Yeni neslin Shakespeare yorumu: ‘Spiritua’

Son dönemde çocuk oyuncuların performansları tiyatroseverlerin dikkatini çekiyor. 8-18 yaş arası gençlerin, Shakespeare’in tiratlarına yepyeni bir yorum kattığı müzikli gösteri ‘Spiritua’ da bunun son örneklerinden biri.

Çocuk Genç Sanat Tiyatro’nun (ÇGST) oyunu ‘Spiritua’yı izlemek için Grand Pera Sahnesi’ndeyim. 45 çocuk tek beden olmuşçasına, Shakespeare’in ‘Hamlet’, ‘Macbeth’, ‘Othello’, ‘Kral Lear’ ve ‘III. Richard’ oyunlarından tiratlar hep bir ağızdan dile geliyor.

‘Spiritua’ sadece bir tiyatro oyunu değil; müzik, dans ve dijital görselliğin iç içe geçtiği dinamik bir gösteri. Yapay zekâyla hazırlanan videolar eşliğinde Blur, Pink Floyd, Chemical Brothers, Fatboy Slim ve Barış Manço’nun parçaları eşliğinde dans eden gençlerin profesyoneller tarafından çok iyi çalıştırıldıkları belli.

Arda Aydın’ın yazıp yönettiği, Biraderler Yapım ve İdil Türkmenoğlu yapımcılığında sahnelenen ‘Spiritua’ izleyenlere ezber bozan bir anlatı sunuyor. ‘Spiritua’nın genç yıldızlarıyla konuştuk, yönetmen Arda Aydın da sorularımızı yanıtladı.

◊ ‘Spiritua’ ne demek? Oyun ne anlatıyor?

‘Spiritua’ kelimesi ruh anlamına gelen ‘spirit’ten ortaya çıktı. Shakespeare’in ruhunu bugünün ruhuyla birleştirmek istedim ve bu arayış sonunda ‘Spiritua’ ismini buldum. Oyunda Shakespeare’in beş büyük tragedyasının en güçlü tiratlarını çocuklar koro halinde sahneliyor. Bu koro bölümleri oyunun yaklaşık yüzde 25’ini oluşturuyor. Genel olarak oyunda yoğun bir dans ve hareket düzeni var. Hepsini belirli bir döneme yerleştirdim. Örneğin ‘Hamlet’i 1800’lerin sonunda geçen bir samuray hikâyesine dönüştürdüm. Ophelia ise bir geyşa olarak karşımıza çıkıyor. Sahnenin arkasında yapay zekâyla oluşturduğumuz videolar akarken ön planda bu tiratlar ve koreografiler koro halinde canlandırılıyor.

◊ Shakespeare’in dili biz yetişkinler için bile zorlayıcı. Çocuklara bunu aktarmak zor olmadı mı?

Aslında bu çocuklar teorik olarak çok iyi bir eğitim aldıkları için artık büyüklerden bile daha iyi anlıyor ve anlatıyorlar. Düşünün, dört dakika boyunca dans ettikten sonra tiratlara giriyorlar. O coşku, nefes nefese kalmışlık ve enerjiyle söyledikleri için tiratlar çok daha etkileyici oluyor. Shakespeare’in dilini bağlamından koparmadan ama bugünün ruhuna uyarlayarak başka bir anlatı biçimine evriltmeyi başardık.

◊ Aileler nasıl başvuruyor? Ücretli mi, sınavla mı kabul ediyorsunuz?

Sınav yapmıyoruz. Aileler başvuruyor, biz de çocukla, aileyle ve ikisiyle birlikte üç ayrı görüşme yapıyoruz. 5-18 yaş arasında yedi farklı grup var. Hepsinin çalışma saatine göre değişen katılım ücreti var. Ancak burası bir sosyal girişim, ücretler ulaşılabilir seviyede tutuluyor. Ayrıca çocukların yaklaşık yüzde 30’u burslu. Büyük yaş grupları biraz daha fazla, küçükler daha az ödüyor.

◊ Yetenekli bulduklarınız mı eğitime başlıyor?

Hayır, yetenekle seçmiyoruz. Bizim için önemli olan çocuğun ve ailenin yapısının topluluğumuza uygun olması. Çocuk ister sadece kendini geliştirmek ve sosyalleşmek için gelsin, ister sahneyle ilgilensin, bizimle devam edebilir. Gelişim geriliği olan çocukları da alıyoruz, belirleyici olan ailenin yaklaşımı. “Çocuğum ünlü olsun” gibi bir beklentiyle gelen ailelere uygun bir yer değiliz. Eğer çocuk gerçekten istiyorsa, aile de destekliyorsa ve biz yetenekli buluyorsak, o zaman cast grubuna alıp projelerde görevlendirebiliyoruz.

‘Sanat eğitimi almak hem ifade hem de sosyal becerilerimi çok geliştiriyor’

Dina Urgancılar, 10

ÇGST’den bir arkadaşım sayesinde haberim oldu. 4 senedir orada eğitim alıyorum. Hem eğlenip Hürriyem beni bir ajansa kaydettirmeye karar vermiş. Özellikle küçük yaşlarda rolün içine girmek daha zordu. Shakespeare’i anlamak aslında kolay değil. Fakat okuduğumuz oyunlar bize çok şey katıyor.

Yasemin Sayıt, 11

Okul arkadaşım saye-
sinde başladım ve iyi ki başlamışım. Ailem beni destekliyor. İlk oyunumdan çıktıktan sonra annem beni tebrik etti, çok hoşuma gitti. Dans etmek ve tiyatro yapmak çok hoşuma gidiyor. Okulla tiyatroyu birlikte yürütmek zor olmuyor. Hatta ‘Spiritua’ benim konsantrasyonumu geliştirdi.

Derin Karakan, 11

‘Spiritua’da tiyatro yapıp dans ediyorum. Sahnedeyken biraz korkuyorsun seyirciden. Çünkü o kadar fazla kişinin karşısına çıkınca çok heyecanlanıyorsun, hata yapmaktan korkuyorsun ama oynamaya başladıktan sonra mutlu oluyorsun.

Emir Berk Sezek, 13

Provalar 4 saat sürüyor. Hem okul hem tiyatroya vakit ayırmam çok kolay oluyor. İşi sevmeniz yeterli oluyor. Sahnede kendimi kaybediyorum. Yani böyle başım dönüyor, ne olduğunu anlayamıyorum. Yine de ezberlerimi unutmuyorum.

Kaan Başar, 15

Çok küçüklüğümden beri insanların sahnede kendini ifade edebiliyor olmasını çok seviyordum. Ben de bunun bir parçası olmak istediğim için ÇGST ile tanıştım ve kendimi ilerletebilme fırsatı buldum. Bir sanat eğitimi almak hem ifade becerini hemde sosyal becerilerini çok geliştiriyor.

Duru Hoşver, 16

Bu ÇGST’de 3’üncü yılım. Çocukluğumdan beri evde yaptığım gösteriler sonrasında ailem beni bir ajansa kaydettirmeye karar vermiş. Özellikle küçük yaşlarda rolün içine girmek daha zordu. Shakespeare’i anlamak aslında kolay değil. Fakat okuduğumuz oyunlar bize çok şey katıyor.