Türkiye nin acı hatıralarının bulunduğu yer! Artık müze olarak kullanılacak: Sona gelindi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Ekim 2023’te toplu açılış töreni için geldiği Diyarbakır’da, 12 Eylül darbesi sonrası askeri cezaevi olarak kullanılan Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nin müze olacağını açıklayarak, “Son ziyaretimde Diyarbakır Cezaevi’ni boşaltma ve kültür merkezi yapma sözü vermiştim. Sözümüzü tuttuk. Adalet Bakanlığımız cezaevini tamamen boşalttı.

Kültür ve Turizm Bakanlığımız restorasyon projelerini hazırladı. İçinde müze, kütüphane, kültür ve sanat birimlerinin yer alacağı bu eserin Diyarbakır’ımıza hayırlı olmasını diliyorum” dedi. Açıklamanın ardından cezaevinde bulunan 270 tutuklu ve 170 personel, kentteki diğer cezaevine nakledildi. Dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da cezaevinin kapısına kilit vurup anahtarı Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a teslim etti.

MÜZEYE DEVREDİLDİ, BETON BLOKLAR KALDIRILDI

27 Ekim’de, cezaevinin çevresine terör olaylarına karşı kurulan 2 metre genişliğinde, 3 metre yüksekliğinde ve her biri 7 ton olan beton bloklar kaldırıldı. Anı ve Etnografya Müzesi olarak hizmet verecek cezaevi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne devredildi. Bazı yapıların yıkımı için kurul kararı alınırken, bazılarının ise güçlendirilmesine karar verildi.

5 bloktan oluşan yapının toplam parsel alanı 49 bin 204, kapalı alanı ise 16 bin 462 metrekare olarak planlandı. Cezaevine sonradan eklenen askeri gazino ve lojman gibi yapılar yıkıldı. 2023 yılında lazer tarama yöntemiyle belgelenen yapının, 1980 sonrası eklenen koğuş ve hücreleri de yıkıldı. Restorasyon, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından başlatıldı. Cezaevinin 1980 yılındaki haline getirilmesi amacıyla çalışmalar 2 etapta yürütülüyor.

‘YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİNE ÖNCELİK VERİLDİ’

Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, çalışmalara ilişkin, “Cezaevinin müzeye dönüştürülmesi, Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla 2022 yılında başlatıldı. 24 Ekim 2022’de cezaevi tabelasının indirilmesinin ardından restorasyon süreci, yapının tescillenmesiyle başladı. 5 bloklu cezaevi binası ve çok amaçlı salon tescillendi. Kentin hafızasında önemli bir yere sahip olan yapı, ‘birinci derece anısal yapı’ olarak kayıtlara geçti. 2023-2024 arasında projelendirme sürecinin tamamlandı. 17 Eylül 2024 itibarıyla birinci etap restorasyon çalışmalarını gerçekleştirmiş olacağız. Bu süreçte, yapıya sonradan eklenen bölümler yıkıldı, raspalar alındı ve güçlendirme projeleri güncellenerek uygulandı. Şu anda kaba sıva işlemleri devam ediyor. Restorasyonla birlikte müze kompozit setinin içeriği için bakanlıkça danışma kurulu oluşturuldu. Bu kurulda, 1980-1984 yıllarında cezaevinde kalan tanıklarla istişareler gerçekleştirildi. O döneme ait olayların doğru yansıtılması amacıyla kompozit set çalışmaları yürütüldü” dedi.

‘FESTİVALE YETİŞMESİ İÇİN PLANLAMA YÜRÜTÜLÜYOR’

İlk etabın 15 Ağustos’ta tamamlanacağını belirten Koç, ikinci etap kapsamında teşhir-tanzim, çevre düzenleme ve peyzaj çalışmalarının yapılacağını ifade etti. Koç, “İkinci etapta çok amaçlı salonun restorasyonu, cezaevi ana binasının mekanik ve elektrik tesisat imalatları tamamlanacak. Kültür Yolu Festivali’nin düzenleneceği Ekim 2026’ya kadar müzenin tamamlanması hedefleniyor” diye konuştu. (DHA)