TBMM de ‘Kamu Denetçiliği Kurumu 2024 2023 Raporları’ görüşüldü

TBMM Genel Kurulu, '2024- 2023 Yılı Kamu Denetçiliği Kurumu raporları hakkında Dilekçe Komisyonu ile İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Üyelerinden Oluşan Karma Komisyon Raporu'nu görüşmek üzere Meclis Başkanvekili Celal Adan başkanlığında toplandı. Genel Kurul'un açılışında değerlendirmelerde bulunan Adan, "TBMM'nin 28'inci Dönem 4'üncü Yasama Yılı ilk Genel Kurulu vesilesiyle bu kutlu çatı altında toplanmış bulunuyoruz. Kurulduğu günden beri, Meclisimiz, Türk milletinin umut kaynağıdır. Kurtuluş Savaşı'ndan 15 Temmuz’a uzanan şanlı mazisiyle, 'Gazi Meclis' demek; vatan mücadelesi, kurtuluş hamlesi, hürriyet meşalesi demektir. Bağımsız Türkiye'yi kuran Meclisimiz, 'Terörsüz Türkiye' hedefiyle yürüttüğü çalışmalarıyla Türkiye Yüzyılı'nın da temel taşlarını döşemektedir. Bu çalışmaların sonunda inşallah ülkemiz terör prangasından, bu milletin evlatları kan deryasından ebediyen kurtulmuş olacaktır. Yeni yasama yılının bizlerde yarattığı heyecan ve ümit hissiyatıyla tüm milletvekillerimize, siyasi parti gruplarımıza üstün başarılar diliyor, çalışmalarımızın hayırlara vesile olmasını temenni ediyor, hepinize saygılarımı sunuyorum" ifadelerini kullandı.

'İKTİDARIN OTORİTERLEŞDİĞİ BİR DÖNEMDE KDK'YA ÖNEMLİ GÖREVLER DÜŞÜYOR'

Ardından Genel Kurul'da; Yeni Yol, İYİ Parti, DEM Parti ve CHP gruplarının TBMM Başkanlığına sunduğu önergeler görüşüldü. Önergelerin reddedilmesinin ardından, '2024- 2023 Yılı Kamu Denetçiliği Kurumu raporları hakkında Dilekçe Komisyonu ile İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Üyelerinden Oluşan Karma Komisyon Raporu' görüşmeleri başladı. Rapor üzerine Yeni Yol Grubu adına söz alan Grup Başkanı Bülent Kaya, "2013'ten bu yana Türkiye'nin demokrasi, hukuk, basın özgürlüğünde ve işkence ve kötü muameleyle ilgili endekslerde sürekli geriye düştüğünü görüyoruz. Bu tablonun Türkiye Cumhuriyeti'ne ve Türkiye milletine, Türkiye'deki bütün insanlarımıza yakışmayan bir tablo olduğunu buradan net bir şekilde ifade ediyorum. Dolayısıyla iktidarın bu kadar otoriterleştiği, vatandaşlarının hakkı, hukuku yerine güvenlikçi politikaları ön plana aldığı bu süreçte Kamu Denetçiliği Kurumuna çok önemli görevler düşüyor. Bizim bu yeni dönemde sizlerden beklediğimiz, millete sahip çıkarak bu otoriter yapıyla mücadele eden vatandaşlarımızın temel hak ve hürriyetlerini korumayla ilgili gerekli adımları atmanızdır" ifadelerini kullandı.

'VATANDAŞIN HAK ARAYIŞI BÜYÜK ÖLÇÜDE BOŞA GİTMEKTEDİR'

İYİ Parti Grubu adına söz alan Muğla Milletvekili Metin Ergun, Türkiye'de kamu yönetiminin köklü problemleri olduğunu belirtti ve denetçi kurumların yükü hafifletmek için var olduğunu söyledi. Ergun, "Kamu Denetçiliği Kurumunun faaliyet raporlarından gördüğümüz üzere 2013'ten bu yana yapılan başvurular artmıştır. 2013'te 7 bin 600 olan başvuru, 2023'te 19 bin 300'e çıkmıştır; 2024'te de 14 bin 700 civarındadır; toplam başvuru sayısı 240 bini aşmıştır. Bu artış halkın bu Kuruma yönelme eğiliminde olduğunu göstermektedir ama Kamu Denetçiliği Kurumunun verdiği kararların dağılımına bakınca tablo pek de iç açıcı değildir. 2024 yılında verilen kararların yüzde 39'u gönderme, yüzde 33'ü yani başvuruların üçte 2'si sonuçsuz kalmıştır. Dostane çözüm oranı yüzde 8, tavsiye kararı oranı ise yüzde 6,5'tir. Vatandaşın hak arayışı büyük ölçüde boşa gitmektedir. Bu tablo bize iki ihtimal göstermektedir ya Kurum görevini gereği gibi yapmıyor ya da vatandaşlarımıza Kurumun nasıl işlediği yeterince anlatılamamıştır. Ne yazık ki her iki ihtimal de hoş değildir bizim açımızdan" dedi.

'VATANDAŞLAR EN ÇOK ADALET, MİLLİ SAVUNMA VE GÜVENLİK KONUSUNDA BAŞVURU YAPMIŞ'

KDK'nın vatandaşın hak arama yollarını güçlendiren önemli kurumlardan biri olduğunu kaydeden MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Taytak, "2023 ve 2024 raporları göstermektedir ki vatandaşlarımız en çok başvuruları adalet, milli savunma ve güvenlik konusunda yapmıştır. Bu konuların devamında ise sosyal güvenlik, kamu personel işlemleri, eğitim, öğretim, sağlık, gençlik ve spor alanları, ekonomi, maliye, vergi ve yerel yönetimler konusunda başvurular bulunmaktadır. Başvuru alanlarına baktığımızda bu tablo bize, devletimizin her kademesinde vatandaş odaklı hizmet anlayışının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Milletimiz, devletine başvurduğunda çözüm bulan, vatandaşını dinleyen hakkaniyetli bir idare görmek istemektedir. Bu nedenle, bizler, milletin idaresini ve iradesini temsil eden kişiler olarak şeffaflık, hesap verebilmek ve adalet ilkelerinin kurumsallaşması için bu raporlardan gerekli anlamları çıkarmakla mükellefiz. Kamu Denetçiliği Kurumunun varlığı, vatandaşın sesini devlete duyurma alanıdır ama esas olan, toplumda vicdanın ve ahlakın iç denetim görevini üstlenmesidir" değerlendirmesinde bulundu.

'KURUMU İSTEDİĞİMİZ NOKTADA ÇALIŞTIRAMIYORUZ'

CHP Grubu adına söz alan Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, KDK raporlarının 2 yılda 1 Genel Kurul'da görüşüldüğünü hatırlatarak, "Ben, '2023- 2024' derken gerçekten utanıyorum, sıkılıyorum. Neden? 2012'de büyük bir yer verdiğimiz bu kurumun raporlarını 2 yılda 1 Mecliste inceleyebiliyoruz. Oysa bu kurum bu durumu hak etmiyor. Dünyanın birçok yerinde kamu denetçiliği kurumu var, önemli görevler yapıyor. Meclise, bakanlıklara hak ihlalleriyle ilgili çok önemli tavsiyelerde bulunuyor ama biz bir işi savuşturmak, bir prosedürü gerçekleştirmek için bu raporları bugün inceleyip konuşuyoruz. Olmaz. Oysa ana hedefi neydi? İnsan haklarında geliştirme, hukukun üstünlüğünü sağlama, hak arama kültürünün yaygınlaşmasını etkin bir hale getirme, zihinlere yerleştirme; böyle olmadı. 2023'ün şikayet sayısına bakıyoruz, 2024'ün şikayet sayısına bakıyoruz, günden güne düşüyor çünkü bu Kurumu işlevsel hale getirmedik. Bu Kurumun en önemli amaçlarından bir tanesi halkı idarenin, yönetimin keyfi davranışlarına karşı korumaktır. Bugün çok değerli bir isim bu Mecliste işte bu Kurumun başında; Yargıtay Başkanlığı yapmış, hukuk fakültesindeki eğitim süresini de sayarsak 40 yılını vermiş ama üzülerek söylüyorum ki biz bu Kurumu istediği noktada, istediğimiz noktada çalıştıramıyoruz" ifadelerini kullandı.

'BAŞVURU SAYISINDAKİ ARTIŞ KDK'NIN TOPLUM NEZDİNDEKİ GÜVENİRLİĞİNİ ARTIRMIŞTIR'

AK Parti döneminde hak arama yollarının çeşitlendiğini ve vatandaşların kolaylıkla erişebileceği kurumsal mekanizmaların oluştuğunu ifade eden AK Parti Adana Milletvekili Sunay Karamık, "Kurumu gelen başvuru sayısı 2023 yılında yüzde 77,51'e, 2024'te ise yüzde 71,29 olarak gerçekleşmiştir. Son yıllardaki yaklaşık 4 katlık artış hem Kurumun etkinliğinin hem de toplum nezdindeki güvenilirliğinin güçlendiğini göstermektedir. Kurulduğu günden bu yana bilinirliği artan Kamu Denetçiliği Kurumuna yapılan başvuru sayısı ve buna bağlı olarak alınan kararlar sayısında önemli bir artış gözlenmektedir. Ancak en memnuniyet verici gelişme Kurumun tavsiye kararlarına uyum oranındaki artıştır. İdarelerin tavsiye kararlarına uyum oranı 2023 Yıllık Raporu kapsamında kamu denetçilerimizden bilgi alınmıştır. Aynı şekilde, bu toplantılarda sırasıyla tavsiye kararları doğrultusunda işlem tesis etmeyen veya süresi içinde yeterli gerekçe sunmayan 5 idarenin, kendisine yönelik tavsiye kararı bulunmamakla birlikte ilgisi nedeniyle 1 idarenin üst düzey temsilcileri dinlenmiştir. Tavsiye kararlarına yüksek oranda olumlu yaklaşan 5 idarenin üst düzey temsilcilerine de plaket takdim edilmiştir" diye konuştu.

GENEL KURUL KAPANDI

Siyasi parti grupları adına temsilcilerin yaptığı konuşmaların tamamlanmasının ardından Meclis Başkanvekili Celal Adan, rapor üzerindeki görüşmelerin tamamlandığını belirtti ve birleşimi 7 Ekim Salı günü açmak üzere kapattı.