YAVUZ DONAT Anayasa... İsim isim... Kim, ne dedi?

Türkiye Büyük Millet Meclisi... Başkanlık Divanı Toplantı Salonu... 22-23 Şubat 1993... Liderler bir arada... Konu Anayasa değişikliği.
Süleyman Demirel:
- Türkiye'nin bir Anayasa sorunu vardır... Ülkenin demokratik bir Anayasa'ya kavuşması lazımdır.
Bülent Ecevit:
- 1982 Anayasası'nı Türk toplumunun demokrasi özlemiyle bağdaştırmak olanaksızdır... Yeni Anayasa, tümüyle yeni bir Anayasa hazırlanması zorunludur.

Muhsin Yazıcıoğlu:
- 1982 Anayasası tümüyle değiştirilmelidir.
Erdal İnönü:
- SHP, ilke olarak yeni bir Anayasa'dan yanadır.
Bu konuşmaların... Ve diğer liderlerin söyledikleri tutanaklarda.
Bant kayıtları da mevcut. Hepsi... TBMM'nin arşivlerinde.

***

DENİZ BAYKAL
Tarih 3 Mart 1993... CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, TBMM Başkanlığı'na bir yazı gönderdi... Beş sayfa:
"Yeni Anayasa konusunda CHP'nin görüşleri."
Yazının giriş cümlesi:

"1982 Anayasası gerek hazırlanışı, gerekse özü ve içeriğiyle demokratik olmayan bir Anayasa'dır."
Üçüncü paragraf... Son cümle:
"Bu Anayasa, temel anlayışı, dili ve yazılışı bakımından tümüyle yeniden elden geçirilmeli ve yazılmalıdır."
Deniz Baykal'ın yazısı... TBMM arşivlerinde... Bir kopyası da CHP'nin genel merkez arşivinde.

***

TARİHİ FIRSAT... 'KAÇIRILDI'
Cemil Çiçek, Meclis Başkanı'ydı... Devlet-millet buluşması, kaynaşması vizyonlu Anayasa toplantısı yaptı.
TOBB... Türk-İş... Hak-İş... Esnaf odaları... Sivil toplum örgütleri... Çatı kuruluşları... 45 milyonluk bir kesimin temsilcileri. Hepsi toplantıdaydı.
Sonra... TBMM Başkanı Çiçek... İl il dolaştı.

İllerdeki sivil yapılanmaların temsilcileri de toplantılara katıldılar. Konuşan Türkiye... Herkes konuştu.
Ortaya... 30 bin sayfa doküman çıktı. Yeni... Sivil bir Anayasa için bulunmaz altyapı.
Hani... Ne derler? "Yağ, un, şeker var... Sıra geldi, helva yapmaya."
Acı gerçek... Türk siyaseti helvayı... Türkiye'nin ihtiyacı olan yeni bir Anayasa yapmayı başaramadı.
30 bin sayfalık doküman Meclis'in tozlu raflarında kaldı.

***

NECMETTİN ERBAKAN
Meclis Başkanlığı Toplantı Salonu'ndaki liderler buluşmasında Necmettin Erbakan da vardı.
Hoca, uzun konuşmayı severdi. Konuşmasından kısa bir alıntı:

"Eğer ülkede huzur istiyorsak... Anayasa bütün milleti temsil etmeli... Herkes, bu Anayasa benim Anayasam demeli."
Erbakan'ın konuşmasının tam metni... TBMM arşivlerinde.

***

SADETTİN BİLGİÇ
Türk siyasetinin "Koca Reis"i. Ulaştırma Bakanlığı... Milli Savunma Bakanlığı yaptı.
Darbe... 12 Eylül 1980... Sürgüne yollandı... Zincirbozan.
Oğlu şimdi milletvekili... Süreyya Sırrı Bilgiç.

Dr. Sadettin Bilgiç... Siyasete veda edince... Anılarını yazdı:
"Hatıralar... Boğaziçi Yayınları."
Sayfa 297:
"1961 ve 1982 Anayasa referandumlarının, Saddam referandumundan ne farkı var?"

***

DÜNYA REKORU
Guinness Rekorlar Kitabı'na girse yeridir.
Dünyada... 1982-2025... Yürürlüğe girdiği tarihten bu yana... 43 yıldır tartışılan... Toplumun bütün kesimleri tarafından eleştirilen... Başka bir Anayasa var mı?

***

BÖYLE YEMİN OLUR MU?
Anayasa'da... Milletvekili yemini de yazılı.
Toplam 53 kelime... Kelimelerin 13'ü yabancı kökenli. Yemin metnindeki "ve" sayısı 11.
Milletvekilleri... Bırakın ezbere okumayı... Kâğıda bakarak okumakta bile zorlanıyorlar.

***

ERDOĞAN'IN SEYİR DEFTERİ
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın basın toplantısı... Ankara... 19 Eylül 2007:

"Genel kabul görecek, milletimizin ortak akıl ve iradesini temsil eden, Türkiye'ye yakışan, bütünlüklü ve çağdaş bir Anayasa'ya kavuşmanın zamanı gelmiştir."

***

KELİMESİ KELİMESİNE
Erdoğan, Başbakan olduğu günden bugüne... Sık sık aynı sözleri tekrarladı... "Yeni Anayasa."
2007... Adalet ve Kalkınma Partisi'nin en güçlü olduğu dönem.
Erdoğan'ın, gündem değiştirmek gibi bir ihtiyacı, sorunu, stratejisi söz konusu değil.
Ama... Üstüne basa basa "Anayasa... Yeni Anayasa" vurgusu yapıyor... 19 Eylül 2007'deki basın toplantısından... Kelimesi kelimesine:
"Yeni Anayasa, yine herkesin üzerinde mutabık kalabileceği, Türkiye'nin önünü açacak, Cumhuriyet'in kuruluş idealleri ve Atatürk'ün gösterdiği çağdaşlaşma hedefleri doğrultusunda, Türkiye'nin geleceğe yönelik beklenti ve ihtiyaçlarına cevap verecek bir metin olacaktır."

***

GÜCÜN KAYNAĞI 'ANAYASA'
Milletvekili seçimi... 22 Temmuz 2007... AK Parti yüzde 46.58 oy alarak 341 sandalye kazandı.
Ana muhalefet partisi CHP... Aldığı oy yüzde 20.88... Çıkardığı milletvekili 112.
"Güçlü Erdoğan" daha da güçlenmenin ve daha fazla yetkinin peşinde/derdinde değil.
Konuşmalarında yetki konusuna da vurgu yapıyor.
Örneğin... 10 Haziran 2008... Başbakan Erdoğan, AK Parti Meclis Grubu kürsüsünde:
"Anayasa'ya dayanmayan, Anayasa'dan kaynağını, gücünü almayan hiçbir karar anlam taşımayacağı gibi, Anayasa'nın vermediği hiçbir yetki de kullanılamaz."

***

NOKTA
Tarih 1 Eylül 1993... Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanı olarak Meclis'te ilk konuşmasını yapıyor:
"Anayasa üzerindeki çalışmaların bir sonuca ulaştırılmasında yarar görüyorum."
Sahi... Demirel, bu sözleri, gündemi değiştirmek için mi söyledi?
Türk siyasetinin şifa bulmaz çocukluk hastalığı...
Fikir değil... Kişi tartışma.