Uzmanlar uyardı: Bunu sakın yapmayın cezası çok büyük! ‘Bilmiyordum’ savunması neden kabul görmüyor?

Son dönemde Türkiye genelinde dijital dolandırıcılık vakaları artıyor. Suç örgütleri, küçük meblağlar ve sosyal bağlar üzerinden kurdukları güven ilişkileriyle bireyleri kendi hesaplarını kullandırmaya ikna ediyor. Bu masum görünen yardımların ardında ise ciddi suç gelirleri, ağır cezalar ve geri dönüşü zor hukuki süreçler yatıyor. 
8 BİN LİRAYA HESABINI KİRALADI, DOLANDIRICILIK SUÇUYLA TUTUKLANDI
Mardin’de 18 yaşındaki Ömer Marık’ın yaşadıkları bu tabloyu çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi. Marık, arkadaşı A.K.’ye hesabını 8 bin TL karşılığında kullandırdıktan sonra, gelen 150 bin liranın dolandırıcılık parası olduğu gerekçesiyle tutuklandı. A.K. ise gözaltına alındı ve sonrasında serbest bırakıldı.

Ömer Marık'ın ailesi (solda) oğullarının suçsuz olduğunu savunuyor. Oğullarının hesabını kiraya verdiği A.K. (sağda) ise gözaltına alındıktan sonra serbest bırakıldı.
‘HESABINI KULLANDIRAN GENÇLER CEZAEVİNDE, ASIL SUÇLULAR DIŞARIDA’

Ailesi ve avukatı, Ömer Marık’ın suçsuz olduğunu, yalnızca iyi niyetle hareket ettiğini savunuyor. Ailenin avukatı Gurbet Bilbay ise son bir haftada buna benzer 7 dosya geldiğini belirterek “Hesabını kullandıran gençler cezaevinde, asıl suçlular dışarıda” diyerek benzer davaların hızla arttığına dikkat çekti.

Peki, bu dolandırıcılık yönteminde en çok kimler hedef alınıyor? Nasıl bir yol izleniyor? Hesaplarını kullandıran kişiler gerçekten suç ortağı mı, yoksa farkında olmadan suç zincirine dahil edilen mağdurlar mı? Uzmanlarla konuştuk.
PHİSHİNG'DEN BAHİSE: HESAP KİRALAMANIN KARANLIK KULLANIM ALANLARI
“Yeni güncel olayda kişi kendi rızasıyla hesabını vermiş ancak genel olarak hesap kiralama yöntemleri sıklıkla ‘phishing’ (oltalama), yasa dışı bahis, kripto para dolandırıcılığı ve e-ticaret sahtekarlıklarında da kullanılıyor” diyen Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Bilişim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, şöyle devam etti:
“Örneğin, dolandırıcılar sahte bir internet sitesi ya da sahte bir yatırım platformu üzerinden insanları kandırarak para transferini bu kiralanmış hesaba yönlendiriyor. Böylece gerçek kimliklerini gizleyerek paranın izini kaybettirmeye çalışıyorlar.” 

‘SANA SADECE PARA GELECEK, HİÇBİR SORUN OLMAZ’ DİYEREK GÜVEN VERİYORLAR
Ayrıca Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Sosyal medya üzerinden yürütülen ‘sahte satış’ veya ‘yatırım vaadiyle para toplama’ yöntemlerinde de bu tür hesaplar kullanılıyor. Dolandırıcılar genellikle hesap sahibine “sana sadece para gelecek, hiçbir sorun olmaz” diyerek güven veriyor. Ancak gelen para, başka bir mağdurdan çalınan para oluyor ve süreç sonunda banka hesap sahibi, kara para aklama veya dolandırıcılık suçlamalarıyla karşı karşıya kalıyor” ifadelerini kullandı.


‘GÜNDE 500 TL KAZAN’, ‘HESABINI KİRALA PARA KAZAN’ İLANLARI SOSYAL MEDYADA ARTIYOR
Son dönemlerde banka hesabı kiralama vakalarında ciddi bir artış gözlemlendiğinin altını çizen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Özellikle ekonomik zorlukların gençleri alternatif gelir arayışına ittiği bir dönemde, “kolay para” vaatleri oldukça cazip geliyor. Dolandırıcılar, sosyal medya üzerinden ‘günde 500 TL kazan’, ‘hesabını kirala para kazan’ gibi ilanlarla kişilere ulaşıyor. Bu tür dolandırıcılık vakalarının sayısı özellikle 2024’ün son çeyreğinden itibaren belirgin biçimde artmış durumda” diye konuştu.

“Sosyal medya platformları ve Telegram gibi mesajlaşma uygulamalarında, anonim hesaplar üzerinden banka hesaplarının ihtiyaç sahibi gibi gösterilen kişilere kiralanması için ilanlar veriliyor” diyen Prof. Dr. Kırık, “Bu ilanlar bazen yardım bahanesiyle, bazen de “freelance ödeme alacağız, senin hesabını kullanalım” gibi masumlaştırılmış ifadelerle sunuluyor. Benzer ilanlara rastladığımda ekran görüntülerini arşivliyorum” dedi.

Bu tür olaylarda dijital iz takibi genellikle IP adresi analizi, mobil cihaz verisi, internet trafiği ve para transferlerinin izlenmesi yoluyla yapılıyor. Siber güvenlik uzmanları, banka ve BTK gibi kurumlarla iş birliği içinde, paranın hangi cihazdan, hangi ağ üzerinden gönderildiğini tespit edebiliyor. Eğer suçlular VPN veya sanal sunucu kullanmışsa, takip daha teknik hale geliyor ama yine de dijital izler her zaman tamamen silinemiyor.

Prof. Dr. Ali Murat Kırık

‘KENDİNİZİ KARA PARA AKLAMA VE TERÖRİZMİN FİNANSMANI DAVALARININ İÇİNDE BULABİLİRSİNİZ’
Peki banka hesabını kiraya veren kişilerin hukuki olarak karşı karşıya olduğu riskler neler?
Bu soruyu Dr. Avukat Ceren Küpeli’ye sorduğumda “En kritik olandan başlamak gerekirse; kaynağını bilmediğiniz bir para hesabınıza düştüğü andan itibaren, kendinizi suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı gibi davaların içinde bulabilirsiniz” cevabını verdi. Küpeli, konuya dair şu önemli bilgilerin altını çizdi:
-- Gerçekten hukuken başınıza gelebilecek en kötü senaryo bu çünkü böyle bir durumda suç, ‘devlete karşı işlenmiş suç’ mahiyetinde oluyor. Örgütle işlenmesi gibi ağırlaştırıcı bir unsuru bulunuyor. Kişiler, çok uzun süreli hapis cezası öngörüsüyle ağır ceza mahkemelerinde yargılanıyor.
-- Hesabını kiralayanları bekleyen bir diğer hukuki risk ise kiralayan kişilerin işledikleri suç her ne ise örgüt kapsamında aynı suçtan yargılanmaları. Genellikle illegal bahis dosyalarında, kripto varlıkların getirilerinin paraya çevrilmesinde ve nitelikli dolandırıcılık dediğimiz internet ortamında gerçekleştirilen dolandırıcılık vakalarının son halkasında, farklı birine suçu yıkmak üzere böyle kiralanan hesapların kullanıldığını görüyoruz. Bunlar genellikle de çocuklar çıkıyor.

‘BANKA HESABIMIN SUÇTA KULLANILACAĞINI BİLMİYORDUM’ KABUL GÖREN BİR SAVUNMA DEĞİL’
"Geçtiğimiz seneye kadar benzer dosyalarda kişinin kullanıldığı kabul edilerek savcılık tarafından takipsizlik veriliyordu" diyen Dr. Ceren Küpeli, "Ancak son dönemdeki davalarda banka hesabını bilerek isteyerek kiraya veren bir kişinin savunmasının takipsizlik için suçla eylem arasındaki illiyet bağını kesmeye yeterli gelmediğinin değerlendirildiğini ve hesap sahiplerinin suça müşterek faillikten ceza aldıklarını görüyoruz" dedi ve ekledi:
"Özetle, “Banka hesabımın suçta kullanılacağını bilmiyordum” savcılıklar nezdinde tek başına kabul gören bir savunma değil, bunu açıkça belirtelim."

BANKALARIN HESAP KİRALAMA KONUSUNDAKİ SORUMLULUĞU NEDİR?
“Davaları incelediğimizde 2004-2005 doğumlu gençlere ait banka hesaplarında, hesap açıldıktan kısa bir süre milyon liraları bulan ve sürekli aktif para transferleri olduğunu görüyoruz” diyen Dr. Ceren Küpeli, “18 yaşında bir gencin bu büyük meblağlı paralarla sık para transferi işlemleri gerçekleştirmesi bize şüpheli gelse de bankaların birçoğunun benzer olayları şüpheli işlem olarak değerlendirmeden süreci sadece izlediklerine dava dosyalarından şahit oluyoruz” ifadelerini kullandı.
Dr. Küpeli, “5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun uyarınca banka, kredi kuruluşları yasa dışı yollardan elde edildiğine dair bir şüphe gerektirecek işlemle karşılaşmaları durumunda bu işlemi 'Malî Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı'na bildirmekle mükellef" dedi ve ekledi:
"Aynı şekilde böyle bir şüpheli işlem durumunda 'Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 128’inci maddesine uygun olarak kişinin malvarlığına el koyabilir ve gizli soruşturmacı atayabilirler. Yasal düzenlememiz var ama uygulama için adım atılmasını bekliyoruz.”

‘IBAN’A GELEN HABERSİZ PARADA VAKİT KAYBETMEDEN HAREKETE GEÇMEK ÇOK KRİTİK’
IBAN ile ilgili dolandırıcılık faaliyetleri de çok fazla… Örneğin hiç haberimiz yokken dolandırıcılar hesabımıza para gönderebiliyor. Bu noktada hukuki olarak nasıl bir yol izlemek gerekiyor?
“Para transferi her zaman kişiyi mevcut bir suçun içine çekebilecek bir olaydır” diyen Dr. Ceren Küpeli “Size parayı gönderen kişinin bir suç soruşturması kapsamında incelenmesi durumunda, savcılık tarafından öncelikle size neden ve ne sıklıkta para gönderildiği sorgulanacaktır” dedi.

Dr. Küpeli, “Eğer haberiniz olmadan bir para gönderildiyse, bu paraya yönelik nasıl bir ihbar süreci işlettiğiniz incelenecektir. Dolayısıyla böyle bir durumda, ivedi şekilde bankanıza giderek bilmediğiniz bir kişiden para transferi gerçekleştirildiğini bildirmenizi ve bu bildiriminizi delil haline getirecek bir yazıyı bankadan almanızı tavsiye ediyorum. Böyle olaylarda vakit kaybetmemek kritiktir. Para transferine itirazı beklettiğiniz süre, sizin bu aktarımı kabulünüz şeklinde yorumlanabilir” ifadelerini kullandı.

PARA GÖNDERİRKEN AÇIKLAMA KISMINA DİKKAT!
Sosyal medyadaki pek çok avukat, paylaşımlarında, “En yakın arkadaşınıza bile para gönderirken açıklama kısmına ne parası olduğunu yazın” diye uyarılarda bulunuyor. Bu bölümü boş bırakmak sorunlar çıkarabilir mi?
Dr. Ceren Küpeli, “Para transferine açıklama yazmak, bir nebze olayı aydınlatmaya yarayabilir ama farklı bir ifadenin yazılarak sürecin manipüle edilmesi de mümkün olduğundan doğrudan hükme esas alınabilecek bir delil olmayacaktır. Fakat her halükarda diğer delillerle birlikte hem ceza hem de hukuk davaları bağlamında alacak davalarında iddianızı destekleyecek bir argüman olacaktır” ifadelerini kullandı.

Ticaret Bakanlığı da vatandaşlara kişisel finansal bilgilerini üçüncü kişilerle paylaşmamaları uyarısında bulundu. Bakanlıktan yapılan açıklamada, son dönemde bazı vatandaşların banka hesaplarını maddi menfaat karşılığında üçüncü kişilere kullandırdığı ya da hesap bilgilerini paylaşarak çeşitli yasa dışı faaliyetlere dolaylı olarak dahil olduğu vakalara sıklıkla rastlandığı aktarıldı.
Açıklamada, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un ilgili maddesi uyarınca kendi adına ancak başkasının hesabına işlem yapan kişilerin bu durumu ilgili finansal kuruluşuna yazılı olarak bildirmemesi halinde hapis veya adli para cezasıyla karşı karşıya kalabileceğinin hüküm altına alındığı anımsatıldı. Ayrıca, vatandaşların şüpheli durumlarla karşılaştıklarında derhal bankaları veya yetkili kurumları bilgilendirmesi gerektiği vurgulandı.