Turgutlu Çaldağı daki maden projesine karşı AHİM den hak ihlali kararı

Cengiz Karagöz - Halktv.com.tr - ÖZEL HABER

Manisa’nın Turgutlu ilçesindeki Çaldağı’nda kurulmak istenen nikel madenciliği projesine karşı yöre halkının 10 yılı aşkın süredir sürdürdüğü hukuk ve yaşam mücadelesi 2019'da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) taşınmıştı. AİHM, konuya ilişkin bugün açıkladığı kararında Çaldağı davasında Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine hükmetti.

İngiliz European Nickel şirketinin projesi olan Çaldağı’ndaki nikel madenciliği için yıllardır mücadele eden yöre halkı, güçlü örgütlenmeleri sayesinde madenin bir türlü faaliyete geçmesine izin vermedi. Yıllar içinde tesisler el değiştirerek önce VTG Madencilik’e, ardından Nata İnşaat’a geçti. Bugün halen Çaldağı Nikel A.Ş. adıyla projeyi elinde tutan Nata İnşaat’ın tesislerinde hiçbir maden faaliyeti yürütülmüyor.

2016’da mahkeme Çaldağı madencilik projesine ilişkin ÇED raporunu iptal etmiş, ancak Bakanlık ve şirketin itirazı üzerine Danıştay kararı bozarak daha geniş kapsamlı bir bilirkişi incelemesi istemişti. Bunun üzerine uzmanlardan oluşan 9 kişilik bilirkişi heyeti, “ÇED raporunun yanlış ve yetersiz olduğu, projenin bir facia yaratabileceği ve Çaldağı’nda madencilik yapılamayacağı” yönünde oybirliğiyle rapor verdi. Buna rağmen mahkeme, raporu yok sayarak daha önce maden şirketinin kendisinin bile terk ettiği eski ÇED raporunu gerekçe gösterip projeye onay verdi.

Temyiz sürecinde Danıştay yerel mahkemenin kararını onaylayınca dosya Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Ancak AYM, maden işletmeye açılmadığı için şu anda zarar olmadığı gerekçesiyle başvuruyu kabul etmedi.

Tüm iç hukuk yollarının tükenmesi üzerine dosya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşındı. AİHM, Çaldağı davasında madene yakın yaşayan başvurucular bakımından adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Mahkeme kararında, idare mahkemesinin ÇED sürecine ilişkin başvuruları yeterli gerekçe göstermeksizin reddettiği, üst mahkemelerin de bu eksikliği gidermediği belirtildi. Anayasa Mahkemesi’nin ise şikâyeti esaslı şekilde incelemeden reddetmesi nedeniyle başvurucuların etkin bir hukuk yolu kullanamadığı vurgulandı.

Buna karşın AİHM, madene daha uzak bölgelerde yaşayan başvurucuların “doğrudan etkileneceklerine dair somut delil sunamadıkları” gerekçesiyle başvurularını kabul edilemez buldu.

Konuya ilişkin Halktv.com.tr'ye konuşan Avukat Arif Ali Cangı, "İhlal iddialarımızdan idare mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarının gerekçeden yoksun olması nedeniyle ihlal kararı verilmiş. (İtirazımız; Mahkemece, sunduğumuz ayrıntılı itirazların hiç birisi dikkate alınmamış, dosyada mevcut diğer bilimsel değerlendirmeler `'yok'' sayılarak, gerekçesiz karar verilmiştir. Başvurucuların yetkisizliğine karar veren Anayasa Mahkemesi de bu konuda gerekçe yazmamıştır. ) İhlal iddialarımızın tamamı kabul edilmemiş olsa da bu kararla Çaldağı Nikel Madeni davasının yeniden yargılamasının yapılmasını sağlayacaktır. Bu da Turgutlu Ovasının, Gediz Deltası'nın ekolojisini ve yaşamını korumak için yürütülen mücadelesinin devam ettirilmesi açısından çok derece kıymetlidir" ifadelerini kullandı.