Yarın binlerce otobüs kontak kapatacak! Kaç gün sürecek? Toplu taşımada nasıl sonuçlar ortaya çıkaracak? Uzman isimden önemli detaylar...

Toplu taşıma, metropollerde yaşamın sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmez bir unsur. Milyonlarca insanın günlük rutinini şekillendiren bu sistem, özellikle İstanbul gibi nüfusun yoğun olduğu şehirlerde, kent düzeninin sağlanmasında ve vatandaşların günlük ihtiyaçlarını karşılayabilmesinde hayati bir rol oynuyor.
Ancak son günlerde İstanbul’da toplu taşımayı doğrudan etkileyen ciddi bir kriz gündemde. İstanbul Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası Başkanı Göksel Ovacık, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden uzun süredir ödeme alamadıklarını belirterek, yarından itibaren otobüslerin sefere çıkmayacağını duyurdu.
Ovacık, yaptığı açıklamada, şu bilgilerin altını çizdi:
“Bildiğiniz gibi dördüncü ayı da para almadan geçirdik. Bize bir taahhüt verildi. Ayın 15’inde 500 milyon ödenecek denildi. Fakat mayıs ayının 15’ine geldiğimizde bu rakam ödenmedi. Yapılan görüşmeler doğrultusunda böyle bir rakamın ödenemeyeceğini bize bildirdiler. Nisan ayında aldığımız para ile bu işin dönmeyeceğini bıçağın kemiğe dayandığını hem esnafımız söylüyor hem biz söylüyoruz. Bir yol haritası çizmemiz gerektiğini arkadaşlara söyledik. Herkesin fikrini aldık. Maalesef bu şartlarda bu işi yürütemeyeceğimiz kararını aldık.” 
Bu gelişmeler ışığında cevap bekleyen bazı önemli sorular öne çıkıyor: Bu kriz nasıl aşılacak? Kontak kapatma eylemi kaç gün sürecek? En önemlisi bu durum toplu taşımada nasıl sonuçlar ortaya çıkaracak?

‘2 MİLYONUN ÜZERİNDE YOLCU TAŞIYORLAR’ 
“İstanbul'da ortalama her 5-6 dakikada bir otobüs geliyor ve bu otobüslerin büyük kısmını Özel Halk Otobüsleri oluşturuyor” diyen İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, şöyle devam etti:
“Günlük toplu taşıma yolculuk sayısı 8,5 ila 9 milyon arasında. Bu rakam; İETT otobüsleri, raylı sistemler ve deniz ulaşımını kapsıyor, ancak minibüs ve taksiler bu sayıya dahil değil. Bu sistem içinde 3 bin 145 otobüs, Özel Halk Otobüsleri filosuna ait ve yaklaşık 2 milyonun üzerinde yolcu taşıyorlar. Bu da yüzde 25 gibi bir oranda taşıma demek. Yolda gördüğünüz otobüslerin plakasına bakarak Özel Halk Otobüsü olup olmadığını anlayabilirsiniz; plakası siyah değilse, bu otobüs özel halk otobüsüdür.”


‘ULAŞIMDA BÜYÜK AKSAMALAR MEYDANA GELECEK’
Eğer Özel Halk Otobüsleri trafikten çekilirse, 2 milyon yolcunun alternatif olarak İETT otobüsleri ve metro gibi diğer toplu taşıma araçlarına yöneleceğine dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bu da halihazırda kalabalık ve zor şartlarda işleyen İstanbul ulaşımı için ciddi bir kriz anlamına geliyor. Toplu taşımada büyük bir yoğunluk artışı yaşanabilir; duraklarda uzun kuyruklar oluşur, araçlara binmek daha da güçleşir ve ulaşımda büyük aksamalar meydana gelir” ifadelerini kullandı.

‘BELEDİYE SORUNU ÇÖZEMİYORSA MERKEZİ YÖNETİMİN MUTLAKA DEVREYE GİRİP GEREKLİ ADIMLARI ATMALI’
“Böyle bir durumda, toplu taşıma alternatifi azalan vatandaşlardan imkanı olanlar kendi araçlarıyla trafiğe çıkmak zorunda kalacak” diyen Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Zaten İstanbul trafiği neredeyse kilitlenmiş durumda; trafik yoğunluğu hali hazırda yüzde 85-90 seviyelerinde. Bu tablo, sadece bir ya da iki gün bile sürse, şehir bunu kaldırmakta zorlanır. Eğer belediye bu soruna hızlı bir çözüm üretemezse, merkezi yönetimin mutlaka devreye girip gerekli adımları atması, önleyici tedbirleri vakit kaybetmeden hayata geçirmesi gerekiyor” dedi.
KONTAK KAPATMA EYLEMİ BİR GÜN MÜ SÜRECEK?
Bu tavrın bir günlük olacağını düşünmediğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bir günle sınırlı kalacağını düşünmüyorum. Çünkü konuda çok kararlılar. Bir karşılık alamadıkları takdirde kontak kapatma durumu bir günü geçebilir” dedi.

‘BİRÇOK ARACIN YAŞI 10’UN ÜZERİNDE VE YENİLENMESİ GEREKİYOR AMA MEVCUT KOŞULLARDA BU DA MÜMKÜN OLMUYOR’
Özel Halk Otobüsleri tarafının alacakları tutarın 5 milyardan fazla olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ilıcalı, “Sürekli esnafla görüşüyorum; bu kararın alınmasının temel nedeni, uzun süredir ödeme yapılmaması. Üstelik işin daha da kötü tarafı, bu alacak miktarı her geçen gün artıyor. Belki de şu an belirtilen rakamın da üzerine çıkmış durumda. Bu ödemeler yapılmadığında, esnaf personelinin maaşını nasıl ödeyecek? Araçların bakımını nasıl gerçekleştirecek? Bakımı yapılamayan araçlar zamanla risk oluşturur; kazalar artabilir ve unutulmamalı ki bu araçlar can taşıyor. Bu da çok ciddi bir güvenlik sorunu demek” ifadelerini kullandı.
Ayrıca bu işi yapanların büyük çoğunluğunun ev geçindiren insanlar olduğunun da altını çizen Prof. Dr. Ilıcalı, “Bakmakla yükümlü oldukları aileleri var. Birçok aracın yaşı 10’un üzerinde ve yenilenmesi gerekiyor ama mevcut koşullarda bu da mümkün olmuyor. Bu tür ödemelerin düzensiz yapılması, sistemin tamamını olumsuz etkiliyor. Sorun sadece maddi değil; sosyal ve güvenlik açısından da ciddi riskler içeriyor” şeklinde konuştu.
Fotoğraflar: iStock