Tefeci faizine mecbur kalıp iflasın eşiğine geldiler

Sanayici bir yandan istihdamı korumak ve üretimi sürdürmek için finansman arayışını sürdürürken bir yandan da yüksek faizler ve siyasi belirsizlikler karşısında darboğazı atlatmaya çalışıyor. Ayakta durmakta zorlanan işletmeler kapısına kilit vurmak zorunda kalıyor.

Resmi enflasyon oranının yüzde 32.95’e inmesi Merkez Bankası’nın (TCMB) faizinin yüzde 43 seviyesinde olmasına karşın bankalarda ve faktoring şirketlerinde faiz oranları yüzde 70’ye kadar ulaşıyor.

Sözcü'den Tolga Uğur'un haberine göre; ekonomi darboğazdayken iktidar tüm dikkatini muhalefete veriyor. Maliye’nin tek çözümü ya borçlanarak, ya fahiş vergilerle para bulmak. Merkez Bankası’nın rezervi ise dövizi tutmak için heba ediliyor. Sanayiciler yüzde 70’lik tefeci faizine varan faktoringe yöneliyor.

Finansmana erişmek isteyen reel sektör temsilcileri, hem yüksek faizlerden hem de kredi limitlerinden şikayetçi. Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç, “KOBİ’ler yüksek faiz ve kredi limitleri nedeniyle bankaların kapısından bile giremiyor. Parasını faize yatıran rahat uyurken biz uykusuz geceler geçiriyoruz” ifadesiyle tepki göstermişti.

TCMB’ye göre yıllık TL ticari kredi faizleri ortalama yüzde 53.85 seviyesinde bulunuyor. Kamu-özel bankalar ve faktoring şirketlerinde faiz oranları yüzde 48’den başlayarak daha yüksek seviyelere ulaşabiliyor. İki özel bankanın ticari kredi faizleri yüzde 55 seviyesinde bulunurken, bazı kredilerde bu oranlar yüzde 67’ye kadar ulaşıyor. Bu senaryoda 12 ay vadeli 2 milyon liralık kredinin aylık taksidi 218 bin lirayı, geri ödemesi ise 2 milyon 617 bin liraya çıkıyor. Reel sektör, yüzde 24’lük yıl sonu enflasyon hedefinin 2.5 katı seviyesinde olan kredi faizlerinin düşürülmesinin gerektiğini kaydediyor. Diğer yandan 1 yıllık TL mevduatın faizi yüzde 44, 1 yıldan uzun süreli mevduatın faiz getirisi ise yalnızca yüzde 24 seviyesinde bulunuyor. Mevduat ve kredi faizleri arasındaki fark bankaların kârını artırıyor.

Ekonomistler, uzun süre boyunca yüksek seviyede kalan faizlerin enflasyon yaratacağını vurguluyor. İris Cibre, "2024 Eylül'den beri, faiz indirilmeli yazıyorum. Uzun süreli yüksek faiz enflasyonisttir" ifadesini kullandı. İktisatçı Ali Çufadar faizlerin yüksek olduğunu belirterek "Faizler fahişken; TL kredi kısıtı doğru bir 'taktik' değildi. Krediye erişim zorlaştı, arz olumsuz etkilendi. Kısmen enflasyonisttir" dedi.

Sanayicilerin ‘gerçeklikten kopan faiz oranlarına’ isyanına ekonomistler de destek veriyor. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yakup Küçükkale, ‘yanlış reçeteyi düzeltme çalışıyoruz’ ifadesini kullanarak “Firmalar, kredi faizi yüksek olduğu için iflas ediyorlar. Reel ekonomiyi toparlamak, iflasları önlemek için kredi faizlerinin düşmesi gerekiyor” dedi. Küçükkale, politika faizinin, piyasa faizlerine etkisi olmadığını, yalnızca sıcak para talebinde değişim yaratabildiğini söyledi. İris Cibre ise Türkiye’nin ‘erken sanayisizleşme’ döneminde olduğunu belirtti