Türkiye Rus gazına göbekten bağlı Sözcü Gazetesi

Güney ÖZTÜRK

Türkiye, her ne kadar ABD Başkanı Donald Trump ile yakınlaşma adına ABD’den LNG satın almayı kabul etse de Rusya’dan aldığı gazı kesme ihtimali çok düşük. Çünkü, garantili projeler gibi Rusya ile yapılan doğalgaz anlaşmalarında da gaz kullanılmasa bile ödeme zorunluluğu bulunuyor. Rusya ile yapılan büyük gaz kontratlarının bir kısmı 2025 sonunda yenileme aşamasına gelecek. Bu tarihe kadar Türkiye’nin Rus gazını kesme şansı yok; kontratlar iptal edilirse Türkiye, hem alternatif kaynak bulmakta zorlanır hem de yüklü tazminat ödemek durumunda kalır.

ALMASAK DA ÖDEYECEĞİZ

Uzmanlara göre, Trump’ın çağrısına rağmen Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin yıllar önce attığı imzalarla Türkiye’yi güçlü biçimde bağladı; kısa vadede bu bağımlılığı kırmak mümkün değil. LNG ise ancak uzun vadede dengeleyici rol oynayabilir.Beyaz Saray’da ABD ile LNG anlaşmaları imzalanırken, Türkiye’nin Rusya ile yaptığı uzun vadeli ‘al ya da öde’ kontratları ve fiyat avantajı bulunuyor. Türkiye’nin doğalgaz ithalatında Rusya hâlâ belirleyici konumda. 2024’te ithal edilen 52 milyar metreküp gazın yaklaşık yüzde 40’ı Rusya’dan geldi.

Washington’un Ankara’ya ‘Rus gazını azaltın’ baskısına rağmen, Karadeniz altından geçen Mavi Akım ve TürkAkım boru hatlarıyla sağlanan gazdan kısa vadede vazgeçmek mümkün değil.  Mavi Akım ve TürkAkım, Türkiye’nin sanayi ve konut tüketimi için temel kaynak. Üstelik uzun vadeli kontratlar ‘al ya da öde’ hükmü içerdiği için Ankara, gazı çekmese de belirlenen miktarın bedelini ödemek zorunda. Bu durum, Putin’in zaman zaman dile getirdiği ‘gazı keserim’ tehdidini boşa çıkarıyor. Moskova da yükümlülükleri nedeniyle akışı kolayca durduramıyor.

Türkiye, enerji kay¬naklarını çeşitlendirmek için LNG ithalatını artırıyor. BOTAŞ ile Amerikan şirketi Mercuria arasında 20 yıllık LNG anlaşması yapıldı. Yıllık yaklaşık 4 milyar metreküp sevkiyat planlanıyor. Ancak LNG fiyatlarının yüksekliği ve altyapı sınırlamaları, bu kaynağın Rus boru gazını kısa vadede ikame etmesini zorlaştırıyor. Üstelik Rusya’dan gelen boru hattı gazı, son iki yılda 1.000 metreküp başına yaklaşık 220-290 dolar bandında seyrederken, ABD ile yapılan LNG anlaşmasının ortalama maliyeti 1.000 metreküp için yaklaşık 614 dolar. Yani Amerikan LNG’si, Rus boru gazına göre neredeyse iki-üç kat daha pahalı.