Türkiye nin konuştuğu kaza sonrası yeni tartışma: Valeye anahtar vermek zorunda mıyız? Uzman isim CNN TÜRK te yanıtladı

İzmir’in Çeşme ilçesindeki zincir otelden çıkış yapan Selen Yalaz, otomobilini istedi. Otelde vale olarak çalışan F.T. kapalı otoparktaki otomobili çıkarmak isterken kaza yaptı.

Çarpmanın şiddetiyle otomobilde hava yastıkları açılırken, araca pert raporu verildi. Polis tarafından tutulan tutanakta, F.T.’nin araçla otopark içerisinden sola dönüş için manevra yaparken sürüş hakimiyetini kaybederek beton sütuna aracın sağ ön kaput, ön tampon, sağ çamurluk kısımlarıyla çarpması neticesinde tek taraflı maddi hasarlı trafik kazası meydana geldiği belirtildi. Kaza, otoparkın güvenlik kameralarına da yansıdı. Otomobilin sahibi Selen Yalaz, olaydan 45 dakika sonra durumun kendisine söylendiğini belirterek, “Gece müdürü olduğunu öğrendiğim biriyle otoparka indik ve aracımın halini gördüm.

Türkiye’de ne yazık ki vale terörü var. Görüntüleri izlediğimde arabam hunharca kullanılmış. Otoparkta yüksek hızla vale aracı kullanmış. Bunu da geçiyorum otelin müdürü bana, ‘Olur böyle şeyler’ diyor. Sonrasında otelin sahiplerinin, ‘Bizim valeler duvarda bir şey denemiş’ dediğini duyuyoruz. Hem büyük bir mağduriyet yaşadık hem de krizi yönetemediler. Üstüne üstlük benden 400 lira vale ücreti alındı. Olay sonrasında geri bile vermediler. Hukuki olarak takipçisi olacağız” diye konuştu.

Bu kaza sonrası sosyal medyada valelerle ilgili tartışmalar ortaya çıktı. Bazı işletmeler müşterilerine otopark hizmetini vale şartı ile sunuyor. Peki bu durum yasal mı, anahtarını verdiğimiz araçlarla ilgili ne gibi sorumlulukları var? Hukukçu Hadi Dündar CNN TÜRK yayınında merak edilen konularla ilgili açıklamalarda bulundu.

Dündar, konuşmasında şu ifadelere yer verdi:

Bu olayda sorumluluğun kimde olduğunu ortaya çıkartmamız için önce yönetmeliğe ve kanuna bakmamız gerekiyor. 2020 yılının aralık ayında vale ile ilgili bir yönetmelik çıkartıldı. 15 maddelik bir yönetmelik ve bu yönetmelikte valenin nasıl olması gerektiğini, vale olabilecek kişilerin özelliklerinin neler olduğunu, işletmenin sorumluluklarını, aynı zamanda aracını teslim edenin sorumluluklarını, hepsini detaylı bir şekilde sahadan alınan sorunlarla birlikte değerlendirildi, değerlendirme sonucunda hazırlanan bir yönetmeliğimiz var. Bu yönetmeliğimiz tam anlamıyla bütün sorulara cevap verebilecek pozisyonda bir yönetmelik olarak karşımıza çıkıyor.

Şimdi bu yönetmeliğe baktığımızda, vale olacak kişinin özellikleri sıralandığında, madde 7'de hangi insanların vale olamayacağını öncelikle düzenlemiş, demiş ki burada ağır bir ceza durumu söz konusuysa, ağır bir ceza almışsa daha önce, vale hizmeti veremeyecek. Yani o kişi Vale olarak çalışamayacaktır.

KİMLER VALE OLAMAZ?

Bunlar nedir? Mesela devlete karşı bir suç. Suç işlemişse, anayasal düzene karşı bir suç işlemişse, uyuşturucu ticareti, uyuşturucu kullanmaktan dolayı bir cezası varsa, hırsızlıktan dolayı bir cezası varsa özellikle eklenmiş o suç oraya, hırsızlıktan dolayı bir cezası varsa ya da cinsel saldırıdan dolayı bir ceza almışsa daha önce bu şahıs vale olarak çalıştırılamayacaktır, yasağı vardır. Son 5 yıl içerisinde eğer ölümlü bir kazaya karışmışsa ya da burada olamıyor ya da eğer alkolü ya da uyuşturucunun etkisi altında bir araç kullanma durumu söz konusu olmuşsa yine vale olamıyor. Bir de yüksek hızdan dolayı eğer son 5 yıl içerisinde bir işlem yapılmışsa kendisiyle ilgili yine vale hizmeti veremiyor, vale olamıyor. Denmiş ki vale hizmeti verecek kişinin bazı özelliklere sahip olması gerekir ki burada bahsedilen sorumlulukları en azından minimuma indirmek açısından.

"VALE ŞİRKETİ YARDIMCI KURULUŞ"

Peki burada bakıldığında vale hizmeti verecek olan şahsın bir yeterlilik belgesine sahip olması gerektiği düzenlenmiş mi? Evet. Öncelikle bir yeterlilik belgesi alacak. Bu yeterlilik belgesini alırken hangi özelliğine dikkat ediliyor özellikle? Yani psikolojik olarak psikoteknik anlamında da bir yeterliğe sahip olup olmadığını incelemesi ve bunun sonucunda bir rapor düzenleniyor kendisiyle ilgili. Neden? Çünkü alınan araca zarar vermemesi gerektiğinin farkında olması gerekiyor. Kendisine yüklenen görevi tam anlamıyla yerine getirebilmesi adına. Tabii bununla yetiniyor mu? Yetinmiyor. Burada çünkü vali hizmeti veren şirketi çalıştırdığı valenin karıştığı bir kazada ya da işte oradaki kendisinden kaynaklanan bir sorunda sorumlusunun kim olabileceğini de aynı zamanda ortaya çıkartmamız gerekiyor. Burada da şöyle bir durum ortaya çıkıyor. Valenin karıştığı kazadan doğan zararda öncelikle vale şirketi sorumlu. Vale şirketiyle beraber işletme sorumlu olmaktadır. Çünkü vale şirketi işletmenin yardımcı kuruluşudur. Ana konu işletmedir. İşletme dediğimiz gittiğiniz restoran, gittiğiniz otel ya da işletme.

İLK SORUNLU İŞLETME Mİ?

İlk sorumlu işletmedir. İşletme burada tamamen sorumlu olacaktır. Fakat işletme vale hizmeti veren şirketle arasında bir sözleşme yapması gerekiyor. Vale hizmeti verilirken yani vale hizmetini verebileceğini eğer ruhsatında işletilmişse bu vale hizmetini verebiliyor. Vale hizmetini veriyorsa vale şirketiyle bir sözleşme de yapması gerekiyor. Aynı zamanda sigorta da yapması gerekiyor. Bu kazaların önüne geçmek adına yani burada doğan zararın kim tarafından ödenmesi tartışması yaşanmasın diye valenin karıştığı kazalarda burada eğer kusur valede ise sigortadan karşılanması gerekti.

Valenin vale hizmeti veren şirketin yaptığı sigortadan bir karşılanma durumunun söz konusu olması gerekiyor.

Peki burada tek bir kriterde araç sahibi sorumlu olabiliyor? Gizli bir sorunu varsa aracın daha önce bir sorunu varsa ve bu sorun. Kayıt altına alınmış ancak bunun tamiratı için gerekli işlemleri yapmamışsa bu da yargılama sonucunda alınacak bilirkişi raporları neticesinde ortaya çıkıyorsa o zaman aracı teslim eden kişinin de bu işlemlerden sorumlu olabileceğidir. Aksi takdirde bütün diğer kısımlarla ilgili hem vale şirketi hem de işletme müteselsilen birlikte müştereken bu işten sorumlu olabilecektir. Hem maddi anlamda hem de manevi anlamda ki bütün zararlarda. Bir anlamda hem manevi bir anlamda ki bütün zararları.

VALE HİZMETİNİ KULLANMAYA MECBUR MUYUZ? 

Bu da düzenlemiş. Bakın işte bu yönetmelik dedim ya sahada anlayabilecek bütün sorunlara karşı yapılmış bir düzenlemedir. Bu da düzenlenmiş. Demiş ki vale hizmeti verecek şirket öncelikle bir vale noktası belirlemek zorunda. Bu vale alanının belli olması gerekir. Yani gelen sürücünün bu vale alanının olduğunu bilmesi gerekir. Aynı zamanda ücretsiz bir otopark varsa ücretsiz otoparkın nerede olduğunu da göstermesi gerekiyor.

"SİZİ VALEYE MECBUR BIRAKMAMAK ZORUNDA"

O açıklayıcı bir şekilde bilgilendirecek şekilde. Niye? Çünkü açık otopark eğer ücretsiz bir otopark varsa ben oraya geçmek istiyorum. Yani sizi mecbur bırakmamak zorundadır. Eğer mecbur bırakılırsa orada zaten vale hizmetinden bahsedemeyiz. Bir de demiş ki vale hizmetini verecek olan şahsın yakasında tanıtıcı bir kart olması gerekir. Vale hizmeti veren şahıs bir yelek giyecek. Bu yeleğin üzerinde vale ismi yazılacak. Aynı zamanda o işletmenin logosu da olacak. Yani aynı vale. Birden fazla işletmenin valeliğini yapıyorsa da orada belli olmuş olacak ki siz hangi işletmeye geliyorsanız o işletmenin valesine aracınızı teslim etmeniz gerekir. Gördüğümüz yerlerde var, görmediğimiz o yeleği yerlerde var açıkçası. Görmediğimiz yerlerde buradaki yönetmeliğe karşı yönetmeliğin kendilerine yüklediği sorumlulukları yerine getirmediğinden dolayı yarın bir sorun çıktığında kendilerini koruyacak hukuki bir zemin de olamayacaktır.

Onun için tamamen işletme sorumlu olacaktır. İşletme üzerine düşen bütün her şeyi yerine getirse dahi, bakın bütün bu yönetmelikteki bütün üzerine düşen görevi yerine getirse dahi objektif sorumluluk neticesinde yine sorumlu olacaktır. Çünkü Türk Borçlar Kanunu 66. madde diyor ki sen birini çalıştırıyorsan o çalıştırdığın kişiden sorumlusun. O çalıştırdığın kişiden sorumlu olduğun için de o şahsın verebileceği bütün zararlardan önce sen sorumlusun. Eğer şahıs bilinçli bunu yaptıysa, eğer şahıs burada gerçekten tam anlamıyla kusurluysa o zaman diyor ki sen önce üçüncü kişi yani mağdurun zararını gider daha sonra da çalışanlar mı alır? İşletmeye bunu söylüyor zaten diyor ki mağdurun zararını gider.

BU ŞARTLARI TAŞIMAYAN YERLERE DİKKAT!

Burada biz kime gidiyoruz? Öncelikle şirkete gidiyoruz. İşletme. İşletme ne diyor bize? Diyor ki ben vale ile bir sözleşme imzaladım. Sözleşmeden dolayı valenin şu sigortası var. Bu sigortadan dolayı da bu zarar giderilsin diyor. O zaman da o sigorta da gideriyor. Eğer o sigorta yoksa az önce dediniz ya üzerinde olmayan, yelek olmayan şahıs da görebiliyoruz. Vale noktası olmayan, ücreti belli olmayan, pontularla ücretsiz otoparkı göstermeyen ya da valenin az önce şartlarını söyledik, siz de karşılaşıyorsunuzdur. Çok fazlaca ben özellikle mesela aracımızda genelde değerli eşyalarınız oluyor ya da işte özellikle görevden dolayı silah taşımak zorunda oluyoruz. Aracın anahtarını veremiyoruz yani ya da verdiğimizde bile yanında bekliyoruz park etsin park ettikten sonra anahtarı tekrar bize getirsin diye.

Çünkü aracın içerisinde bir şey çalındığında ya da bir şey alındığında ispatı mümkün olamıyor ne yazık ki. Mümkün olamadığından dolayı da karşı tarafta rücu edemiyorsunuz yani ondan talep edemiyorsunuz. Ondan dolayı da ne yazık ki mümkün mertebe valilerle ilgili eğer valeye veriyorsanız aracınızı bir fiş düzenlenmesi gerekiyor.