olarak da düşünülen para, Batı'da dondurulmuş milyarlarca Rus rublesi ve varlığı. Bunların serbest bırakılmasını ve kendilerine gönderilmesini istiyorlar.

Korktukları şey, Trump'ın Putin tarafından, Ukrayna'nın kaderi ne olursa olsun, ABD-Rusya ilişkilerinin yeniden kurulmasından elde edilecek kârın cazibesiyle 'ikna edilmesi'.

Bu da Ukrayna'ya göre Rusya'nın gücünü yeniden kazanmasına, yeniden silahlanmasına ve birkaç yıl içinde yeni bir savaşa hazırlanmasına olanak sağlayacak.

Trump Steve Witkoff, Putin'in zorla aldığı toprakların bir kısmını elinde tutmakla yetinebileceğine inanıyor gibi görünüyor.

Putin ise bundan çok daha fazlasını istediğini söylüyor. Ukrayna'nın Rusya'dan ayrı bir ülke olarak varlığının sona ermesini istiyor.

Uzmanlara göre bunun dışındaki herhangi bir anlaşma muhtemelen geçici olacaktır.

Trump ne istiyor?

İlk Başkanlığı'ndan beri sürprizlerle dolu olan ve her seferinde dünya kamuoyunu şaşırtmayı beceren Donald Trump'la ilgiliyse karmaşık yorumlar yapılıyor.

Uzmanlara göre Trump'ın aklında zaten bir 'plan' var. Trump'ın Vladimir Putin ile ABD topraklarında el sıkıştığı görüntü, kibrini, gururunu ve dikkat çekici anlara olan sevgisini çağrıştırıyor.

Trump, göreve geldiği ilk gün Rusya-Ukrayna savaşını sona erdireceğini söyleyerek seçim kampanyasını yürütmüştü, dolayısıyla görevde 200 küsur gün geçirmiş olmasına ve şu ana kadar Putin'e herhangi bir taviz vermeden sadece görüşme yapmış olmasına rağmen seçmenlere verdiği bu sözü yerine getirmek istemesinin bir nedeni var.

Trump, insanların zihninde 'usta bir müzakereci', 'baş anlaşma yapıcı' bir intiba yaratma hedefini gerçekleştirmek istiyor.

Seleflerinden daha farklı, daha açık bir şekilde müzakere ettiği ve bunun meyvelerini topladığı fikrini daha da ileri götürmek istiyor.

Şimdiye kadar Rusya'ya yönelik yaptırımlara, uyarılara ve son tarihlere rağmen Ukrayna'daki durum daha da kötüye gidiyor.

Bu toplantının, sadece Putin'le bir araya gelmenin bile gidişatı değiştirebileceğini umuyor.

Zirvede ne kadar Ukrayna ve Avrupa'yı da içine alan bir pozisyonda olacak, ne kadar sadece yönetimini ve partisinin öne çıktığı seçeneklere yakınlaşacak; zaman gösterecek.