Yarısı Bizden kampanyasıyla 71 bin bağımsız bölüm dönüşüyor: Kentsel dönüşüm tam gaz

Hükümetin sağlıksız yapı stokunu yenilemek için başlattığı yüzyılın kentsel dönüşüm seferberliğinde çalışmalar tam gaz sürüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, olası İstanbul depremine karşı riskli yapıların dönüşümünü hızlandırmak amacıyla başlatılan "Yarısı Bizden" kampanyasıyla yaklaşık 71 bin bağımsız bölümün dönüşüm süreci desteklendi. Bakanlıktan alınan bilgiye göre, deprem riski altındaki İstanbul'da, 8 milyon 70 bin 177 bağımsız bölüm bulunuyor. Bunlardan 1.5 milyonunun riskli olduğu belirlenirken, 600 bininin acilen dönüşmesi gerekiyor.

DEVLET GÜVENCESİ
Yarısı Bizden' kampanyasında bina yerine 'alan bazlı' dönüşümü seçen ev sahipleri ek avantajlar elde ediyor. İstanbul'un 39 ilçesinde riskli yapı sahiplerinin faydalanabileceği kampanyada, site benzeri büyük dönüşümü seçenler müteahhit bulmakla uğraşmıyor, evleri bakanlık kurumları yeniliyor. Yapılar devlet güvencesi ile dönüşürken, hem hibe veriliyor hem de avantajlı ödeme seçenekleri sunuluyor. İşte alan bazlı dönüşümün detayları...

Hangi şartlar aranıyor, başvurular nereye yapılıyor?
Tekil bina dönüşümlerinde olduğu gibi önce bakanlığa bağlı lisanslı kuruluşlara karot örneği baktırılarak risk durumu tespit ediliyor. Sonrasında 'yüzde 100 uzlaşma' sağlayan hak sahipleri dönüşüm taleplerini iletmek için, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı Marmara Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü'ne başvuru yapıyor

Hak sahiplerine hangi destekler veriliyor?
Alan bazlı dönüşümde, hak sahiplerine konutlar için 875 bin TL, ticari birimler içinse 437 bin 500 TL hibe veriliyor. Hibe tutarı bina maliyetinden düşürülüyor, arta kalan borç ise uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor. Hak sahiplerinin borçlanmaya yönelik geri ödemeleri, anahtar teslimini takip eden aydan başlatılıyor. Yani önce evine yerleşiyor, sonra taksitler başlıyor. 120 aya kadar vade imkânı sunulurken, ödeme planları projeye göre değişiyor. Genel uygulamada ödemenin başladığı ilk yıl faiz uygulanmıyor, sonraki yıllar Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranının yarısı kadar güncelleme yapılıyor.

Hibeye rağmen ödeme gücü olmayanlar için nasıl bir yol izleniyor?
Ödeme gücü bulunmayan dar gelirli ya da yoksul vatandaşlara ise borçlandırma yapılmıyor, onun yerine 'oturma hakkı' tanınıyor. Süreç şöyle ilerliyor; vatandaşın başka mülkü, yoksulluk sınırını aşan geliri yoksa hiçbir bedel istenmeden evi yenileniyor. Vatandaş depreme dirençli hale gelen evine yerleşiyor. Örneğin; evin yıkılmadan önce değeri 1 milyon TL, yeni değeri 5 milyon TL ise 5'te 1 oranında tapuda hissesi oluyor. Yeni evde, eşlerin her ikisi ömür boyu oturuyor. Zaman içinde maddi durumu düzelenler evin kalan hisselerini güncel değerle satın alabiliyor. Eşlerin vefatı halinde alım hakkı mirasçılara geçiyor.

Evler ne kadar zamanda teslim ediliyor?
Yapımı süreci Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, TOKİ ve Emlak Konut GYO işbirliğinde yürütülüyor. İnşaat ve teslim süreleri hak sahiplerince uzlaşmaların ve tahliyelerin tamamlanma tarihlerine göre değişkenlik gösteriyor. Uzlaşma sağlandıktan sonra tahliyelerin 60 gün içinde tamamlanması ve sonrasında yıkım ve yapım aşamasına başlanması öngörülen projelerde, yapım faaliyetleri 18-36 ay arasında bitiyor.

10 YIL VADE İMKÂNI
Vatandaşlar "yüklenici firma ile dönüşüm modeli"nde sağlanan 1 milyon 875 bin liralık desteğin, 875 bin liralık kredi kısmını geri ödüyor. İş yerleri için de 1 milyon liralık desteğin 437 bin 500 liralık kredisinin geri ödemesi yapılıyor. Kampanya kapsamında kredi geri ödemesi, yapı ruhsatının alınmasından 2 yıl sonra başlıyor ve 10 yıl vade imkânı sunuluyor. Ödemenin başladığı ilk yıl faiz uygulanmıyor. Sonraki yıllar Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranının yarısı kadar güncelleme yapılıyor. Hak sahiplerine kredi verilirken gelir ve kredi puanı gibi kıstaslara bakılmıyor. Hem konut hem de iş yeri için hak sahibine 1 defaya mahsus taşınma desteği, hibe olarak veriliyor. Hak sahibine, 1 konut ya da 1 iş yeri için tek seferde 125 bin lira taşınma desteği ödeniyor. Daire veya iş yerinde oturan kiracıysa kiracıya, değilse ev sahibine ödeme yapılıyor.

ALAN BAZLI DÖNÜŞÜMÜN AVANTAJLARI NELER?
1. Vatandaş iyi bir müteahhit bulma stresi yaşamıyor, çünkü evleri kamu kurumları yapıyor.
2. Kamu iştiraklerinin mali ve teknik gücü sayesinde geç teslim sorunu yaşanmıyor ve inşaat kalitesinde devlet güvencesi sağlanıyor.
3. Borçlanma ve geri ödeme sürecinde avantaj elde ediliyor.
4. Birden fazla yapının birlikte ve planlı şekilde dönüşümü ile sadece binalar yenilenmiyor, altyapı, sosyal alanlar (okul, kreş, park vb.) ve çevre düzenlemeleri de modernize ediliyor