Ursula’nın ölüm uçuşu! Sözcü Gazetesi

Brüksel sabahı sıradan başlamıştı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Bulgaristan’a planlı ziyaretine çıkarken rotada en ufak bir risk görünmüyordu. Jet, sabah 08.15’te kalktı.

Kalkıştan 40 dakika sonra, 38 bin feet irtifada Bulgar hava sahasına girerken ilk sinyal düştü. Navigasyon ekranlarında rota sapması belirdi, ardından koordinatlar kayboldu. Kokpitte derin bir sessizlik oldu.

★★★

“Delta Bravo 1-9, konum teyit” dedi kule. Pilot, saniyelerce cevap veremedi. “GPS kapandı, manuel moda geçiyoruz” dedi ikinci pilot alçak sesle.

İniş planı bir anda çökmüş, uçak haritalara, pusulalara, manuel hesaplamalara kalmıştı. Kağıt haritalar açıldı, el yordamıyla koordinatlar hesaplandı, kuleyle her konuşmada sinyaller kesilip geldi.

İçeride yolcular sıradan bir gecikme sanıyordu, oysa kokpitte ter damlıyordu. Uçak, Plovdiv üzerinde dakikalarca daire çizdi. İrtifa sabit tutulmaya çalışıldı ama her sinyal kaymasıyla yeni sapmalar yaşandı. Yakıt hesapları güncelleniyor, fren basınçları kontrol ediliyordu. En sonunda kuleyle görsel yaklaşma koordinasyonuna geçildi, iniş manuel hesaplarla yapıldı.

★★★

Olay netti.… Rusya’nın elektronik harp taktiklerinden biri olan “GPS jamming” ve “spoofing” (sahte sinyal yayma taktiği) devredeydi. Uydu sinyalleri bastırılmış, uçağın navigasyon sistemleri yanlış verilerle doldurulmuştu. Bu, sıradan bir hava sahası sorunu değildi. 2022’den bu yana Baltıklar’da, Finlandiya’da, hatta İngiltere Savunma Bakanı’nın uçağında bile görülen aynı tablo, bu kez Avrupa Birliği’nin en tepe ismini hedef almıştı.

Olaydan sonra ilk önce İtalya Savunma Bakanlığı harekete geçti.  Devlet uçuşlarının izlenebilirliğinin gizleneceğini açıkladı. Flightradar ve benzeri platformlardan devlet uçaklarının görünürlüğünü kaldırmak, rotaları şifrelemek, güzergâh bilgilerini yalnızca diplomatik izin için paylaşılması için çalışma başlattı. 

★★★

Çünkü mesele artık yalnızca teknik bir arıza değil; liderlerin güvenliğiydi. NATO, elektronik koruma sistemlerinin güçlendirilmesi için “24 saat mesai” açıklaması yaparken, İngiliz istihbaratı yaşananı “akıl almaz bir pervasızlık” olarak tanımladı.

Von der Leyen’in uçağı o gün piste güvenle teker koydu. Ama o 67 dakikalık kör uçuş, Avrupa başkentlerinde soğuk bir gerçekle yüzleşmeye yol açtı.

Yeni cephe gökyüzünde, silahlar görünmüyor. Ve bir sonraki sinyal kararmasında, bir lider değil, yüzlerce masum yolcunun hayatı da söz konusu olabilir.

Savaşın yeni düzeninde roller değişti. Eskiden bir hedefe saldırmak için üç kişi şarttı: bir planlamacı, bir operatör ve bir navigatör. Planlamacı hedefi seçer, operatör her drone’un kumandasını ayrı ayrı yönetir, navigatör de rotayı hesaplar, düzeltirdi. Şimdi tablo farklı. Ukrayna’nın geliştirdiği sürü yazılımı sayesinde operatör yalnızca koordinatı giriyor, “hedef bu” diyor; gerisini dronelar kendi aralarında konuşarak çözüyor.

★★★

Biri keşif yapıyor, rotayı çiziyor. Diğerleri sıraya giriyor, bombaları hangi anda bırakacaklarına birlikte karar veriyor. Biri düşerse, diğeri görevi devralıyor. İnsan yalnızca “evet, vur” dediği noktada devreye giriyor. Üç kişinin işi tek kişiye inmiş durumda. Bu da Ukrayna’nın insan kaynağını daha verimli, saldırılarını daha hızlı ve ölümcül kılıyor.

Teknolojinin kalbi Kiev’in bir banliyösünde, sıradan bir garajda atıyor. Garaj kapısında çim biçme makinesi, içeride pinpon masasının üzerinde lehimlenen devre kartları, 3D yazıcılardan çıkan gövde parçaları…

Bu mütevazı atölyede geliştirilen yazılım, sahada Rus hatlarını tarumar ediyor. Şimdi bu sistem, ABD’den aldığı yatırımla 100 drone’luk tam sürü denemelerine hazırlanıyor.

★★★

Bu teknoloji hâlâ tam bir “Hollywood sürüsü” değil. Yani yüzlerce drone’un tek beyinle saldırdığı bir seviyeden bahsetmiyoruz. Ama şimdiki sistem bile Rus savunma hatlarını aşmakta, tankları, ikmal kamyonlarını, mevzileri nokta atışıyla vurmakta eşsiz. En önemlisi, drone’ların birbirleriyle doğrudan haberleşmesi sayesinde Rusya’nın sinyal karıştırma girişimleri de boşa çıkıyor.

Pentagon’un 10 yıl önce brifinglerde “yakında” dediği gelecek artık Ukrayna semalarında yaşanıyor. Sürü zekâsı sahada komutan gibi çalışıyor, kararlarını kendi veriyor.

Bu yalnızca savaşın taktiklerini değil, savaşın ahlakını da değiştiriyor. Ve biz, gökyüzünde vızıldayan o metal kanatlı sürülerde, yarının savaşlarının soğuk yüzünü şimdiden görebiliyoruz.