Vaka sayısı artıyor: Doktorlar bile yaşamaya başladı! ‘12 saat içinde ileri evreye ulaştı’, ‘Korktuğum için annem aynaları kaldırdı’ Bu belirtilere dikkat!

Son yıllarda yüz felci (özellikle Bell felci) vakalarında küresel ölçekte artış gözlemleniyor. ABD’de yapılan kapsamlı bir araştırma, 2007-2022 yılları arasında yüz felci teşhislerinin istikrarlı şekilde arttığını ortaya koyuyor. 2022'den sonra ise bu artış katlanarak devam ediyor.
Toplumda hâlâ geçici ve önemsiz sanılan bu rahatsızlık, bazı kişilerde kalıcı hasarlara yol açabiliyor. İşte bu kişilerden biri de B.A. Hem ilk gençlik yıllarında hem de ilerleyen yaşlarında iki kez yüz felci geçirdi. Yıllar süren tedavi arayışını, sosyal hayattan izole olma mücadelesini ve hastalığın görünmeyen yönlerini anlattı.
‘UYURKEN VE DUŞ ALIRKEN GÖZÜMÜ BANTLA KAPATMAK ZORUNDAYDIM’
İstanbul’da yaşayan B.A., ilk yüz felcini 20 yaşındayken geçirdiğini belirterek yaşadığı süreci şu sözlerle anlattı:
“Kulağımın arkasındaki bir ağrıdan birkaç gün şikâyet ettikten sonra yüz felci başladı. O zaman çevremdekiler bunun çok da korkulacak bir şey olmadığını, kendi kendine iyileşeceğini söylediği için ilk gün çok ciddiye almadım.”
İlk olarak evine yakın bir sağlık ocağına gittiğini söyleyen B.A., orada verilen ilaçların etkisiz olduğunu yüzündeki simetri bozulması arttıkça fark ettiğini vurguladı. Bir hafta sonra devlet hastanesine giden B.A., çekilen EMG sonucunun yüz felcinin en ağır seviyesi olan 5. derece olduğunu gösterdiğini belirtti. B.A., hemen kortizon tedavisine başlandığını ancak haftalar geçmesine rağmen hiçbir iyileşme olmadığını aktardı:
“Tek gözüm asla kapanmıyordu. Uyurken ve duş alırken gözümü bantla kapatmak zorundaydım. Su bile içerken ağzımın bir tarafından dökülüyordu.”
‘YÜZÜMÜN HALİNDEN KORKTUĞUM İÇİN ANNEM AYNALARI KALDIRDI’

Ağzını ve dilini doğru şekilde kullanamadığı için yemek yiyemediğini, tat alamadığını ve hatta konuşmakta bile zorlandığını söyleyen B.A, bu durumun psikolojik etkilerinin ise ise çok daha yıkıcı olduğunun altını çizdi:
“3 ay boyunca asla evden çıkmadım, kimseyle görüşmedim. Yüzümün halinden korktuğum için annem evdeki tüm aynaları kaldırmıştı.”
İlk üç ayın sonunda doktorlar fizik tedavi önerdi. Ancak iki aylık yoğun fizik tedaviye rağmen yüzünde gözle görülür bir değişim olmadığını söyleyen B.A., çareyi akupunktur tedavisinde aradığını aktardı. Ufak tefek gelişmeler yaşansa da sonuç, beklediği gibi olmadı:
“7-8 ay sonunda doktorlar acı haberi verdi: Felç yüzümün sol tarafında kalıcı hasar bırakmıştı ve bunun geri dönüşü yoktu.”

‘UZUN SÜRE BÜYÜK GÜNEŞ GÖZLÜKLERİYLE GEZDİM, İŞ YERİNDE YEMEKLERİMİ ODAMDA YEDİM’
Hayatının en sosyal ve aktif olması gereken dönemini izole geçirdiğini vurgulayan B.A., bu sürecin ruhsal etkilerini şu sözlerle ifade etti:
“20’li yaşlarım kâbusa döndü. Uzun süre büyük güneş gözlükleriyle gezdim, iş yerinde yemeklerimi odamda yedim. Toplu buluşmalara hiç katılmadım. 27 yaşıma kadar doğru düzgün fotoğrafım bile yok.”
Alternatif tedavi yöntemleri ve estetik çözümleri araştıran B.A., yıllarca depresyon ilaçları kullandığını da dile getirdi. 30’lu yaşlarında yüz simetrisinde bir miktar iyileşme sağlayan estetik müdahalelerin ardından, ikinci yüz felcini yaşadı. Ancak bu kez hazırlıklıydı:
“Dilimde uyuşma hisseder hissetmez uzman bir doktora gittim. Aynı gün kortizon tedavisine başlandı, doktor yüz felcinin nedeninin Herpes Simpleks Virüsü (HSV) olabileceğini söyleyip aynı zamanda antiviral ilaçlara başladı, ertesi gün fizik tedaviye gittim. Yine aynı korkuyu yaşıyordum çünkü sağ tarafta da hasar kalırsa yüzüm düzeltilemez bir hale gelecekti. Ancak korktuğum gibi olmadı. Doğru tedavi ile yaklaşık 2 buçuk ayda yüzümün sağ tarafı tamamen iyileşti.”

BEN DE YAŞAYACAK MIYIM? GENETİK OLABİLİR Mİ?
Bu haberi hazırlarken kendi geçmişim de ister istemez bir anda gözümde canlandı. Yaklaşık 10-12 yıl önce babam da hiçbir belirti göstermeden kısmi bir yüz felci geçirdi. Neyse ki süreci hafif atlattı ve bir-iki hafta içinde toparladı. Ancak bu olaydan bir-iki yıl sonra bu kez de kardeşim benzer bir tablo yaşadı. Kısa süre içinde normale döndü. Bir haftalık süreçte bile psikolojik olarak yıprandılar. Ve bu tekrarlar bende hep bir korku yarattı: Ben de yaşayacak mıyım? Genetik olabilir mi?

Benzer bir deneyimi yaşayan isimlerden biri de Amerikalı televizyon yıldızı Bristol Palin. Ocak 2025’te aniden yüz felci geçiren Palin, yaşadığı süreci takipçileriyle açıkça paylaşarak yüz felcinin ne kadar sarsıcı olabileceğini gözler önüne serdi. Instagram’daki bir soru-cevap oturumunda konuşan Palin, hiçbir uyarıcı belirti olmadan sabah tamamen felç bir şekilde uyandığını şu sözlerle anlattı: “Hiçbir uyarı yoktu, hasta değildim, aşı olmamıştım, botoks da yaptırmamıştım... Sadece felç olmuştum.”

Yüzünün sol tarafındaki felç sonrası bir doktora başvurduğunu belirten Palin, yapılan testlerden sonuç alınamadığını ve yüz felci teşhisi konduğunu söyledi. Yüzünün iki tarafı arasındaki farkı gösteren bir videoyu 20 Ocak 2025’te paylaşan Palin, bu süreçte duygusal olarak da zorlandığını itiraf etti. Şimdilerde yüzünün yaklaşık yüzde 70 oranında normale döndüğünü paylaşan Palin, doktorunun tam iyileşme için üç aylık bir süreç öngördüğünü söyledi.

Yakın zamanda bu kadar fazla örnek görünce ve vakalar da bu kadar genç yaşlarda görülmeye başlamışken konuyu Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Burak Ergün Tatar ile konuştum. Kendisinin de kısa süre önce yüz felci geçirdiğini belirten Op. Dr. Tatar, hastalıkla ilgili önemli bilgiler paylaştı.
‘KONGREDEYKEN TEK TARAFLI YÜZ FELCİ GEÇİRDİM, 12 SAAT İÇİNDE İLERİ EVREYE ULAŞTI’
Yüz felcinin toplumda çoğunlukla “başkalarında görülür” sanıldığına dikkat çeken Op. Dr. Burak Ergün Tatar bu düşüncenin aslında ne kadar yanıltıcı olduğuna değindi… Kendisinin de kısa süre önce yüz felci geçirdiğini belirten Tatar, şu sözlerle yaşadığı süreci paylaştı:
“Yaklaşık üç ay önce yurt dışında bir kongredeyken tek taraflı yüz felci geçirdim. İşin içinde bir hekim olarak klinik ilerlemenin nasıl olacağını bilmek hem avantajlı hem de dezavantajlıydı. Ufak bir dudak hareket kısıtlılığıyla başlayan Bell felci, 12 saat içinde ileri evreye ulaştı ve yüzümün bir yarısı tamamen felç oldu.”

‘İLK İKİ HAFTA OPERASYONLARA GİREMEDİM’
“Yemek yerken, su içerken zorlanmak gerçekten kötü bir deneyimdi” diyen Op. Dr. Burak Ergün Tatar, “İlk iki hafta operasyonlara giremedim, dinlenmek zorunda kaldım. Kortizon ve antiviral ilaçları düzenli kullandım, verilen egzersizleri de aksatmadım. Gün geçtikçe toparlandım. Şu anda yaklaşık yüzde 95 oranında iyileşme gösterdim, tam düzelme için birkaç haftaya daha ihtiyacım olabilir” ifadelerini kullandı.

1- YÜZ FELCİ VAKALARINDA SON YILLARDA GÖZLENEN BU ARTIŞIN NEDENLERİ NELER?
“Son yıllarda yüz felci, özellikle Bell paralizisi vakalarında artış görülmesinin temel nedenlerinden biri, viral enfeksiyonların yaygınlaşması” diyen Op. Dr. Burak Ergün Tatar, “Özellikle Covid-19 sonrası dönemde, bağışıklık sisteminde görülen dalgalanmalar, virüslerin yeniden aktive olmasına zemin hazırladı” dedi. 
Gençlerde bu artışın dikkat çekici olmasının nedenlerine de değinen Tatar, “Yüksek stres düzeyleri, uyku düzensizlikleri, zayıf beslenme, teknolojik cihazlara bağlı yaşam tarzı değişiklikleri ve bağışıklık sistemini zayıflatan çevresel faktörler yer alıyor” ifadelerini kullandı.

2- TÜRKİYE’DE BU KONUYLA İLGİLİ BİR VERİ VAR MI?

Türkiye’de yüz felci vakalarına ilişkin henüz düzenli ve merkezi bir veri tabanı oluşturulmadığını söyleyen Op. Dr. Burak Ergün Tatar, çeşitli üniversite hastanelerinde yapılan çalışmalarda yılda 10 bin kişide yaklaşık 20-30 vaka görüldüğünün bildirildiğinin altını çizdi. Bu oran Avrupa ile benzerlik gösteriyor.
3- STRES VE DİĞER ETKENLER DIŞINDA YÜZ FELCİNİN EN SIK NEDENİ NEDİR?
Bu soruma yanıt veren Op. Dr. Burak Ergün Tatar, stres gibi faktörlerin etkisinin oldukça belirgin olduğunu vurguladıktan sonra, şunların altını çizdi:
“Bell felcinin en sık nedeni, Herpes Simpleks Virüsü (HSV-1) gibi vücutta gizli halde bulunan virüslerin yeniden aktif hale gelmesidir. Bu virüsler uzun süre sinir dokularında sessiz kalabilir ve çeşitli tetikleyicilerle yeniden aktif hale gelerek yüz sinirinde inflamasyona ve felce yol açabilir.”
4- YÜZ FELCİ BELİRTİLERİ ORTAYA ÇIKMADAN ÖNCE HANGİ UYARILARI VERİYOR? 
Yüz felci genellikle ani gelişen bir durum olduğunu vurgulayan Op. Dr. Burak Ergün Tatar, şu önemli bilgileri paylaştı:
-- Hastaların büyük bir kısmı, sabah uyandıklarında yüzlerinde asimetri fark ederek durumu fark eder. Ancak bazı hastalarda, felç başlamadan önce kulakta ağrı, baş ağrısı, göz çevresinde ağırlık hissi, tat alma duyusunda bozulma gibi hafif belirtiler olabilir.
-- Ben felç geçirmeden önceki bir ay boyunca kulak arkamda strese ve tansiyon baş ağrısına benzer ağrılar görülüyordu. Bu ağrıların en önemli özelliği ağrı kesicilerle geçmemesiydi. Felç geçirdikten 1-2 gün sonra ağrılar tamamen geçti.
-- Ani gelişen felçler, tüm Bell felci vakalarının yüzde 80-90’ını oluşturur. Bu nedenle erken tanı ve tedavi için yüzün herhangi bir tarafında aniden oluşan hareketsizlik, konuşma bozukluğu ya da göz kapatma güçlüğü gibi belirtilerde mutlaka hekime başvurulmalıdır.

5- GENETİK FAKTÖRLERİN YÜZ FELCİ GELİŞİMİNDEKİ ROLÜ NEDİR? 
“Genetik yatkınlık, yüz felcinde doğrudan bir neden olarak kabul edilmemekle birlikte, bazı ailelerde hastalığın daha sık görüldüğü gözlenmiştir” diyen Op. Dr. Burak Ergün Tatar, şöyle devam etti:
“Yapılan bazı çalışmalar, sinir kılıf yapısının veya bağışıklık yanıtının genetik olarak farklılık gösterebileceğini öne sürmektedir. Eğer ailede birden fazla kişi yüz felci geçirmişse, bu bireylerde benzer koşullarda (örneğin viral enfeksiyon sonrası) yüz felci gelişme riski daha yüksek olabilir. Bu durumda bireyin daha dikkatli olması ve tetikleyici faktörlerden kaçınması önerilir.”

6- YÜZ FELCİNİN TEKRARLAMA RİSKİ NEDİR? 
Yüz felcinin genellikle bir kez geçirildiğini ancak vakaların yüzde 7-15’inde tekrar edebildiğine dikkat çeken Op. Dr. Burak Ergün Tatar, “Tekrarlayan yüz felçleri, altta yatan sistemik bir hastalığın (örneğin Lyme hastalığı, MS, sarkoidoz gibi) belirtisi olabilir. Ayrıca viral enfeksiyonlara yatkınlık ya da genetik faktörler de tekrar riskini artırabilir. İyi yönetilmeyen stres, bağışıklık sisteminde dengesizlik ve önleyici tedbirlerin alınmaması durumunda tekrarlama ihtimali artabilir” şeklinde konuştu.

7- KORTİZON TEDAVİSİ YÜZ FELCİNDE NE KADAR ETKİLİDİR?
“Kortikosteroid tedavisi (özellikle prednizolon), yüz felci tedavisinde ilk 72 saat içinde başlandığında etkinliği en yüksek olan yöntemdir” diyen Op. Dr. Burak Ergün Tatar, şu önemli bilgilere vurgu yaptı:
“Yapılan klinik çalışmalar, erken başlanan kortizon tedavisinin iyileşme oranını yüzde 80’lere kadar çıkardığını göstermektedir. Felç geçirdiğimde yurt dışında olduğum için steroid almam 12 saati buldu ve 15 gün boyunca tedavi aldım. Steroid dışında bu konuda tecrübeli fizik tedavi hekimler, gözetiminde egzersizler de son derece önemlidir.”

8- BU DURUMU ÖNLEMEK İÇİN NE GİBİ KORUYUCU TEDBİRLER ALINABİLİR?
Yüz felcini tamamen önlemek mümkün olmasa da Op. Dr. Burak Ergün Tatar risk faktörlerini azaltmak için alınabilecek bazı önlemleri sıraladı:
Bağışıklık sistemini güçlendirmek: Düzenli uyku, dengeli beslenme ve egzersiz bağışıklığı destekler.
Stres yönetimi: Yoga, meditasyon ve psikolojik destek gibi yöntemlerle stres seviyesini azaltmak önemlidir.
Viral enfeksiyonlardan korunmak: Özellikle kış aylarında grip, herpes gibi enfeksiyonlardan korunmak için hijyene dikkat edilmeli, gerekirse aşılar yaptırılmalıdır.
Soğuk havaya doğrudan maruz kalmamak: Ani ısı değişiklikleri yüz sinirini etkileyebilir. Bu yüzden kış aylarında özellikle rüzgârlı bölgelerde yüzü korumak önemlidir.
Fotoğraflar: Alamy, iStock