Unuttum diyorsunuz ama hayatınızı onlar belirliyor Sözcü Gazetesi

Bern Üniversitesi'nden Tom Willems liderliğindeki ekip, 40 gönüllüyle yürüttüğü deneyde katılımcılara insan yüzleri ve nesnelerden oluşan 96 görsel eşleşmesi sundu. Ardından 30 dakika ve 24 saat sonra bu görsellerin eşleşip eşleşmediğini test etti.

Katılımcılar verdikleri cevaplarda üç kategoriye ayrıldı: hatırladıklarını belirtenler, emin olmayanlar ve tamamen tahmine dayalı cevap verenler. Hatırladığını söyleyen katılımcılar eşleşmeleri yüzde 87 doğrulukla bildi. Ancak "hatırlamıyorum" diyenlerin bile rastgele seçmesi beklenen yüzde 33'lük başarı oranının üzerinde yaklaşık yüzde 50 doğrulukla cevap vermesi dikkat çekti.

BİLİNÇLİ DEĞİL AMA BEYİN HALA BİLİYOR

En dikkat çekici sonuç ise "emin değilim" diyen grubun performansıydı: 30 dakika sonra yüzde 57, 24 saat sonra yüzde 54 oranında doğru cevap verdiler. Bu oranlar bilinçdışında bir tür anı izinin aktif kalmaya devam ettiğine işaret ediyor.

Fonksiyonel MR görüntülemeleri de bu bulguyu destekledi. Hatırlamadığını belirten ama doğru tahminde bulunan kişilerin hipokampus bölgelerinde, tıpkı hatırlayan kişilerde olduğu gibi aktivite tespit edildi. Bu da "unutulan" bilgilerin aslında beyinde hala var olduğunu gösterdi.

ANILAR ZİHNİN ARKA PLANINA TAŞINIYOR

Çalışmanın 24 saatlik kısmında hatırladığını ifade eden katılımcıların beyninde yalnızca hipokampus değil, aynı zamanda karar alma ve farkındalıkla ilişkilendirilen ön sigulat girusta da izler bulundu. Bu da anıların zamanla hipokampüsten neokortekse aktarıldığını ve bu sürecin bilinçli hatırlamayla ilişkili olabileceğini düşündürüyor.

Cambridge Üniversitesi'nden sinirbilimci Amy Milton, bu bulguların "standart konsolidasyon teorisiyle" örtüştüğünü söylüyor. Bu teoriye göre anılar önce hipokampüste oluşur, ardından uyku gibi süreçlerle tekrar edilerek uzun süreli belleğe aktarılır.

PRİMİNG ETKİSİNE BENZER AMA DAHA DERİN

Araştırma, hafıza sistemlerinin yalnızca hatırlananlardan ibaret olmadığını, farkında olmadığımız bilgilerin de karar süreçlerimize yön verebildiğini ortaya koyuyor. Bu durum, daha önce karşılaşılan kelime ya da görselin sonraki tepkileri şekillendirdiği "priming" olgusunu andırsa da uzmanlara göre farklı beyin bölgeleri ve daha uzun süreli etkiler söz konusu.

Araştırmayı değerlendiren uzmanlara göre beynimizde bilinç dışı bir şekilde saklanan anılar, farkında olmadığımız tercihlerimize bile etki edebiliyor. Sonuç olarak bir anının davranışlarımızı şekillendirmesi için onu hatırlamamız şart değil.