YAVUZ DONAT Demirel’den siyaset dersleri

Bugün... Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in ölüm yıldönümü.
Darbe... Muhtıra... 6 defa giden, 7 defa gelen Başbakan.

Sürgün... Hamzakoy... Zincirbozan... Mahkemeler... Siyaset yasağı... Ve... Efsanedeki Zümrüdüanka kuşu gibi küllerinden yeniden doğan siyaset ve devlet adamı.
Hani... Ne derler? Siyasette... "Aksakal." Onunla anımız çok... Günlüklerinin bir kısmı bizde.
Bugün... Arşivimizden... Not defterimizden... Demirel'den siyaset dersleri... Kulaklara küpe olacak sözler.

***

Devlet işi... 'Medeni icap'

Recep Tayyip Erdoğan... Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk Başkan'ı... Meclis'te yemin edeceği günün sabahı... Demirel'in evindeydim... Sabah kahvesi.
"Meclis'e... Yemin törenini izlemeye gideceğimi" söyledim... Ve sordum:
- Şu anda milletvekili olsaydınız ne yapardınız? Demirel'in yanıtı... Kelimesi kelimesine:
Yemin törenine katılırdım.
Olay bir noktadan sonra parti işi değildir... Devlet işidir.
Bir Cumhurbaşkanı var... İster oy ver, ister verme... O herkesin Cumhurbaşkanı.
Eğer o benim Cumhurbaşkanım değil dersen, bu seni başka bir Cumhurbaşkanı aramaya iter... Bunun da adı sivil itaatsizliktir.
Milletvekilliği yapsaydım Meclis'te Cumhurbaşkanı'nın yemin töreninde bulunurdum... Medeni bir icap bu.

***

Dava... Ve makam

Siyasette... Herkes, bir yere gelmek isteyebilir... Doğaldır... Ne dersiniz?
Süleyman Demirel'den aldığım yanıt:
Siyasette davaya talip olunur... Makama değil.
Eğer sen bir davanın adamıysan, davaya talip olursun... Davadaki başarın seni makama götürür.
Şunu da unutma... Çok önemli... Müktesebatın (geçmişin... Kariyerin) sana kefil mi? Halk, buna bakar.

***

Siyaset nedir?

Belki 40 değişik tanımı var... Bir defasında bu konu açılınca... Demirel'in sözleri... Not defterimden:
Siyaset, dosta tavsiye edilmeyecek, düşmana da bırakılmayacak bir iştir.
Siyaset, zaman alır... Sabretmeyi bileceksin.
Ve kendi yolunu kendin açacaksın.

***

Fıkra... Her zaman güncel

Siyasi parti sayısı çok... Ay geçmiyor ki yenisi kurulmasın... Ve her parti kuran da çok iddialı.
Kimi... İlk seçimde iktidar olacağını söylüyor. Kimi... Yüksekten uçuyor: Yüzde şu kadar oyum var.
Kahvaltı sohbeti... Bunları konuşuyorduk... Demirel, bir fıkra anlattı:
- Yahudi, oğluna kendi elbisesini giydirmiş... Sonra da karşısına geçip bakmış... Ve demiş ki: Vay be! Bizim oğlan, ne kadar da çabuk büyümüş.

***

Kamuoyu

Nedir? Ne değildir? Kamuoyu, ne ister? Siyasetçiden ne bekler?
Demirel'den dinlediklerim... Ve not ettiklerim:
Kamuoyu, aslan gibidir... Her gün yeni şeyler arar... Yeni bir şey söylemeni bekler.
Aslan, günde 6 kilo et yer.
Kamuoyu da öyledir... Her gün önüne bir şeyler koyman gerekir.
Ama boş laf değil... Dedikodu değil... Proje koyacaksın... Ümit vereceksin.

***

Formül

Siyasetçiyim... Başarılı olmak istiyorum... Bunun bir sırrı var mı? Ya da formülü?
"Tecrübe küpü" Demirel'den yanıt:

1. Sebat edeceksin... Yılmayacaksın... Çok çalışacaksın.
2. Eğer azimliysen... Kararlıysan... İnanç sahibiysen... Ve iddialıysan... Himalaya Dağları'na bile tırmanırsın.
3. İnsanları seveceksin... Onları önemseyeceksin.

***

Halksız demokrasi

Başbakan iken... Muhtıra döneminde... Darbe sonrasında... Muhalefet yıllarında... Cumhurbaşkanlığı yaparken... Demirel'den defalarca dinlediğim bir söz:
"Halksız demokrasi taraftarları."
- Lütfen konuyu açar mısınız? Kimleri kastediyorsunuz? Demirel'den aldığım yanıt:
Sabah, akşam demokrasiden söz eden, fakat halktan korkanları kastediyorum.
Halka cahil diyenleri, halktan kopuk olanları, halkı aşağılayanları kastediyorum.
Bunlar... Kendi başarısızlıklarının nedenlerini halkta arayanlar.

***

Hırs ve akıl

Siyasetçi... Bir yere gelebilmeyi çok ister... Büyük aşk gibi. Hırs... İhtiras... Beklenti... Aşırı istek... Olamaz mı?
Sohbet ediyorduk... Bunları konuşurken Demirel dedi ki:
- İhtiras, kınanacak bir şey değildir... Ama şuna çok dikkat edeceksin... İhtirasın, aklının önünden gitmesin.

***

Hatasız kul olmaz

Süleyman Demirel, zaman zaman eleştiriyordu... Siyasi rakiplerini... Veya bir başkasını... Yanlışlardan... Hatalardan söz ediyordu.
Yeri geldi... Laf arasında dedim ki:
- Kusura bakmayın ama... Siz hiç yanlış yapmadınız mı? Hata da diyebiliriz.
Alınmadı... Kızmadı... Tebessüm etti: "Hangi birini sayayım?"

***

Kitabın ortasından

Lidere küsenler... Yeni parti kuranlar... Ne yaparlar, yüzde kaç oy alırlar, şansları nedir?
Demirel'in yanıtı... Noktasına, virgülüne dokunmadan:
Hangi tabandan oy isteyecek?
Siyasette yeni ev açmak zordur.
Orta yerde ev varsa, halk o eve gider... Bildiği eve.
Evde hırsız var diye kızıp yeni ev açılmaz.
Bunun en büyük örneği Prof. Turhan Feyzioğlu'dur... CHP'den koptu... Parti kurdu... Tutunamadı.
Bir başka örnek... Bizden, Adalet Partisi'nden kopup Demokratik Parti'yi kuran arkadaşlarımız.
Siyasette bir şeye çok dikkat edeceksin... Evden kopmamaya... Evden ayrılmamaya.

***

Çay sohbeti

Sene 2015... Aylardan Ocak... Cumhurbaşkanı Erdoğan, Güniz Sokak-31'e geldi... Demirel'i ziyaret. Çay... Ev yapımı kurabiye... Kek... Su böreği.
Erdoğan gittikten sonra... Demirel'e sordum:
- Yediğiniz içtiğiniz sizin olsun... Ne konuştunuz?
- Huzuru konuştuk... Ülkenin iyiliğini konuştuk... Aradığımız şey bu değil mi?
- Ya günlük siyaset... Partiler... Meclis'te olur bitenler...
- Hayır... Parti siyasetine hiç girmedik.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan edindiğiniz izlenim... Tek kelimeyle... Nedir?
- İyi niyet.

***

Bir aşk hikâyesi

Nazmiye Demirel... Alzheimer... Başkent Hastanesi. Demirel... Her gün ziyaret ederdi... Prof. Dr. Mehmet Haberal ile konuşurdu.
Bir gün... Hastane dönüşü... Sordum:
- Hanımefendi nasıl?
- Bazen 50 yıl öncesini hatırlıyor... Bazen beni bile tanımıyor... Kaderin çizdiği yolda yürüyor.
- Sizi tanımıyorsa... Niçin? Her gün... Görmeye gidiyorsunuz?
- Ben onu tanıyorum ya.
İşte o gün... İlk kez... Demirel'in gözlerinde nem... Ve yanağına süzülen yaşı gördüm.
İkisini de rahmetle anıyorum.

***

Jübile sorusu

Sordum... Siyasette jübile... Siyasetçinin raf ömrü... Siyasete veda... Bunun terazisi, ölçüsü, zamanı nedir?
Yanıtını Demirel'den:
- Siyasette yaşama hakkın, mücadele günün kadardır... Kişisel mücadeleden söz etmiyorum... Dava için verilen mücadele.